Sâta a-o contegnûo

Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra

Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize
Da Wikipedia
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ
L'enblêma da RSS Azêra

L'enblêma naçionâle da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o vêgne adotòu into 1937 da-o govèrno da RSS Azêra, segóndo o stîle za adotòu inte l'enblêma de l'Unión Soviética[1][2].

L'enblêma o raprezenta 'na pertuzatrîxe, a scinbolezâ e abondànti risèrve de petròlio de Baku, e, derê a quésta, 'n sô ch'o leva, a raprezentâ o futûro da naçión di Azêri. Ciù de d’âto o se trêuva, bén bén evidençiòu, o scìnbolo da mesoîa con martéllo e, in çìmma a l'enblêma, 'na stélla róssa (ch'a raprezenta o "socialìsmo in sce tùtti i çìnque continénti") pe reciamâ a vitöia do comunìsmo e da "comunitæ globâle di stâti socialìsti". O bòrdo estèrno o l'è formòu da doî scìnboli de l'agricoltûa azêra, ò sæ o gràn e o cotón[2].

O slògan in sciô strisción o riporta o mòtto de Stâto de l'Unión Soviética ("Lavoratoî do móndo, unîteve") ségge in léngoa rùscia che azêra. A scrîta in Azerbaijani a l'è "Бүтүн өлкəлəрин пролетарлары, бирлəшин!" (segóndo l'atoâle arfabêto latìn: "Bütün ölkələrin proletarları, birləşin!"). L'enblêma o prezenta o nómme conplêto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra, scrîto ségge in rùscio che in azêro[2].

L'atoâle enblêma o l'è stæto pe cóntra adotòu 'na prìmma vòtta into 1918, pe pöi ritornâ a êse quéllo ofiçiâ into 1992 aprêuvo a l'indipendénsa de l'Azerbaijan[2][3].

Prìmmi enblêmi da RSS Azêra

[modìfica | modìfica wikitèsto]

In scî prìmmi bigétti de bànca da RSS Azêra, rilasciæ into 1920, aparîva 'na conpoxiçión formâ da-o scìnbolo da mesoîa co-o martéllo, co-ina stélla a çìnque pónte e 'na lùnn-a crescénte, de spésso conpòsta da 'na corónn-a de spîghe[4].

A mæxima conpoxiçión a l'êa inclûza inte l'Órdine do Rósso Confaón da RSS Azêra, aprovòu into 1920, a quæ bòssa a vêgne svilupâ da-o càppo do dipartiménto topografìco militâre do dipartiménto da mobilitaçión òperatîva do stàf do Comisâio do Pòpolo pe-i Afâri Militâri e Navâli da RSS Azêra, ò sæ I.P. Vekilov, in sciâ bâze e somegiànsa de l'Órdine do Rósso Confaón da RSFSR[4]. Quésta conpoxiçión a l'è stæta fisâ inta Costituçión da RSS Azêra adotâ a-i 19 de màzzo do 1921 da-o prìmmo Congrèsso di Soviet de l'Azerbaijan, o quæ o stabiliâ a descriçión de l'enblêma da Repùbrica, repigiàndo a descriçión de quéllo da RSFSR, contegnûa inta sò Costituçión do 1918, a l'artìcolo 103[5][6]:

L'enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o conscìste inte inmàgine de 'n sfóndo rósso iluminòu da di ràggi ch'arivan da 'na mesoîa e martéllo indoâ, poxiçionâ trasversalménte, co-e manéggie vèrso o bàsso, e 'na lùnn-a crescénte co-ina stélla a çìnque pónte circondâ da 'na corónn-a de spîghe con l'iscriçión:

a) "Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra" e

b) "Lavoratoî di tùtti i pàizi, unîteve"

— Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra, Artìcolo 103[7]

Aparenteménte o no gh'êa però o consénso in raprezentaçión ezàtta de l'enblêma, e dónca saiàn creæ vàrie conpoxiçioîn. A ciù popolâre a l'época a l'êa quélla ch'a inclùdéiva mesoîa, martéllo, lùnn-a crescénte e stélla a çìnque pónte, inta ciù pàrte di câxi co-ina corónn-a de spîghe, e co-e iscriçioîn in léngoa tùrca ò tàrtara, scrîte dêuviàndo e létie de l'arfabêto àrabo. In particolâ quésta conpoxiçión a saiâ rafigurâ in sce tùtti i francobólli da RSS Azêra che sòn stæti mìssi in circolaçión da-o prìmmo de òtôbre 1921. O lô outô o l'êa o sàtiro de Baku Benedikt Rafailovich Telingater, dîto Beno (1876-1960)[4].

Dòppo o 13 dexénbre do 1922 a Comitâto Esecutîvo Centrâle da RSS Azêra se uniâ a quélla da RSFS Transcaucasìca, co-a sucesîva inplementaçión da nêuva repùbrica federâle a-i 30 de dexénbre. Quésta a formiâ pöi, co-a RSFSR, a RSS Ucraìnn-a e a RSS Bielorùscia, l'URSS. In quésto perîodo l'ûzo de l'enblêma da RSS Azêra se amermiâ in mòddo scignificatîvo, eséndo quésto sostitoîo da l'enblêma de l'URSS e da quéllo da RSFS Transcaucasìca[4].

Tranxiçión a l'arfabêto latìn

[modìfica | modìfica wikitèsto]

A-i 30 de dexénbre do 1922 o CEC da RSS Azêra o l'adotâva 'n decrétto in sce egoaliànsa pe-o stâto de l'arfabêto latìn a-e létie àrabe, cangiaménto che se riflèttiâ in sciâ descriçión de l'enblêma contegnûa inta nêuva Costituçión da RSS Azêra, adotâ a-i 8 de dexénbre do 1924, pe êse pöi aprovâ o 14 màrso do 1925. In particolâ, inte quésta Costituçión, a-a descriçión de l'enblêma saiàn azónte e paròlle "into nêuvo e into vêgio arfabêto" (в новом и старом алфавитах)[4].

Prìmmo enblêma

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Inta segónda revixón da nêuva Costituçión de l'Azerbaijan, aprovâ da-o Congrèsso di Soviet di tùtti i Azêri do 26 màrso 1927, l'enblêma da Repùbrica o l'è coscì descrîto[4]:

L'enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o conscìste inte l'inmàgine de 'n sfóndo rósso iluminòu da di ràggi ch'arivan da 'na mesoîa e martéllo indoâ, poxiçionâ trasversalménte, co-e manéggie vèrso o bàsso, e 'na mêza lùnn-a co-ina stélla a çìnque pónte circondâ da 'na corónn-a de spîghe co-e iscriçioîn:

a) "A Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra" e

b) "Lavoratoî di tùtti i pàizi, unîteve"

— Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra, Artìcolo 99

Dòppo quésta revixón, pe-a prìmma vòtta, conpariàn e verscioîn ofiçiæ di enblêmi do Stâto. O prìmmo zenâ do 1929, co-ina resoluçión do CEC da RSS Azêra, l'arfabêto latìn o saiâ diciaròu o sôlo scistêma de scrîtûa ofiçiâ. Consegoénsa de quésta decixón a saiâ a rimoçión de paròlle "e into vêgio" da-a descriçión de l'enblêma a l'artìcolo 99 da Costituçión da Repùbrica[4].

Segóndo enblêma

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Da-o 1930 inte l'enblêma da RSS Azêra saiàn dónca prezénti de scrîte sôlo inte l'arfabêto latìn, decixón pöi fisâ inta nêuva (a tèrsa) Costituçión naçionâle, adotâ a-i 14 de frevâ do 1931 da-o Setén Congrèsso di Soviet di tùtti i Azêri. Quésta Costituçión a contegnîva ànche a nêuva descriçión de l'enblêma do Stâto, riportâ chi de sótta[4]:

L'enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o conscìste inte l'inmàgine de 'n sfóndo rósso (ciæo), delimitòu da 'n çèrcio giànco e iluminòu da-i ràggi de 'n sô ch'o leva. Into céntro de l'enblêma (gh'è) 'na mesoîa con martéllo, poxiçionâ trasversalménte, co-e manéggie vèrso o bàsso, e sôvia de quésta 'na mêza lùnn-a co-ina stélla a çìnque pónte circondâ da 'na corónn-a de spîghe.

E inmàgine da mesoîa e martéllo, da mêza lùnn-a co-a stélla, do sô co-i sò ràggi e a corónn-a de spîghe - colôre indoòu. Inte ciaschedùnn-a de corónn-e in scî doî lâti gh'è quàttro spîghe. Inta pàrte inferiô de l'enblêma, sôvia o sfóndo do sô ch'o leva, sòn raprezentæ in tréi colôri (néigro, giànco e grîxo): sètte pertuzatrîxe pe-o petròlio con dôi serbatöi de cherozêne in sciâ scinìstra e, in sciâ drîta e a-i pê de çèrte montàgne da-i pìcchi apisûi, 'n vilàggio azêro e davànti a quésto di cànpi aræ. In sciâ lìnia ch'a unìsce quésti dôi eleménti a se trêuva, in prìmmo ciàn, 'n tratô mesciòu da 'n òperatô. A ghirlànda ch'a circonda l'enblêma a l'è ligâ da 'n nàstro de colôre rósso (scarlàtto), ch'o incroxa e spîghe in tréi pónti. A quéllo ciù âto o se trêuva 'n strisción ch'o va da 'n lâto a l'âtro da corónn-a de spîghe estèrna, pasànte sôvia a-a mesoîa e martéllo, e con l'iscriçión, in léngoa tùrca e arfabêto latìn, "Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra".

In sciô nàstro scitoòu ciù in bàsso, ch'o liga i dôi lâti do stémma, a gh'è l'iscriçión, into mæximo arfabêto, "Lavoratoî di tùtti i pàizi, unîteve".

— Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1931), Div. V, Capìtolo IX, Art. 99[8]

A fórma ofiçiâ de l'enblêma a l'è stæta creâ da l'artìsta tiatrâle Benedikt Rafailovich Telingater, ch'o l'avéiva creòu a precedénte versción no ofiçiâ de l'enblêma da RSS Azêra[4].

Tèrso enblêma

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Dòppo l'intrâ in vigô da nêuva Costituçión de l'URSS do 1936, ànche inta RSS Azêra a saiâ introdûta 'na nêuva costituçión. Quésto nêuvo tèsto costituçionâle, adotòu da-o Novén Congrèsso Straordenâio di Soviet di tùtti i Azêri a-i 14 de màrso do 1937, o conprendéiva a descriçión de 'n nêuvo enblêma de Stâto da RSS Azêra[3][6].

L'Enblêma de Stâto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o l'è l'inmàgine de 'na mesoîa con martéllo, 'na pertuzatrîxe pe-o petròlio sôvia a 'n sô ch'o leva, incornixâ da 'na corónn-a de gràn e cotón, co-e iscriçioîn inte léngoe azêra e rùscia: "Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra" e "Lavoratoî di tùtti i pàizi, unîteve!". In çìmma a l'enblêma a gh'è 'na stélla a çìnque pónte. — Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1937), Artìcolo 151[6]

A fórma ofiçiâ de l'enblêma a l'è stæta creâ da-o gràfico Ruben Arkadevich[9].

Prìmma revixón

[modìfica | modìfica wikitèsto]

E paròlle contegnûe inte l'enblêma saiàn cangiæ a-a fìn do 1937, de mòddo da distançiâ 'n di scìnboli da repùbrica soviética da-a léngoa tùrca. In particolâ a paròlla "SYRA" (ò sæ Soviet) a saiâ sostitoîa da "SOVET" e "CYMHYRIJJƏTI" (ò sæ repùbrica) con "RESPUBLIQASЬ". Quésto càngio di tèrmini o no saiâ limitòu sôlo a l'enblêma de Stâto, eséndo inplementòu inta léngoa azêra ascì, a quæ a conserva ancón a-a giornâ d’ancheu quéste paròlle de derivaçión rùscia[10].

Segónda revixón

[modìfica | modìfica wikitèsto]

In acòrdio co-a lézze da RSS Azêra "In sciô càngio de létie azêre da l'arfabêto latìn a quéllo rùscio", adotâ a-i 11 de lùggio 1939, e létie da léngoa azêra o prìmmo zenâ do 1940 sòn stæte pasæ da l'arfabêto latìn a quéllo cirillìco, con di adataménti pe-a léngoa locâle. Co-in decrétto do Presidium do Suprêmo Soviet da RSS Azêra do 20 màrso 1940, e iscriçioîn inte l'enblêma de Stâto saiàn da quéllo moménto scrîte co-e létie de l'arfabêto cirillìco[4].

A-i 5 de màzzo 1956, 'n decrétto do Presidium do Suprêmo Soviet da RSS Azêra o aproviâ i "Regolaménti in sce l'Enblêma de Stâto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra", i quæ stabilîvan 'na raprezentaçión ciù acurâ de l'enblêma, inclûzo 'n çèrcio rósso ciæo, sôvia a-o quæ saiàn rafiguæ i âtri eleménti do stémma (defæti, inta descriçión costituçionâle, o sfóndo o no l'è mensonòu)[4].

Tèrsa revixón

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Con l'adoçión, a-i 21 d'arvî 1978, da nêuva Costituçión da RSS Azêra, a descriçión de l'enblêma de Stâto into tèsto costituçionâle a restiâ a mæxima, ma inte l'anésso gràfico a-i "Regolaménti in sce l'Enblêma de Stâto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra" i ràggi do sô saiàn rafiguæ in mòddo da êse mêno spéssi e ànche l'ónbra do çèrcio da-o colôre rozòu a l'è ciù ciæa de quélla inta figûa do Statûto do 1956[9].

Galerîa d'inmàgine

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  1. (ENRU) Agentstvo pechati "Novosti" Izdatelʹstvo, Azerbaijan Soviet Socialist Republic, Novosti Press Agency Publishing House, 1972.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 (EN) National Emblem of the Soviet Azerbaijan (PDF), Administrative Department of the President of the Republic of Azerbaijan, Presidential Library. URL consultòu o 26 lùggio 2021.
  3. 3,0 3,1 (ENRU) Azerbaijan in the Soviet Union - Coat of arms, in sce crwflags.com. URL consultòu o 26 lùggio 2021.
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 (RU) Russian Centre of Vexillology and Heraldry, Азербайджанская ССР, in sce heraldicum.ru. URL consultòu o 27 lùggio 2021.
  5. (DE) Christian Siemer, Aserbaidschan - Geschichte der Wappen, in sce christian-siemer.de, 4 zùgno 2002. URL consultòu o 27 lùggio 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 17 zùgno 2002).
  6. 6,0 6,1 6,2 (EN) The national emblems of Azerbaijan SSR - Coats of arms, in sce azerbaijans.com. URL consultòu o 27 lùggio 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 1º seténbre 2017).
  7. (RU) Costituçión da RSS Azêra (1921) - Art. 103 ss (JPG), in sce heraldicum.ru. URL consultòu o 27 lùggio 2021.
  8. (RU) Costituçión da RSS Azêra (1931) - Art. 97 ss (JPG), in sce heraldicum.ru. URL consultòu o 27 lùggio 2021.
  9. 9,0 9,1 (RU) Гербы и флаги СССР, 1972.
  10. (RU) Физкультура и спорт (Physical Culture and Sport), n. 12, 1938.

Âtri progètti

[modìfica | modìfica wikitèsto]