Liguri Antighi: diferénse tra e verscioìn

Naviga nella cronologia in modo interattivo

← Diferénsa de prìmma Diferénsa aprêuvo →

Contegnûo scasòu Contegnûo azónto

In lìnia

Versción de 14:00, 13 set 2018

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

I Antighi Liguri son stæti a popolaçión originâia da Liguria. A prêuva són i rèsti di òmmi atrovæ inte gròtte de Toiàn, de Finâ, de Vintimìggia. Primma de l'etæ de Rumma, e popolaçioìn lìguri êan divîze in naçioìn, e no ghe n'êa sôlo in sciâ Ligùria, ma se trovâvan anche in squæxi tùtto o Piemonte, a Svissëa meridionale de anchêu, a Provensa françèize, inte l'Oltrepò Paveise e a Provinsa de Piaçensa. Inte quest'àrea gh'é ancón tanti nommi de pàixi de örìgine lìgure.

I Lìguri no êan 'na razza europêa; quande in Italia son arivæ i Indeuropei, pâ che i Lìguri ghe fîsan za; i archeòloghi dixan ch'o l'êa 'n pòpolo pre-indeuropeo ò anario (comme i Baschi). E donca gh’êa di Lìguri tra l’Arno e i Pirenei, inte valàdde do Pò e do Ròdano, arivando scìnn-a-e Preàrpi. I Lìguri parlâvan a léngoa antîga lìgure, che a no l'êa scrîta, e coscì a l'é anæta persa; pa' che a cadénsa e arcunn-e paròlle do lìgure de ancheû seggian derivæ da-o lìgure de quella vòtta.

I Lìguri êan génte di monti. Mangiâvan sorviatùtto servaginn-a, formaggio e læte. Gh'ean quei che de lòu êan merçenari e anavan a fa' a guæra pe' âtri pàixi (Cartagine o Romma). Quei che vivevan vixìn a-o mâ êan pescoéi e mainæ, e navegavan, anche a-o largo, sénpre con barche piccinn-e. O Diodòro Sìculo (stòrico grêgo, 80–20 prìmma de Crìsto) o scriveiva in grêgo: "I Lìguri stàn inte ’na tæra sarvæga e a sò vìtta a l’é dûa e descòmoda tra fadîghe e o contìnoo travagiâ p’agiutâse l’un con l’âtro. L’ezerciçio fìxico e a sobriêtæ do mangiâ fàn sci che i sò còrpi ségian stìggi ma into mæximo ténpo robùsti. Gh’àn in mòddo de fâ rùstego e no àman ni o sgoàsso ni e comoditæ. E dònne són fòrti e forzelûe cómme i òmmi; i òmmi són cómme e béstie sarvæghe e, inte ’n conbatiménto, ghe veu tréi Gàlli pe fâ ‘n Lìgure. Inte tùtte e ativitæ rischiôze són capâçi e ardimentôxi. Vàn pò-u mâ scìnn-a-e costêe de l’Àfrica e sfìdan con coràggio tùtti i perìcoli."

Pòpoli Lìguri.

E naçioìn ciû importanti, inta Liguria de ancheû, êan:

Apuani - inta Provinsa de Spesa e inta Lûnigiana
Tigulli - inta Rivêa de Levante
Genuati - a Zêna, dovve òua gh'é o Çentro Stòrego
Vituri - a Utri
Sabazi - a Sann-a
Docili - dovve gh'é Arbisêua
Epanteri - a Carcare
Ingauni - dovve gh'é Arbenga
Intemeli - a Vintimiggia

Ghe n'êa anche inte âtre regioìn:

Friniati
Ilvati
Magelli
Statielli
Dertunini
Caburriati
Taurini
Libui
Veleiati
Levi
Marici
Segobrigi

Letiatûa in sci Lìguri.

Di antîghi stòrichi, quei che àn scrîto de ciù in sci Lìguri Antîghi son stæti Diodòro Sìculo, Stabone, Eròdoto. O professô Nino Lamboglia o l'à scrîto o lìbbro "A Liguria Antiga", ch'a l'é l'òpera ciù inportante in sce questo argomento.

@@ Lìnia 3: / Lìnia 3: @@
 I '''Antighi Liguri''' son stæti a popolaçión originâia da [[Liguria]]. A prêuva són i rèsti di òmmi atrovæ inte gròtte de Toiàn, de Finâ, de Vintimìggia. Primma de l'etæ de [[Rumma]], e popolaçioìn lìguri êan divîze in naçioìn, e no ghe n'êa sôlo in sciâ Ligùria, ma se trovâvan anche in squæxi tùtto o [[Piemonte]], a [[Svissëa]] meridionale de anchêu, a Provensa françèize, inte l'Oltrepò Paveise e a Provinsa de [[Piaçensa]]. Inte quest'àrea gh'é ancón tanti nommi de pàixi de örìgine lìgure.
-I Lìguri no êan 'na razza europêa; quande in Italia son arivæ i Indeuropei, pa' che i Lìguri ghe fisan za; i archeòloghi dixan ch'o l'êa 'n pòpolo pre-indeuropeo ò anario (comme i [[Baschi]]). E donca gh’êa di Lìguri tra l’Arno e i Pirenei, inte valàdde do Pò e do Ròdano, arivando scìnn-a-e Preàrpi.
+I Lìguri no êan 'na razza europêa; quande in Italia son arivæ i Indeuropei, pâ che i Lìguri ghe fîsan za; i archeòloghi dixan ch'o l'êa 'n pòpolo pre-indeuropeo ò anario (comme i [[Baschi]]). E donca gh’êa di Lìguri tra l’Arno e i Pirenei, inte valàdde do Pò e do Ròdano, arivando scìnn-a-e Preàrpi.
 I Lìguri parlâvan a [[Lengua ligure antiga|léngoa antîga lìgure]], che a no l'êa scrîta, e coscì a l'é anæta persa; pa' che a cadénsa e arcunn-e paròlle do [[Lengua ligure|lìgure]] de ancheû seggian derivæ da-o lìgure de quella vòtta.