Caffè: diferénse tra e verscioìn

Naviga nella cronologia in modo interattivo

← Diferénsa de prìmma Diferénsa aprêuvo →

Contegnûo scasòu Contegnûo azónto

In lìnia

Versción de 15:22, 6 òtô 2019

O Caffè ò Cafè o l' è unn-a bevànda òtegnûa da-e grànn-e contegnûe in to früto (drupa) d'a ciànta omònnima, che a l' exìste a-o stâto sarvégo in Etiopia. O zennie Coffea, da famìggia de Rubiacee, o comprénde 40 speçie. Fra queste, a Coffea arabica a da o 40% da produçion mondiàle.

A coltivaçion a-o stâto domestego a l' è estéisa a varie regioin de Africa, Arabia, Indie, America Centrale e Meridionale.

E ciànte avieiven un' artessa figna a 6 metri, ma vegnen puee a 2-3 metri pe rénde ciù façile a cüra e a arecugéita di früti.

O früto, scimile a l' apparenza a unna çëxa, o se lascia seccä ao sö (coscidito cafè de Techo do Centroamerica) pe fâ scì che se posse estrae i gren; ma ciü spesso questa operazion a se fà meccanicaménte. O caffè crûo, se tegnûo ao sciûto, o se consèrva bén e o miliora co-o ténpo; ma o patìsce l' ùmido, pe vîa da formaçion de móffe. Into mæximo mòddo o va tegnûo lónxi da-e sostànse aromàtiche pe vîa da seu capaçitæ de assorbî di ödùi estrànei.

A bén nòta açion eççitante do caffè a l' è dovûa a-a caffeinna (chimicaménte parlàndo a caffeìnna a l'é 1,3,7 trimetilxantina).

Torrefaçion

Pe êse dovûo comme bevànda, o caffè, o va brustolîo (=torrefæto), ségge pe svilppâ l'aröma che pe rénde sölobili çerti conponénti. O cafè brustolîo (=tostæto) o diventa de cô marron ( o gran crüo o l'è verde), o diminuisce de peiso dao 15 ao 20% e o l' aumenta de volümme. L' aspetto de in bon cafè brustolîo (=torrefæto) o deve êse brilànte, a conscisténsa dûa; e grànn-e remesciæte dévan êse " sonöri".

Tîpi de cafè

I îpi de cafè pìggian o nómme da-e localitæ de proveniença. I mægio son quélli etiòpici, seguï da-o Moka coltivòu specialménte in Arabia. De òrìgine aziàtica l' è: Malabar, Borneo, Giava; in America o paise produtô prinçipâ l' è o Braxî da-o quæ vêgne o Rio, o Santos, o Parà, o Bahia e vari âtri.

@@ Lìnia 1: / Lìnia 1: @@
 [[Immaggine:YosriKopi.jpg|thumb|right]]
-O '''Caffè''' o l' è unna bevanda ottegnüa dai gren contegnüi in to früto (''drupa'') d'a cianta omonnima, che a l' existe ao stato sarvego in [[Etiopia]]. O zennie ''Coffea'', da famiggia de ''Rubiacee'', o comprende 40 speçie. Fra queste, a ''Coffea arabica'' a da o 40% da produzion mondiale.
+O '''Caffè''' ò '''Cafè''' o l' è unn-a bevànda  òtegnûa da-e grànn-e contegnûe in to früto (''drupa'') d'a ciànta omònnima, che a l' exìste a-o stâto sarvégo in [[Etiopia]]. O zennie ''Coffea'', da famìggia de ''Rubiacee'', o comprénde 40 speçie. Fra queste, a ''Coffea arabica'' a da o 40% da produçion mondiàle.
-A coltivazion ao stato domestego a l' è esteisa a varie regiuin de [[Africa]], [[Arabia]], [[Indie]], [[America Centrale]] e Meridionale.
+A coltivaçion a-o stâto domestego a l' è estéisa a varie regioin de [[Africa]], [[Arabbia (region)|Arabia]], [[Indie]], [[America Centrale]] e [[America do Sud|Meridionale]].
-E ciante avieiven un' artezza figna a 6 metri, ma vegnen puee a 2-3 metri pe rende ciù façile a cüra e a raccolta di früti.
+E ciànte avieiven un' artessa figna a 6 metri, ma vegnen puee a 2-3 metri pe rénde ciù façile a cüra e a arecugéita di früti.
-O früto, scimile a l' apparenza a unna çëxa, o se lascia seccä ao sö (coscidito ''cafè de Techo'' do Centroamerica) pe fâ scì che se posse estrae i gren; ma ciü spesso questa operazion a se fa meccanicamente. O caffè crüo, se tegnüo ao sciüto, o se conserva ben e o miliora co-o tempo; ma o patisce l' ümido, pe via da formazion de muffe. Ugualmente o va tegnüo lunxi dae sostanse aromatiche pe via da so capaçitæ de assorbï dii odùi estranei.
+O früto, scimile a l' apparenza a unna çëxa, o se lascia seccä ao sö (coscidito ''cafè de Techo'' do Centroamerica) pe fâ scì che se posse estrae i gren; ma ciü spesso questa operazion a se fà meccanicaménte. O caffè crûo, se tegnûo ao sciûto, o se consèrva bén e o miliora co-o ténpo; ma o patìsce l' ùmido, pe vîa da formaçion de móffe. Into mæximo mòddo o va tegnûo lónxi da-e sostànse aromàtiche pe vîa da seu capaçitæ de assorbî di ödùi estrànei.
-A ben nota azion eççitante do caffè a l' è dovüa ä [[caffeinna]] (chimicamente parlando a caffeinna a l' è ''1,3,7 trimetilxantina'').
+A bén nòta açion eççitante do caffè a l' è dovûa a-a [[caffeinna]] (chimicaménte parlàndo a caffeìnna a l'é ''1,3,7 trimetilxantina'').
-== Torrefazion ==
+== Torrefaçion ==
-Pe esse döviou comme bevanda o caffè o va ''torrefæto'', segge pe svilüppä l' aroma che pe rende solubili çerti componenti. O caffè tostou o diventa de cô marron ( o gran crüo o l'è verde), o diminuisce de peiso dao 15 ao 20% e o l' aumenta de volümme. L' aspetto de un bon caffè torrefæto o deve esse brillante, a conscistensa düa; i gren remesciæ deven esse "sonori".
+Pe êse dovûo comme bevànda, o caffè, o va brustolîo (=torrefæto), ségge pe svilppâ l'aröma che pe rénde sölobili çerti conponénti. O cafè brustolîo (=tostæto) o diventa de cô marron ( o gran crüo o l'è verde), o diminuisce de peiso dao 15 ao 20% e o l' aumenta de volümme. L' aspetto de in bon cafè brustolîo (=torrefæto) o deve êse brilànte, a conscisténsa dûa; e grànn-e remesciæte dévan êse " sonöri".
-== Tipi de caffè ==
+== Tîpi de cafè ==
-I tipi de caffè piggien o nomme dae localitæ de provenienza. I mægio son quelli etiopici, seguï dao ''Moka'' coltivou speçialmente in Arabia. De origine asiatica l' è ''Malabar'', ''Borneo'', ''Giava''; in America o paise prodüttô prinçipa o l' è o [[Braxî]] dao quæ vegne o ''Rio'', o ''Santos'', o ''Parà'', o ''Bahia'' e vari atri.
+I îpi de cafè pìggian o  nómme da-e localitæ de proveniença. I mægio son quélli etiòpici, seguï da-o ''Moka'' coltivòu  specialménte in Arabia. De  òrìgine  aziàtica l' è: ''Malabar'', ''Borneo'', ''Giava''; in America o paise  produtô prinçipâ l' è o [[Braxî]] da-o quæ vêgne o ''Rio'', o ''Santos'', o ''Parà'', o ''Bahia'' e vari âtri.
 [[Categorîa:Beviaggi]]