Zane d'Aostria

Da Wikipedia
ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745
Don Zane d'Aostria

Zane d'Aostria (Ratisboña, 24 frevâ 1547 – Bouges, 1º ottobre 1578)

Figgio naturâ do Carlo V d'Aostria e da Bàrboa Blomberg, condutê militâ a-o serviççio do so frælastro re' Feipo II de Spagna, o l'è aregordao pi avei comandao a flotta da Liga Santa a-a bataggia de Leppanto.


Alevao in segretto da Loize de Quejada, o fu riconosciuo comme fræ da-o Feipo II into 1559. Insce-e primme destinao a-a carrea eclexastega, o rivelò de prononçiatiscime tendençe militæ, che indussan o monarca a afiâghe di incarreghi de fiduccia; e lê o finì pe vegnî o ciu avoxao, se non o ciu valente, armiraggio e generâ do so tempo, e un di moei conlaboatoî do sovran spagnollo into sviluppo da so polittica interna e estera.

Capitan generâ da flotta do Mediterannio into 1568, o combattè i barbareschi tra Oran, Argê e Mazalquivir. Da pœu, l'anno seguente, o fu nominao generaliscimo inta lotta contra i Moriscos do Mezogiorno da Spagna, diretti da Muley Mohamed Abenhumeya e da pœu da Abenaboo: into 1571 i Moriscos fun internæ e despersci inta Castiggia.

A lotta contra o mondo mussurman a fu continoâ into mæximo anno in sce 'n tiatro ciu vasto da-a liga contra o Turco, organizâ da pappa Pio V e formâ da-a Spagna, da Veneççia e da-a Santa Sede, a-e quæ s'azonse da pœu a Repubbrica de Zena, i Cavagêi de Mâta, o Granducato de Toscaña, o Ducato de Savoia, o Ducato d'Urbin, o Ducato de Parma, a Repubbrica de Lucca, o Ducato de Feræa e o Ducato de Mantoa: o Zane o l'ebbe o supremo comando da flotta di alliæ, e a vittoia a gh'arize a Leppanto o 7 d'ottobre do 1571.

Seguì, pe œuvia so, a sottomiscion de Tunnexi, ma o fu 'n trionfo de breve diata, ché do 1574 a Goletta a cheite inte moen di Turchi.

Ciu votte inte sti anni condutê da flotta spagnolla into Mediterannio e ascì lœugotenente generâ in Itallia, do 1576 o fu nominao governatô e capitan generâ inte Fiandre, donde fedele a-a Spagna no gh'ea arestao che-o Luscemburgo. O l'ótègne (17 frevâ 1577) a stipulaçion de l'editto perpettoo ò paçificaçion de Gand, ch'o restitoì a-i Asburgo a parte catollica do stato; da pœu o repigiò a guæra contra chi n'aiva vosciuo açetâ l'acordio e za a sciorte di arme a vózèiva favoeive a-i Spagnolli che comandæ da-o Lusciandro Farneize, vinçeivan a Gembloux (3 frevâ 1578) i insciorti, quandi a morte a corpiva improvizamente o Zane o 1° ottobre do 1578 a Bouges (Namur).

No fun ni son provæ i acuze che ghe fun dirette d'avei pensao de rendise indipendente da-o fræ pe creâse un proppio dominnio.

L'aregugeita de rimme zeneixi do Zabata do 1575 a conten doi sunetti do Póo Fogetta dedicæ a don Zane d'Aostria.

Atri progetti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæVIAF (EN25397110 · ISNI (EN0000 0001 1752 0385 · SBN (ITBVEV115084 · LCCN (ENn50038831 · GND (DE118713299 · BNF (FRcb11938118r (data) · BNE (ESXX1724146 (data) · NLA (EN51934027 · BAV (ENIT495/58129 · CERL cnp01367097 · NDL (ENJA01094468 · WorldCat Identities (ENn50-038831