Castergiancu

Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
Da Wikipedia
(Rindirisòu da Castregianco)
AR
Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese, inta varietài lucàle
Castergiancu
cumüna
Castergiancu – Stemma
Castergiancu – Veduta
Castergiancu – Veduta
Panu(r)àmma de Castergiàncu a frasiun de Ve(r)avu
Localizaçión
StâtoItàlia Itàlia
Región Liguria
Provìnsa Savuna
Aministraçión
ScìndicoFranco Aurame (lista sivica "Per Castelbianco") da-o 4-10-2021
Dæta de instituçión1861
Teritöio
Coordinæ:44°06′46.75″N 8°04′27.12″E / 44.112986°N 8.0742°E44.112986; 8.0742 (Castergiancu)
Altitùdine341 m s.l.m.
Superfìcce14,7 km²
Abitanti321[1] (30-6-2019)
Denscitæ21,84 ab./km²
FraçioìnA Culétta, U(r)èxine, Ve(r)avu (sêde da cumüna), Vesallu, Tecciu (prinsipàli)
Comùn confinantiArnascu, Cixan, Èrli, Naxin, Ùnsu, Vendùn, Sücca(r)ê
Âtre informaçioìn
CAP17030
Prefìsso0182
Fûzo oràrioUTC+1
Còdice ISTAT009020
Cod. cadastrâC063
TargaSV
Cl. scìsmicazöna 3 (sismicitæ bàssa)[2]
Cl. climàticazöna E, 2 126 GG[3]
Nomme abitanticastergianchìn
castregiànchin (Ar)
Sànto patrónSanta Ma(r)ìa Sunta
Giórno festîvo15 aùstu
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión: Liguria
Castergiancu
Castergiancu
Castergiancu – Mappa
Castergiancu – Mappa
Pusisiùn da cumüna de Castergiancu inta pruvinsa de Savùna
Scîto instituçionâle

Castergiancu (dicciu ascì Castregiancu a Arbenga, Castregianco in zenese, Castelgiōncu in urmeàscu[4], Castelbianco in italian) u l'è un cumün da Ligü(r)ia cun 'na pupulasiun de 322 abitanti (dàti agiurnài au 2011).

Geugrafìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

U paìse u se tröva inta pruvinsa de Savùna e inte l'entrutèra d'Arbenga. U fa parte da valâ da giai(r)a Pennavai(r)e e u cunfìna cun Cixan, Naxin, Erli, Casterveiu, Unsu, Sücca(r)êe Vendùn.

Frasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ù l'è divisu in növe lucalitài: Cianêa, Técciu cu-a lucalitài du Pònte, U Lavaù (dìcciu in italian Magliocca), U Lagu Santu, A Culetta (che a cumprènde ascì a lucalitài minure da Culetta Suttàna o A Culetta de Sutta), Vesàllu, Ve(r)àvu (sêde da cumüna) e U(r)èxine.

Sto(r)ia[modìfica | modìfica wikitèsto]

U nòmme u de(r)iva da in insediamentu furtificau surva l'abitau de Ve(r)avu ch'u serviva pe cuntrulà a riscusciùn de gabèlle e de merci inta zona de cunfin tra u Piemunte e a Ligü(r)ia.[5]

De l'existènsa de in vé(r)u e propiu castellu intu te(r)itò(r)iu cumünàle e nu se trövan pe(r)ò di ducumènti ufisiàli, nunustante che u primmu rife(r)imèntu au paìse l'è du 1202, sutta aa duminasiùn di Clavesana, duvendu cunscide(r)à in periudu de dixött'àgni de dipendènsa invêse dau Cumün d'Arbenga, fra u 1270 e 1288, quànde u te(r)itòiu da valâ du Pennavaire u turna sutta ai stessi marchexi. E vicessitüdini sucescìve se lîgan poi ai cònti arbenganexi da famìja di "Cepollini", furmalmènte vassalli zà dau XIV seculu di Clavesana, e ancù sutta ai Del Carretto.

Inte stu mòddu cun a creasiùn du marchesàu de Sücca(r)ê, grassie a Carlo I del Carretto zà dau 1397, Castergiancu e e sue frasiun vàn a seguì i evènti da valâ du Neva, esèndu ascì cuinvolti a partì dau 1588 a ciü riprése inti scòntri fra Repübbrica de Zena e i Savòia. Sti chi i porte(r)àn a l'anesciùn da zòna ai dumìni de Zena intu 1624.

Sucescivamènte l'è stàu cuinvòltu tra âutri scòntri, fra i austru-sàrdi e i Franséxi pé vìa da batàja de Löa intu 1795: cun a fìn da Repübrica de Zena u te(r)itò(r)iu cumünàle u éntra inta Repübbrica Ligüre dau 1797.

Intu 1815 u vegne inglubau daa Pruvinsa d'Arbenga du Regnu de Sardegna, cumme stabilìu segundu u Cungressu de Vienna, da chì intu 1861 u pàssa a fà pàrte du Regnu d'Italia, a l'internu du sircundà(r)iu arbenganese da pruvinsa de Zena.

Impurtànte ascì da ricurdà u parsiàle abandùn da frasiùn da Culetta, a partì dau 1887, pé vìa de smuntamènti e fenomeni scismichi. Ancöi üna de prinsipàli atrasiùn türistiche da cumüna gràssie a 'na ope(r)a de ristrutü(r)asiùn avegnüa inti àgni 80.[6]

Inti primmi àgni du Növesèntu cumènsa u fenomenu de l'emigrasiùn vèrsu l'Ame(r)ica. Fra u 1973 e u 31 dixémbre 2008 u l'éa parte da "Cumünitài Muntàna Ingauna", divegnüa pòi "du Punente Savunese" fìn a u 2011, ànnu da sua supresciùn.[7]

Abitanti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Evulusiùn demugràfica[modìfica | modìfica wikitèsto]

Abitanti censìi[8]

Minorànse furèste[modìfica | modìfica wikitèsto]

Segundu u ISTAT, a-u 31 dexembre 2014, a Castergiancu ghe sun 41 rexidenti furèsti.

Posti de interesse[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • Gêxa paruchiale da Nostra Scignùa Sunta inta frasiun de Ve(r)avu. Custruìa segundu u stìle ba(r)occu, a cunserva in ôrganu du XVIII seculu.
  • U(r)ato(r)iu de Santa Cate(r)ìna Vergine e Marti(r)e a Ve(r)avu in frunte aa gêxa, restau(r)au intu 1927. U presenta in ünica navâ e in abscide puligunale.
  • Capeletta de San Fransescu de Sales (Ve(r)avu) dund'u se tröva in afrescu ch'u ritràe u santu vescu de Sales.
  • Capeletta e U(r)ato(r)iu de Santa Lusia Vergine e Marti(r)e aa Culetta de Castergiancu.
  • Capeletta de Sant'Antôgnu Abâte inta frasiun de U(r)èxine. Du Seisèntu, drentu se tröva 'na tê(r)a da Madonna cun u Bambin e i santi.
  • Santua(r)iu da Santiscima Nunsiâ a Vesallu. Edificâ inti seculi XIII-XVII, a struttüa l'è cumposta da dui campanìn de autesse diverse, ün a seulla, in stile ba(r)òccu. Drentu a l'è cunserâ a statua da Santiscima Nunsiâ.
  • Capella de San Bastian (Vesallu), a cunserva 'na statua du santu du 1954.

Ecunumìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

A l'è prinsipalmènte ligâ a l'agricultü(r)a (cultivasiùn de u(r)ìve e da ci(r)éxa lucàle), l'alevamèntu e u turismu (trekking e pesca spurtiva survatüttu), ascì perché a frasiun da Culetta a fà pàrte di Burghi ciü bèlli de l'Italia.[9]

Cultü(r)a[modìfica | modìfica wikitèsto]

Enugastrunumìa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ci(r)éxa de Castergiancu[modìfica | modìfica wikitèsto]

A ci(r)éxa de Castergiancu a l'è a va(r)ietài lucàle de ci(r)éxa preservâ da Slow food, divîsa in dùe categu(r)ìe: cantun giancau e cantun negrau a primma ciü ciài(r)a, ma(r)üa ciü tàrdi rispettu ae âutre va(r)ietài, a segunda a l'è ciü scü(r)a e a ma(r)üa a zügnu. A sta chi a l'è dedicâ a festa da ci(r)éxa, ch'a se tegne a d'estài a Ve(r)àvu.[10]

Cuxina lucàle[modìfica | modìfica wikitèsto]

I piàtti ciü impurtanti da tradisiùn castergianchina i sùn i raviöi de bu(r)àxe e u cunìju aa ligüre.[9]

Dialettu Castergianchin[modìfica | modìfica wikitèsto]

O mæximo argoménto in detàggio: Dialétto arbenganéize.

Intu paìse u se parla üna variante da lengua ligure sentru-punènte, de stàmpu prisipalmènte arbenganese.

Feste e fé(r)e[modìfica | modìfica wikitèsto]

• Carlevâ de Castergiancu, a l'è a fèsta du matesdì gràssu intu paìse.

Sagra de-e Ci(r)éxe, a se tegne ai primmi de zügnu.

Sagra du Fritu mistu de Campagna, a se tegne a lüju a Ve(r)àvu.

• Festa de l'ö(r)iu, aa Culétta, pé festezà a racòlta növa de u(r)ìve.

Aministrasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

Perîodo Prìmmo çitadìn Partîo Càrega Nòtte
3 lüju 1985 6 zügnu 1990 Benedetto Trucco Demucrassia Cristiana scindicu
6 zügnu 1990 24 avrì 1995 Benedetto Trucco Demucrasia Cristiana scindicu
12 mazzu 1995 1º lüju 1996 Benedetto Trucco lista sivica scindicu
30 aùstu 1996 17 nuvémbre 1996 Cumisà(r)iu aministratìvu
18 nuvémbre 1996 17 nuvèmbre 2000 Salvatore Santangelo lista sivica scindicu
17 nuvémbre 2000 14 mazzu 2001 Rinaldo Scola lista sivica scindicu
14 mazzu 2001 30 mazzu 2006 Marino Fenocchio lista sivica scindicu
30 mazzu 2006 16 mazzu 2011 Marino Fenocchio lista sivica de sentru-destra scindicu
30 mazzu 2011 5 zügnu 2016 Valerio Scola Uniti per il paese
(lista sivica de sentru-destra)
scindicu
5 zügnu 2016 4 utubre 2021 Valerio Scola Uniti per il paese
(lista sivica de sentru-destra)
scindicu
4 utùbre 2021 in càrega Franco Aurame Per Castelbianco
(lista sivica)
scindicu

Vie de Cumünicasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

U cumün l'è culegàu cùn Naxin e Arbenga grassie a a stràdda punvisale nümé(r)u 16 (SP16). U l'è ascì culegàu cun Sücca(r)ê pé vìa da stràdda de câve, parsialmènte sterâ, ch'a parte da zòna indüstriàle de Martinettu (ai cunfin cun Cixàn) e a 'rìva a Vesàllu.

Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. Dato Istat - Pulasiùn rexidènte ai 30 de zügnu du 2019.
  2. Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
  3. Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
  4. Grafia du disiunàiu Italian-ulmioscu Ulmioscu-Italian
  5. (IT) U cumün de Castergiancu, in sce comune.castelbianco.sv.it. URL consultòu o 17 màzzo 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 1º màrso 2014).
  6. (IT) Culétta de Castergiancu, u mudernìscimu burgu telematicu fra i ciü bèlli de l'Italia, in sce ivg.it. URL consultòu o 17 màzzo 2021.
  7. (IT) Lezze Regiunale n° 24 dul 4 lüggiu du 2008, in sce federalismi.it. URL consultòu o 17 màzzo 2021.
  8. Statìstiche I.Stat ISTAT  URL cunsultàu u 30-12-2023.
  9. 9,0 9,1 (IT) Culetta, ün di burghi ciü bèlli de l'Italia, in sce borghipiubelliditalia.it. URL consultòu o 17 màzzo 2021.
  10. (IT) A Ci(r)éxa, in sce fondazioneslowfood.com. URL consultòu o 21 zùgno 2021.

Âutri prugètti[modìfica | modìfica wikitèsto]