B

B
Alfabêto latìn
Yy	Zz
Létie azontîve de parlæ liguri

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

B (minoscolo b) a l'é a segonda letia de l'alfabêto latin. In tante lengoe, conpreize e parlæ liguri, a raprezenta 'n'ocluxîva bilabiâle sonöra /b/, mentre çertidun âtre lengoe l'adêuvian pe raprezentâ âtre consonante bilabiâli.

Stöia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Pr egiçio	Bēt fenîcia	Beta grêgo	B etrusca	B româna	beorc runico

B onciâle	B insolâre	B gòtica	B in Antiqua	B româna moderna

A ⟨B⟩ româna a l'êa derivâ da-o beta maioscolo ⟨Β⟩ de l'alfabêto grêgo, atraverso e seu varianti etrusche e cumann-e. A letia grêga a l'êa 'n'adatamento da letia fenîcia bēt ⟨𐤁⟩. O geroglifico egiçio pe-a consonante /b/ o l'êa 'n inmagine de 'n pê co-în schinco ⟨⟩, ma o bēt ("câza" in fenîcio) o l'êa 'na forma modificâ do ⟨⟩ protoscinaitico, probabilmente adatòu da 'n âtro geroglifico ⟨⟩, ch'o scignificâva "câza". S'asomegiâva ascì a-o geroglifico pe /h/ ⟨⟩, ch'o scignificâva "câza" ò "rifuggio".

A-o tenpo di bizantin, a letia grêga ⟨Β⟩ a vegnîva prononçiâ /v/, de mòddo che 'nto grêgo moderno a l'é ciamâ víta (scrîta βήτα). A letia cirillica ve ⟨В⟩ a raprezenta o mæximo son, donca a l'êa stæta svilupâ 'na variante ⟨Б⟩ pe raprezentâ o son /b/ de lengoe slâve. O grêgo moderno no l'à 'na letia pe l'ocluxîva bilabiâle sonöra, e trascrîve sto son co-o digrafo/ligamme consonantico ⟨μπ⟩, mp).

In Inghiltæra, a ⟨⟩ onciâle e a ⟨⟩ semionciâle, introdûte da-i miscionâi gregorien e irlandeizi, aveivan dæto òrigine a-a ⟨⟩ da scrîtûa insolâre. A conquista normann-a de l'Inghiltæra a l'aveiva reizo popolâri e forme semionciâli carolinn-e, che s'êan pöi svilupæ 'nta ⟨⟩ gòtica. In gîo a-o 1300, a distinçion tra maioscole e minoscole a l'êa aomentâ, e e dôe aveivan scignificâti diversci. Dòppo l'invençion da stampa 'nto XV secolo, o Sacro Româno Inpêo e a Scandinavia aveivan continoòu a dêuviâ forme gòtiche, mentre l'Inghiltæra dêuviâva e scrîtûe umanistica e antiqua svilupæ 'nte l'Italia do Rinascimento da 'na conbinaçion de iscriçioin române e testi carolin.

Ûzo 'nti scistêmi de scrîtûa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ligure[modìfica | modìfica wikitèsto]

Inte parlæ liguri, a ⟨b⟩ a raprezenta l'ocluxîva bilabiâle sonöra /b/, comme 'nta paròlla bacan.

Âtre lengoe[modìfica | modìfica wikitèsto]

Tante âtre lengoe dêuvian a ⟨b⟩ pe raprezentâ 'n'ocluxîva bilabiâle sonöra.

Inte l'estone, l'islandeize e o Pinyin cineize, ⟨b⟩ no raprezenta 'na consonante sonöra, ma 'na /p/ sorda, ch'a peu fâ contrasto co-îna /p:/ radogiâ (inte l'estone) ò 'na /pʰ/ aspirâ (into Pinyin, o daneize e l'islandeize) rapresentæ da 'na ⟨p⟩. Inta lengoa figiann-a, ⟨b⟩ a raprezenta 'na consonante prenasalizâ /mb/, mentre into zulu e o xhosa a raprezenta 'na consonante inploxîva /ɓ/, ch'a contrasta co-o digrafo ⟨bh⟩ ch'o raprezenta /b/. O finlandeize o dêuvia a ⟨b⟩ sôlo 'nti prestiti lengoistichi.

Trascriçion fonetica[modìfica | modìfica wikitèsto]

Inte l'alfabêto fonetico internaçionâle, [b] s'adêuvia pe raprezentâ o föno de l'ocluxîva bilabiâle sonöra. Inti scistêmi de trascriçion fonològica de çertidun lengoe, /b/ a peu êse deuviâ pe raprezentâ 'n fonêma tenoe, no pe fòrsa aspiròu, ch'o contraste co-îna /p/ ciù "fòrte" (ch'a peu avei ciù aspiraçion, tenscion ò duâta).