Grêcia

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

A bandêa da Grêcia

A poxiçión da Grêcia in sciâ càrta giögràfica

Càrta fìxica da Grêcia

A Grêcia (Ελλάδα in grêgo, trasliteròu in Elláda, prononçiòu [eˈlaða]), conosciûa ofiçialménte cómme Repùbrica Elénica (Ελληνική Δημοκρατία in grêgo, trasliteròu in Elliniki Dimokratia, prononçiòu [eliniˈci ðimokraˈti.a]), a l'é 'n pàize de l'Eoröpa sùd-òrientâle.

Giögrafîa

A Grêcia a se trêuva a l'estremitæ meridionâle da penîzoa balcànica, a-a croxêa tra Eoröpa, Àzia e Àfrica. A confìnn-a con l'Albanîa a nòrd-òvest, co-a Maçedònia do Nòrd e a Bulgarîa a nòrd e co-a Turchîa a nòrd-èst. A l'é bagnâ a levànte da-o Mâ Egêo, a ponénte da-o Mâ Iònio e a sùd da-o Mâ de Crêta e da-o Mâ Mediterànio. A Repùbrica Elénica a l'é a naçión co-a còsta ciù lónga in sciô bacìn do Mediterànio, a quæ a l'inclùdde migiæa de îzoe. O stâto o l'é tradiçionalménte spartîo inte nêuve regioìn e o l'à 'na popolaçión de ciù ò mêno 10,7 milioìn de abitànti. A sò capitâle, e çitæ ciù grànde da naçión ascì, a l'é Atêne, segoîa da Salonìcco.

Stöia

A Grêcia a l'é consciderâ cómme a chìnn-a da civiltæ òcidentâle, in quànto lêugo de nàscita da democraçîa, da filozofîa e da letiatûa òcidentâle, da stöiografîa e da scénsa polìtica, de inportantìscimi prinçìppi scentìfichi e matemàtichi, do tiâtro e di Zêughi Òlìnpichi. A partî da-o sécolo VIII prìmma de Crìsto, a Grêcia a l'êa òrganizâ inte vàrie çitæ-stâto indipendénti dîte poleis (polis a-o scingolâre), spanteghæ pe tùtto o Mediterànio e o Mâ Néigro ascì. O Féipo II de Macedònia o l'à unîo a ciù pàrte da Grêcia modèrna into sécolo IV prìmma de Crìsto, co-o sò fìggio Lusciàndro Màgno ch'o l'à fîto conquistòu a ciù pàrte do móndo antîgo, da-o Mediterànio òrientâle scìnn-a l'Ìndia. O sucesîvo perîodo elenìstico o l'é stæto o moménto de màscimo splendô da coltûa grêga e da sò ciù grànde infloénsa in sciô móndo conosciûo. A Grêcia a l'é stæta conquistâ da Rómma into sécolo II prìmma de Crìsto, diventàndo 'na pàrte inportànte de l'inpêro romàn e do sò sucesô, l'inpêro bizantìn, o quæ o l'êa 'n Stâto de coltûa e léngoa pi-â ciù pàrte grêga.

A gêxa grêgo-ortodòssa, emèrsa into sécolo I dòppo de Crìsto, a l'à contriboîo a formâ a modèrna identitæ grêga e a trasmétte e sò tradiçioìn a-o ciù grànde móndo ortodòsso. Depoî a-a sò chéita sott'a-o contròllo de l'inpêro òtomàn into sécolo XV, a Grêcia a s'é trasformâ inte 'n modèrno Stâto naçionâle into 1830, aprêuvo a-a vitöia inta sò goæra d'indipendénsa. L'inportantìscima ereditæ stòrica do pàize a l'emèrge in pàrte da-i 18 patrimònni de l'umanitæ UNESCO chi scitoæ.

Economîa e polìtica

A Grêcia a l'é 'na repùbrica parlamentâre unitâia e 'n pàize svilupòu, co-în'economîa a âto rédito e 'n'âta qualitæ da vìtta, a-o 32° pòsto inta clasìfica globâle de l'Ìndice de Svilùppo Umâno. A sò economîa a l'é a ciù svilupâ inta región balcànica, dónde a l'é 'n inportànte investitô regionâle ascì. Ménbro fondatô de Naçioìn Unîe, a Grêcia a l'é stæta o dêxén ménbro a intrâ inte Comunitæ Eoropêe (predecesoî de l'Unión Eoropêa) e a fa pàrte de l'Eorozöna scìnn-a da-o 2001. A l'é 'n ménbro de âtre òrganizaçioìn internaçionâli ascì, cómme o Conséggio d'Eoröpa, a NATO, l'OCSE, a WTO e l'OSCE.

O sò grànde patrimònio colturâle, l'inportànte setô turìstico e do traspòrto marìtimo e a sò poxiçión giögràfica stratégica fan consciderâ a Grêcia tra e médie poténse globâli.

Bibliografîa

• (EN) Thanos Veremēs e Markos Dragoumēs, Historical Dictionary of Greece, Scarecrow Press, 1995, ISBN 0-810-82888-X.
• (EN) Clive L. Rawlins, Culture Shock!: Greece, Graphic Arts Center Publishing Company, 1997, ISBN 1-558-68359-3.
• (EN) Giannēs Koliopoulos e Thanos Veremēs, Greece: The Modern Sequel. From 1831 to the Present, C. Hurst & Co. Publishers, 2002, ISBN 1-850-65463-8.
• (EN) Nigel Wilson, Encyclopedia of Ancient Greece, Routledge, 2013, ISBN 1-136-78799-2.
• (EN) Simon Richmond, Kate Armstrong, Stuart Butler et al., Lonely Planet Greece, 14ª ed., Lonely Planet, 2020, ISBN 1-788-68990-9.
• (EN) Richard Clogg, A Concise History of Greece, 4ª ed., Cambridge University Press, 2021, ISBN 1-108-95731-5.
• (EN) Insight Guides, Insight Guides Greece, 9ª ed., APA Publications, 2022, ISBN 1-839-05316-X.

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di inmàgine ò di âtri files in sce Grêcia

Colegaménti esterni

• (EL) Scîto ofiçiâ do govèrno, in sce government.gov.gr. URL consultòu o 9 màzzo 2022.
• (EL, EN, FR) Scîto ofiçiâ do parlaménto, in sce hellenicparliament.gr. URL consultòu o 9 màzzo 2022.
• (EL, EN, FR) Scîto ofiçiâ do prescidénte, in sce presidency.gr. URL consultòu o 9 màzzo 2022.