Lengoa zeneize

{{{nómme}}}
Còdici de clasificaçión
Linguist List	lij-gen (EN)
Glottolog	geno1240 (EN)

O zenéize (inta sò grafîa tradiçionâ: zeneise) o l'é 'na variante da lengoa ligure parlâ inta çitæ de Zêna e inti comun vexìn. A diferénsa de âtre parlæ lìguri, o zenéize o l'é sénpre stæto, storicamente, unn-a léngoa e no un dialetto, comme scriveiva za Padre Federico Angelo Gazzo into 1909 inta seu traduçión da Divinn-a Comédia in léngoa zenéize. A prìmma poêxîa in zenéize a l'é stæta scrîta into 1291 da l'anònimo zenéize Luchetto. Ségondo a Càrta eoropêa de léngoe regionâli ò minoritâie do 1992, poémmo consciderâ o zenéize comme 'na léngoa regionâle.

Stöia

O zeneize, comme a gran parte de léngoe d'Italia, o l'é derivòu da-o latìn vorgâ, subendo pöi, into corso di sécoli, e influense de âtre léngoe neolatinn-e, comme o françeize ò l'italiàn; a ògni mòddo, a-a reversa de âtre léngoe gallo-italiche, o zeneize o l'é stæto asæ de ciù influensòu da-e léngoe do Meridion.

Scitemi de scrittûa

Esendo a parlâ ligure ciù conosciûa e trascrîa de tutte, o zeneize o l'à avûo tànte divèrse grafîe.

A primma a svilupâse, dapeu 'na serie di reforme into XVII sécolo, a l'é stæta a cosciddîta grafîa tradiçionâ: questa a'deuviâva za de léite che son diventæ, into significâto, tipiche de parlæ liguri (a ezenpio æ, ç, x ò i dittonghi comme eu), mentre a l'êa ancôa prezente a êre intevocàlica e inte prepoxiçioin articulæ (a ezenpio: dra a-o pòsto de da e ro a-o pòsto de o) e a êsse potêa êse pronunçiâ segge s segge sc (davanti a c/t e i) . Sucesïvamènte ghe son stæte in ciù âtre modiffiche, comme a spariçion da j, e tanti studioxi e artisti, sorviatutto inte l'ûrtimo sécolo, àn modificòu e precedenti grafîe co azonte personæ.

Ancheu no existe 'na grafîa universalmente acetâ: e ciù adeuviæ son a grafîa ofiçia de l'Academia Ligustica do Brenno, a grafîa in U do Vocabolâiu d'e Parlæ Liggyre, e 'na variante moderna da grafîa tradiçionâ.

Veddi ascì

• Vocabolario Italiano-Genovese
• Traduttore Italiano Genovese - TIG