Sâta a-o contegnûo

Battaggia da Bascignaña (1745)

Sta pagina a l'é scrita in zeneise
Da Wikipedia
ZE
Sta pagina a l'é scrita in zeneise, segondo a grafia unitäia
Battaggia da Bascignaña
parte da campagna italiaña da Guæra da Succescion Austriaca
Quinto Cenni, a carrega zeneise into corso da battaggia
Dæta27 de settembre do 1745
ScitoBascignaña, provinsa de Lusciandria
ExitoVittöia borbònico-zeneise
Schieramenti
Regno de Fransa
Regno de Spagna
Regno de Napoli
Repubrica de Zena
Arçiducato d'Austria
Regno de Sardegna
Commandanti
Jean-Baptiste Desmarets
Infante Filippo
Jean Thierry du Mont
Zane Françesco Brignoe Sâ
Carlo Emanuele III
Effettivi
70.000 òmmi
54.000 òmmi
Perdie
200 mòrti
300 ferii pöcassæ
300 mòrti
1.200 tra ferii e prexonê pöcassæ

A Battaggia da Bascignaña a l'é stæta combattua into corso da campagna militare italiaña da Guæra da Succescion Austriaca a-i 27 de settembre do 1745. L'armâ zeneise-borbònica, sotta i ordini do marcheise de Maillebois, o Gian-Battista Desmarets, de l'Infante Filippo e do Conte di Gaggi, o Gian Thierry Dumont, e l'armâ austro-sarda sotta o commando do re de Sardegna, o Carlo Emanuele III, s'affrontavan l'un con l'atro. A vittöia a l'à fæto un fattoriso à l'armâ zeneise-borbònica.

Do 1745 o campo zeneise-borbònico o s'é rinforsou: a-i 22 de mazzo a Fransa a s'é azzonta a-a Lega de Francofòrte, formâ da-a Pruscia, a Sveçia, l'Elettorou Palatin, o Landgravio d'Esse-Philppsthal, e a-a quæ o s'é azzonto ascì o Carlo VII de Baviera, ch'o l'aiva refuou de reconosce a sovranitæ de Maria Teresa d'Austria, figgia e erede do Carlo VI.

I franseixi aivan desfæto i anglo-olandeixi à Fontenay a-i 11 de mazzo do 1745, o Frederico II de Pruscia o l'aiva desfæto i austriachi à Hohenfriedberg a-i 4 de zugno do 1745 (e o l'avieiva battuo i sassoin à Kesselsdorf a-i 15 de dexembre, cösa ch'a l'avieiva obrigou a Maria Teresa à intrâ into Trattou de Dresda a-i 25 de dexembre do mæximo anno).

À l'incomenso do 1745 a guæra in Italia a paiva vortâse à avvantaggio di franco-spagnòlli, ch'ean inte unna scituaçion de fòrte superioritæ numerica militare. L'Armâ do nòrd, sotta o commando de l'Infante Filippo e do Marcheise de Maillebois, o Jean-Baptiste Desmarets, a l'ea fòrte con 39.000 fanti e 6.500 cavaggëi; quella do sud, affiâ a-o Ducca de Modena ascistio da-o Conte di Gages, o Jean Thierry Dumont, o l'aiva 35.000 fanti e 3.500 cavaggëi. E doe armæ avieivan dovuo comensâ a seu campagna pe conto seu pe dapeu mettise insemme e dâ l'urtimo corpo a-o dominio austriaco in Italia.

De fronte à de fòrse coscì consciderevole, a-e quæ saieivan stæti azzonti dapeu 10.000 sordatti e i 36 cannoin promissi da-a Repubrica de Zena, che in sciâ base do Trattou de Aranjuez a l'ea intrâ inte l'alleansa tra Fransa, Spagna e o Regno de Doe Siçilie, e risorse do Carlo Emanuele III, re de Sardegna, ean ben ben modeste. O Savoia o poeiva contâ in sce pöco ciù de 20.000 òmmi, chì compreiso e miliçie valdeixi che no ean deuviæ a-e battagge into campo averto. À tutte e mainee, o Carlo Emanuele o contava ascì in scê fòrse do prinçipe de Lobkowitz, che sotta a prescion de fòrse spagnòllo-napolitañe o l'aiva dovuo abbandonâ a çittæ de Imola e o s'ea retiou à Fossalta.

E armæ da coaliçion zeneise-borbònica an avuo l'ordine de arrecheuggise into territöio ligure: quella sotta l'infante Filippo a l'aiva da passâ pe-a contea de Nissa e quella do Gages pe Monteperegrin. L'urtimo o l'é arrivou à Sarzaña a-o primmo de zugno do 1745 e dapeu o l'à fæto stramuo à Pontedeximo inta vallâ de Ponçeivia. Davanti à loiatri o Lobkowitz o l'à lasciou l'Emilia pe unîse a-e fòrse do Carlo Emanuele III in sciâ linia do Tanao.

E armæ zeneise-borbòniche donca se son arrecuggeite in sciâ linia Tanao. An misso l'ascidio a-a çittæ de Tortoña ch'a l'à capitolou a-i 3 de settembre. Dapeu, con mandâ di grendi detaggi à Pavia e Piaxensa, in sciô propòxito do Maillebois, i alleæ franco-spagnòlli an separou i austriachi de Lobkowitz da quelli do Savöia, pe menassâ a Lombardia. O generale Schulemberg, che into mentre o l'aiva piggiou o pòsto do Lobkowitz a-a testa de truppe austriache, o creddeiva che o nemigo o l'avesse l'intençion de conquistâ l'area milaneise e o l'à abbandonou o Tanao pe corrî de lì. Dapeu ch'o Schulemberg o l'ea partio, i franco-spagnòlli an attaccou e truppe sarde a-i 27 de settembre. A battaggia a l'é stæta sanguinosa e quest'urtime, patindo l'inferioritæ de numero, s'en arretiæ primma à Valensa e dapeu à Casâ Monferrou.

In cangio de anâ apreuvo a-o nemigo battuo, l'armâ zeneise-borbònica a l'à misso d'ascidio a çittæ de Lusciandria, defeisa da-o marcheise Isnardi che, dapeu o primmo scontro, o s'ea barricou inta Çittadella.

Lasciou un destaccamento pe anâ avanti con l'ascidio, i zeneixi-borbònichi se son portæ verso Valensa, defeisi da-o Balbian ch'o no poeiva rexiste à tæ fòrse preponderante, o l'à destruto i seu cannoin e o s'é retiou à Casâ. Asti e Casâ à seu vòtta son cheite inte moen do nemigo ch'o s'ea diviso: o Maillebois co-e truppe franseixi o l'é arrestou into Piemonte tanto che o Gages co-e truppe spagnòlle o l'aveiva fæto stramuo in Lombardia, con l'occupâ a çittæ de Milan ma no a çittadella, donde a guarnixon austriaca a s'ea refugiâ.

Quande l'inverno o s'ea avvexinou, e operaçioin de guæra ean stæte sospeise e o Luiggi XV o l'à çercou de separâ o Carlo Emanuele da-o seu alleou austriaco, con promettighe in cangio tutta a Lombardia a-a manciña do Po e i territöi tra de lê e a Screivia. O re de Sardegna o l'ea in sciô ponto de arrendise ma a paxe de Dresda di 25 de dexembre intra a Maria Teresa e o Frederico II de Pruscia a l'à permisso a-a primma de liberâse da-a prescion prusciaña, co-o mandâ coscì unn'armâ sotta o commando do Generale Brown in Italia ch'a s'ea azzonta a-o Generale Liechtenstein, che into frattanto o l'aiva piggiou o pòsto do Schulemberg. Regäsou da sto sostëgno, o Carlo Emanuele III o l'à interrotto e trattative co-a Fransa e o l'à inandiou a campagna apreuvo.

L'anno apreuvo, a battaggia de Piaxensa (16 de zugno do 1746), guägnâ da-e fòrse austro-sarde, a l'avià scassou i effetti da battaggia da Bascignaña.