Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

L'enblêma da RSS Azêra

L'enblêma naçionâle da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o l'é stæto adotòu do 1937 da-o govèrno da RSS Azêra, segóndo o stîle za dêuviòu inte l'enblêma de l'Unión Soviética.

L'enblêma o raprezénta 'na pertuzatrîxe, a scinbolezâ e grénde risèrve de petròlio de Baku, e, de derê a sta chi, o sô ch'o se lêva, a raprezentâ o futûro da naçión di Azêri. De d'âto o gh'é, bén bén in evidénsa, o scìnbolo da mesoîa con martéllo e, in çìmma a l'enblêma, 'na stélla róssa ch'a raprezénta o "socialìsmo in sce tùtti i çìnque continénti", pe reciamâ a vitöia do comunìsmo e da "comunitæ globâle di stâti socialìsti". O bòrdo estèrno o l'é formòu da doî scìnboli de l'agricoltûa azêra, sàiva a dî o gràn e o cotón.

O slògan in sciô strisción o ripòrta o mòtto de Stâto de l'Unión Soviética ("Lavoratoî do móndo, unîve") ségge in léngoa rùscia che azêra. Into detàggio, a scrîta in azêro a l'é Бүтүн өлкəлəрин пролетарлары, бирлəшин!, trasliterâ inte Bütün ölkələrin proletarları, birləşin! L'enblêma o prezénta o nómme conplêto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra, scrîto ségge in rùscio che in azêro.

L'enblêma ancheu in ûzo o l'é stæto pe cóntra adotòu 'na prìmma vòtta do 1918, pe êse tórna diciaròu cómme quéllo ofiçiâ do 1992 con l'indipendénsa de l'Azerbaigiàn.

Stöia

Prìmmi enblêmi da RSS Azêra

In scî prìmmi bigétti de bànca da RSS Azêra, emìssi do 1920, gh'é rafiguòu 'na conpoxiçión formâ da-o scìnbolo da mesoîa co-o martéllo, a stélla a çìnque pónte e 'na lùnn-a crescénte, de spésso decorâ da 'na corónn-a de spîghe.

A mæxima conpoxiçión a l'êa inclûza inte l'Órdine do Rósso Confaón da RSS Azêra, aprovòu do 1920, co-a seu bòssa ch'a l'êa stæta svilupâ da-o càppo do dipartiménto topogràfico militâre do dipartiménto da mobilitaçión òperatîva do stàf do Comisâio do Pòpolo pe-i Afâri Militâri e Navâli da RSS Azêra, càrega covèrta da l'I.P. Vekilov, in sciâ bâze e somegiànsa de l'Órdine do Rósso Confaón da RSFSR. Quésta conpoxiçión a l'é stæta fisâ inta Costituçión da RSS Azêra adotâ a-i 19 de màzzo do 1921 da-o prìmmo Congrèsso di Soviet de l'Azerbaigiàn, ch'o l'àiva fisòu a descriçión de l'enblêma da Repùbrica, repigiàndo quélla de l'emblêma da RSFSR, contegnûa inta seu Costituçión do 1918, a l'artìcolo 103:

L'enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o conscìste inte 'n'inmàgine co-in sfóndo rósso iluminòu da di ràggi ch'arîvan da 'na mesoîa e martéllo indoæ, poxiçionâ trasversalménte, co-e manégge vèrso o bàsso, e 'na lùnn-a crescénte co-ina stélla a çìnque pónte circondâ da 'na corónn-a de spîghe con l'iscriçión:

a) "Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra" e

b) "Lavoratoî de tùtti i Pàixi, unîve"

— Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra, Artìcolo 103

Aparenteménte no gh'êa però de acòrdio in sciâ raprezentaçión ezàtta de l'enblêma, e coscì l'é stæto creòu de conpoxiçioìn diferénte. Alôa a ciù popolâre a l'êa quélla ch'a includéiva mesoîa, martéllo, lùnn-a crescénte e stélla a çìnque pónte, inta ciù pàrte di câxi co-ina corónn-a de spîghe e co-e iscriçioìn in léngoa tùrca ò tàrtara, fæte co-e létie de l'arfabêto àrabo. Into detàggio, quésta conpoxiçión a l'é stæta rafigurâ in sce tùtti i francobólli da RSS Azêra mìssi in circolaçión da-o prìmmo d'òtôbre do 1921. L'outô de sta conpoxiçión chi o l'é stæta o sàtiro de Baku Benedikt Rafailovich Telingater, dîto Beno (1876-1960).

Dòppo i 13 de dexénbre do 1922 a Comitâto Esecutîvo Centrâle da RSS Azêra o s'é unîo a quéllo da RSFS Transcaucasìca, co-a sucesîva inplementaçión da nêuva repùbrica federâle a-i 30 de dexénbre. Quésta a l'à pöi formòu, co-a RSFSR, a RSS Ucraìnn-a e a RSS Bielorùscia, l'URSS. Inte sto perîodo chi l'ûzo de l'enblêma da RSS Azêra o l'é bén bén amermòu, scicómme ch'o l'àiva lasciòu o pòsto a l'enblêma de l'URSS e a quéllo da RSFS Transcaucasìca.

Tranxiçión a l'arfabêto latìn

A-i 30 de dexénbre do 1922 o CEC da RSS Azêra o l'à adotòu 'n decrétto in sce l'egoaliànsa pò-u stâto de l'arfabêto latìn e de quéllo àrabo, cangiaménto ch'o l'à avûo de consegoénsa in sciâ descriçión de l'enblêma inta nêuva Costituçión da RSS Azêra, adotâ a-i 8 de dexénbre do 1924 e aprovâ a-i 14 de màrso do 1925. Into detàggio, inte sta costituçión chi, a-a descriçión de l'enblêma gh'é stæto azónto l'espresción "into nêuvo e into vêgio arfabêto" (в новом и старом алфавитах).

Prìmmo enblêma

Inta segónda revixón da nêuva Costituçión de l'Azerbaigiàn, aprovâ da-o Congrèsso di Soviet di tùtti i Azêri a-i 26 de màrso do 1927, l'enblêma da Repùbrica o l'êa coscì descrîto:

L'enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o conscìste inte l'inmàgine de 'n sfóndo rósso iluminòu da di ràggi ch'arîvan da 'na mesoîa e martéllo indoæ, mìssi trasversalménte, co-e manégge vèrso o bàsso, e 'na mêza lùnn-a co-ina stélla a çìnque pónte circondâ da 'na corónn-a de spîghe co-e iscriçioìn:

a) "A Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra" e

b) "Lavoratoî de tùtti i Pàixi, unîve"

— Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra, Artìcolo 99

Dòppo quésta revixón, pe-a prìmma vòtta, l'é stæto realizòu de verscioìn ofiçiæ di enblêmi do Stâto. A-o prìmmo zenâ do 1929, co-ina resoluçión do CEC da RSS Azêra, l'arfabêto latìn o l'é stæto diciaròu cómme l'ùnico scistêma de scrîtûa ofiçiâ. De consegoénsa l'é stæto levòu e pòule "e into vêgio" da-a descriçión de l'enblêma contegnûa inte l'artìcolo 99 da Costituçión da Repùbrica.

Segóndo enblêma

Da-o 1930 inte l'enblêma da RSS Azêra gh'êa dónca sôlo che-e scrîte inte l'arfabêto latìn, decixón fisâ inta nêuva Costituçión naçionâle, a tèrsa, adotâ a-i 14 de frevâ do 1931 da-o Setén Congrèsso di Soviet di tùtti i Azêri. Quésta Costituçión a contegnîva ànche a nêuva descriçión de l'enblêma do Stâto, riportâ chi aprêuvo:

L'enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o conscìste inte l'inmàgine de 'n sfóndo rósso (ciæo), delimitòu da 'n çèrcio giànco e iluminòu da-i ràggi de 'n sô ch'o se lêva. A-o céntro de l'enblêma [gh'é] 'na mesoîa con martéllo, mìssa trasversalménte, co-e manégge vèrso o bàsso, e de d'âto a sta chi 'na mêza lùnn-a co-ina stélla a çìnque pónte circondâ da 'na corónn-a de spîghe.

E inmàgine da mesoîa e martéllo, da mêza lùnn-a co-a stélla, do sô co-i sò ràggi e da corónn-a de spîghe - cô indoòu. Inte ciaschedùnn-a de corónn-e, in scî doî fiànchi, gh'é quàttro spîghe. Inta pàrte de sótta de l'enblêma, in çìmma o sfóndo do sô ch'o se lêva, l'é raprezentòu inte tréi coî (néigro, giànco e grîxo): sètte pertuzatrîxe pò-u petròlio con doî serbatöi de cherozêne in sciâ mancìnn-a e, in sciâ drîta e a-i pê de çèrte montàgne da-i pìcchi apisûi, 'n vilàggio azêro con depoî a sto lì di cànpi aræ. In sciâ lìnia ch'a l'unìsce quésti doî eleménti se trêuva, in prìmmo ciàn, 'n tratô mesciòu da 'n òperatô. A ghirlànda ch'a circónda l'enblêma a l'é ligâ da 'n nàstro de cô rósso (scarlàtto), ch'o l'incrôxa e spîghe inte tréi pónti. Inte quéllo ciù âto o se trêuva 'n strisción ch'o va da 'na pàrte a l'âtra da corónn-a de spîghe estèrna, ch'o pàssa in çìmma a-a mesoîa e martéllo e con l'iscriçión, in léngoa tùrca e arfabêto latìn, "Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra".

In sciô nàstro mìsso ciù in bàsso, ch'o lîga i doî fiànchi do stémma, gh'P l'iscriçión, into mæximo arfabêto, "Lavoratoî de tùtti i Pàixi, unîve".

— Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1931), Div. V, Capìtolo IX, Art. 99

A fórma ofiçiâ de l'enblêma a l'é stæta creâ da l'artìsta tiatrâle Benedikt Rafailovich Telingater, ch'o l'àiva za disegnòu a versción de prìmma, no ofiçiâ, de l'enblêma da RSS Azêra.

Tèrso enblêma

Dòppo l'intrâ in vigô da nêuva Costituçión de l'URSS do 1936, ànche inta RSS Azêra l'é stæto introdûta 'na nêuva costituçión. O nêuvo tèsto costituçionâle, adotòu da-o Novén Congrèsso Straordenâio di Soviet di tùtti i Azêri a-i 14 de màrso do 1937, o conprendéiva a descriçión do nêuvo enblêma de Stâto da RSS Azêra.

L'Enblêma de Stâto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o l'é l'inmàgine de 'na mesoîa con martéllo, 'na pertuzatrîxe pò-u petròlio sôvia a 'n sô ch'o se lêva, incornixâ da 'na corónn-a de gràn e de cotón, co-e iscriçioìn inte léngoe azêra e rùscia: "Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra" e "Lavoratoî de tùtti i Pàixi, unîve!". In çìmma a l'enblêma gh'é 'na stélla a çìnque pónte. — Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1937), Artìcolo 151

A fórma ofiçiâ de l'enblêma a l'é stæta disegnâ da-o gràfico Ruben Arkadevich.

Prìmma revixón

E pòule contegnûe inte l'enblêma són stæte cangiæ a-a fìn do 1937, de mòddo da alontanâ un di scìnboli da repùbrica soviética da-a léngoa tùrca. Into detàggio a pòula "SYRA", ch'a veu a dî Soviet, a l'é stæta sostitoîa da "SOVET" méntre "CYMHYRIJJƏTI", sàiva a dî repùbrica, con "RESPUBLIQASЬ". Quésto càngio de tèrmini o no s'é limitòu a l'enblêma de Stâto, ma o ne vêgne da polìtica ciù ànpia in sce l'intrêga léngoa azêra, ch'a consèrva ancón a-a giornâ d'ancheu quéste pòule de derivaçión rùscia.

Segónda revixón

In acòrdio a-a lézze da RSS Azêra "In sciô càngio de létie azêre da l'arfabêto latìn a quéllo rùscio", adotâ a-i 11 de lùggio do 1939, a-o prìmmo zenâ do 1940 a scrîta inta léngoa azêra a l'é stæta pasâ da l'arfabêto latìn a quéllo cirìlico, con di adataménti pi-â léngoa locâle. Co-in decrétto do Presidium do Suprêmo Soviet da RSS Azêra do 20 de màrso do 1940, e iscriçioìn inte l'enblêma de Stâto gh'àivan da quéllo moménto da êse scrîte co-e létie de l'arfabêto cirìlico.

A-i 5 de màzzo do 1956, con decrétto do Presidium do Suprêmo Soviet da RSS Azêra, l'é stæto aprovòu i "Regolaménti in sce l'Enblêma de Stâto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra", che stabilîvan 'na raprezentaçión ciù precîza de l'enblêma, inclûzo 'n çèrcio rósso ciæo in sciô sfóndo di âtri eleménti do stémma (defæti, inta descriçión costituçionâle, o sfóndo o no l'êa mensonòu).

Tèrsa revixón

Con l'adoçión, a-i 21 d'arvî 1978, da nêuva Costituçión da RSS Azêra, a descriçión ofiçiâ de l'enblêma de Stâto a no l'é cangiâ scibén che, inte l'anésso gràfico a-i "Regolaménti in sce l'Enblêma de Stâto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra", i ràggi do sô són stæti rafiguæ in mòddo da êse mêno spéssi e ànche l'ónbra do çèrcio da-o cô rozòu a l'êa ciù ciæa de quélla inta figûa do Statûto do 1956.

Galerîa d'inmàgine

• 
  Enblêma no ofiçiâ, 1920-1921.
• 
  Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1921-1927)
• 
  Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1927-1931)
• 
  Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1931-1937)
• 
  Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1937-1940)
• 
  Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1940-1978)
• 
  Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1978-1992)

Vôxe corelæ

• Bandêa da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra
• Inno da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra