Castergiancu
AR
|
Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese, inta varietài lucàle |
| Castergiancu comun | ||
|---|---|---|
| ||
 | ||
| Localizaçión | ||
| Stâto |  Italia
| |
| Región |  Liguria
| |
| Provìnsa | Sann-a | |
| Aministraçión | ||
| Scindico | Valerio Scola (lista sivica de sentru-dèstra "Uniti per il paese") da-o 6-6-2016 | |
| Dæta de instituçión | 1861 | |
| Teritöio | ||
| Coordinæ: | 44°06′46.75″N 8°04′27.12″E / 44.112986°N 8.0742°E | |
| Altitùdine | 341 m s.l.m. | |
| Superfiçie | 14,7 km² | |
| Abitanti | 321[1] (30-6-2019) | |
| Denscitæ | 21,84 ab./km² | |
| Fraçioìn | A Culétta, U(r)èxine, Ve(r)avu (sede du cumün), Vesallu, Tecciu (prinsipàli) | |
| Comûni confinanti | Arnascu, Èrli, Naxin, Ùnsu, Vendùn, Sücca(r)ellu | |
| Âtre informaçioìn | ||
| CAP | 17030 | |
| Prefìsso | 0182 | |
| Fûzo orâio | UTC+1 | |
| Còdice ISTAT | 009020 | |
| Cod. cadastrâ | C063 | |
| Targa | SV | |
| Cl. sismica | zöna 3 (sismicitæ bàssa)[2] | |
| Cl. climatica | zöna E, 2 126 GG[3] | |
| Nomme abitanti | castergianchìn (castregiànchin a Arbenga) | |
| Sànto patrón | Santa Ma(r)ia 'Sunta | |
| Giórno festîvo | 15 aùstu | |
| Cartògrafîa | ||
  Castergiancu | ||
.svg) | ||
| Scîto instituçionâle | ||
Castergiancu (dicciu ascì Castregiancu a Arbenga, Castregianco in zenese, Castelbianco in italian) u l'è un cumün da Ligü(r)ia cun 'na pupulasiun de 322 abitanti (dàti agiurnài au 2011).
Geugrafìa[modìfica | modìfica wikitèsto]
U paìse u se tröva inta Pruvinsa de Savùna e in te l'entrutèra d'Arbenga. U fa parte da valà da giai(r)a Pennavaire e cunfìna cun Cixan, Naxin, Erli, Casterveiu, Unsu e Vendùn.
Panu(r)àmma da frasiùn de Vesallu
Vìsta de in ca(r)uggiu intu burgu da Culétta
A lòggia de Castergiancu, inta ciàssa da géxa a Ve(r)àvu
I mùnti sircustànti u paìse de Castergiancu
Ù l'è divisu in növe lucalitài: Lavaù, Cianéa, Técciu, Pònte (dìccia ascì in italian Magliocca), Lagu santu, Culetta (che a cunprènde ascì a lucalitài minure de Culetta Suttàna), Vesàllu, Ve(r)àvu (sede du cumüne) e U(r)èxine.
Stoia[modìfica | modìfica wikitèsto]
U nòmme u de(r)iva da in insediamentu furtificau surva l'abitau de Ve(r)avu cu serviva pe cuntrulà a riscusciùn de gabelle e pe cuntrulà e merci in ta zona de cunfin tra u Piemunte e a Ligü(r)ia.[4]
De l'existènsa de in vé(r)u e propiu castellu in tu teritòiu cumünàle e nu se trövan però di documènti ufissiàli, nunustante che u primmu rife(r)imèntu au paìse l'è du 1202, sutta a a duminasiùn di Clavesana, duvendu cunscideà in periudu de 18 ànni de dipendènsa invece da u Cumün d'Arbenga, fra u 1270 e 1288, quànde u teritòiu da valà du Pennavaire u returna sutta ai stessi marchexi. E vicessitüdini sucescìve se lìgan poi ai cùnti arbenganexi da famìa di "Cepollini", furmalmènte vassalli zà da u XIV seculu di Clavesana, e ancù sutta i Del Carretto.
In questu mòddu cun a creasiùn du marchesàu de Sücca(r)ellu cun Carlo I del Carretto zà dau 1397, Castergiancu e e sö frasiui vàn a seguì i eventi da valà du Neva, eséndu ascì cuinvolti a partì da u 1588 e ciü ripréze in ti scòntri fra Repübbrica de Zena e i Savòia. Quésti i portiàn a l'annesciùn da zòna ai dumìni de Zena in tu 1624.
Sucescivamènte l'è stàu cuinvòltu tra àtri scòntri, fra i austru-sàrdi e a Franséxi pé vìa da battaìa de Löa intu 1795: cun a fìn da Repübrica de Zena u teritòiu cumünàle u l'èntra inta Repübbrica Ligüre da u 1797.
In tu 1815 u vegne inglubau da a Pruvinsa d'Arbenga du Regnu de Sardegna, cumme stabilìu segundu u Cungressu de Vienna, da chì intu 1861 u pàssa a fà pàrte du Regnu d'Italia, a l'internu du circundàiu arbenganeise da pruvinsa de Zena.
Inpurtànte ascì da ricurdà u parsiàle abandùn da frasiùn de Culetta, a partì dau 1887, pé vìa de smuntamènti e fenomeni scismici. Ancöi üna de prinsipàli atrasiùi türistiche du cumün gràssie a 'na ope(r)a de ristruturasiùn avegnüa in ti ànni 80.[5]
Inti primmi ànni du Növesèntu cumènsa u fenomenu de l'emigrasiùn vèrsu l'Ame(r)ica. Fra u 1973 e u 31 dixénbre 2008 u l'éa parte da "Cumünitài Muntàna Ingauna", divegnüa pòi "du Punente Savunese" fìn a u 2011, ànnu da sòa supresciùn.[6]
Abitanti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Evulusiùn demugràfica[modìfica | modìfica wikitèsto]
Abitanti censìi[7]
Minorànse furèste[modìfica | modìfica wikitèsto]
Segundu u ISTAT, a-u 31 dexembre 2014, a Castergiancu ghe sun 41 rexidenti furèsti.
Posti de interesse[modìfica | modìfica wikitèsto]
A gexa de Ve(r)avu
Àtra vìsta panuràmica de l'abitàu de Veràvu
Vìsta generàle du burgu de a frasiùn de Culetta
U munuméntu ai càütti (Veràvu)
- Gexa parochiale da Nostra Scignùa 'Sunta in ta frasiun de Ve(r)avu. Custruìa segundu u stìle baroccu, a cunserva in organu du XVIII seculu.
- U(r)atoiu de Santa Cate(r)ìna vergine e martire a Veravu in frunte a-a gexa, restau(r)au in tu 1927. U presenta in ünica navà e in abside puligunale.
- Capeletta de San Fransescu de Sales (Veravu) dunde se tröva in affrescu c'u ritràe u santu vescuvu de Sales.
- Capeletta e Uatoiü de Santa Lucia vergine e martire a-a Culetta de Castergiancu.
- Capeletta de Sant'Antoniu abate inta frasiun de U(r)èxine. Du Seisentu, drentu se tröva 'na teia da Madonna cun u Matettu e i santi.
- Santuaiu da Santiscima Nunsià a Vesallu. Edificà in ti secoli XIII-XVII, a struttüa l'è cumposta da dui campanì de altesse diverse, un a seulla, in stile ba(r)òccu Drentu l'è cunservà a statua da Santiscima Nunsià.
- Capella de San Sebastian (Vesallu), a cunserva 'na statua du santu du 1954.
Ecunumìa[modìfica | modìfica wikitèsto]
A l'è prinsipalmènte legà a l'agricultüa(cultivasiùn de urìve e da ci(r)éxa lucàle), l'alevamèntu e u turismu (trekking e pesca spurtiva survatüttu), ascì perché a frasiun da Culetta a fà pàrte di Burghi ciü bèlli de l'Italia.[8]
Cultüa[modìfica | modìfica wikitèsto]
Enugastrunumìa[modìfica | modìfica wikitèsto]
Ci(r)éxa de Castergiancu[modìfica | modìfica wikitèsto]
A ci(r)éxa de Castergiancu a l'è a varietài lucàle de ci(r)éxa prezervà da Slos food, divìza in dùi categu(r)ìe: cantun giancau e cantun negrau a primma ciü ciài(r)a ma(r)üa ciü tàrdi rispettu ae àutre varietài, a segunda a l'è ciü scü(r)a e a ma(r)üa a zügnu. A sta chi a l'è dedicà a festa da ci(r)éxa, c'a se tegne a d'estài a Ve(r)àvu.[9]
Cuxina lucàle[modìfica | modìfica wikitèsto]
I ciàtti ciü impurtanti da tradisiùn castergianchina i sùn i raviöi de bu(r)àxe e u cunìggiu a a ligüre.[8]
Dialettu Castergianchin[modìfica | modìfica wikitèsto]
In tu paìse u se parla üna variante da lengua ligure sentru-ussidentàle, de stànpu prisipalmènte arbenganeise.
Feste e fé(r)e[modìfica | modìfica wikitèsto]
• Carnevale de Castergiancu, a l'è a fèsta du matesdì gràssu intu paìse.
• Sagra de-e Ci(r)éxe, u se tegne ai primmi de zügnu.
• Sagra du Fritu mistu (o michetìn, in arbenganese) de Campagna, a se tegne a lüiu a Ve(r)àvu.
• Festa de l'öiu, a a Culétta, pé festezà a racòlta növa de u(r)ìve.
Aministrasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]
| Perîodo | Prìmmo çitadìn | Partîo | Càrega | Nòtte | |
|---|---|---|---|---|---|
| 3 lüiu 1985 | 6 zügnu 1990 | Benedetto Trucco | Demucrassia Cristiana | scindicu | |
| 6 zügnu 1990 | 24 avrì 1995 | Benedetto Trucco | Demucrasia Cristiana | scindicu | |
| 12 mazzu 1995 | 1º lüggiu 1996 | Benedetto Trucco | lista çivica | scindicu | |
| 30 aùstu 1996 | 17 nuvènbre 1996 | Cumisà(r)iu aministratìvu | |||
| 18 nuvèmbre 1996 | 17 nuvèmbre 2000 | Salvatore Santangelo | lista sivica | scindicu | |
| 17 nuvèmbre 2000 | 14 mazzu 2001 | Rinaldo Scola | lista sivica | scindicu | |
| 14 mazzu 2001 | 30 mazzu 2006 | Marino Fenocchio | lista sivica | scindicu | |
| 30 mazzu 2006 | 16 mazzu 2011 | Marino Fenocchio | lista sivica de sentru-destra | scindicu | |
| 30 mazzu 2011 | 5 zugno 2016 | Valerio Scola | Uniti per il paese (lista sivica de sentru-destra) |
scindicu | |
| 5 zügnu 2016 | in càrega | Valerio Scola | Uniti per il paese (lista sivica de sentru-destra) |
scindicu | |
Vie de Cumünicasiùi[modìfica | modìfica wikitèsto]
U cumün l'è culegàu cùn Naxin e Arbenga grassie a a stràdda punvisale nüméu 16 (SP16). U l'è ascì culegàu cun Sücca(r)ellu pé vìa da stràdda de càve, parsialmènte sterà, c'a parte da zòna indüstriàle de Martinettu (ai cunfin cun Cixàn) e a 'rìva a Vesàllu.
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ Dato Istat - Pulasiùn rexidènte ai 30 de zügnu du 2019.
- ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
- ↑ Legge 26 agosto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di graddi/giórno di Comùn pe Region e Provinsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
- ↑ (IT) U cumün de Castergiancu, in sce comune.castelbianco.sv.it. URL consultòu o 17 màzzo 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 1º màrso 2014).
- ↑ (IT) Culétta de Castergiancu, u mudernìscimu burgu telematicu fra i ciü bèlli de l'Italia, in sce ivg.it. URL consultòu o 17 màzzo 2021.
- ↑ (IT) Lezze Regiunale n° 24 dul 4 lüggiu du 2008, in sce federalismi.it. URL consultòu o 17 màzzo 2021.
- ↑ Statìstiche I.Stat ISTAT URL cunsultàu o 28-12-2012.
- ↑ 8,0 8,1 (IT) Culetta, ün di burghi ciü bèlli de l'Italia, in sce borghipiubelliditalia.it. URL consultòu o 17 màzzo 2021.
- ↑ (IT) A Ci(r)éxa, in sce fondazioneslowfood.com. URL consultòu o 21 zùgno 2021.
Àutri prugètti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di inmàgine ò di âtri files in sce Castergiancu
