Litro

Questa pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
Da Wikipedia
ZE
Questa pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
Un cübbô co i lati lônghi 10 cm ô gh'à 'n vôlümme de un litro

Ô litro (simbolo: L) ô l'è un'unitæ de mezüavôlümme: a capaçitæ a côrrispônde a ô vôlümme de fluido che un recipiente ô pö ospitä, mentre ô volümme ô pö riferise a qualsiasi statô da materia, anche solido. Inôltre, mentre a capaçitæ a l'è unna grandessa propria de un reçipiente, ô volümme ô l'è unna grandessa propria de qualunque corpô. Ô nô l'è un'unitæ dô scistema internazionale de unitæ de mezüa (SI) ma ô l'è ancun accettoô a titôlô tranxitoiô.

Riferindôse aô SI, un litro ô l'equivale a 10−3 metri cübbi (oscia 1 dm³).

Ô scimbolo[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ô scimbolo dô litro ô l'ea in origine "l" (a lettera minuscola elle).

Per evitä cônfüxiôin con ô numero 1 o la lettera I, intô 1979 l'è stætô adottoô, cômme alternativa, ô scimbolo "L" (a lettera maiuscola elle). Ô National Institute of Standards and Technology di Stati Uniti ô raccomanda a L maiuscola. Tuttavia saieiva côrrettô anche döviä a minuscola, sciübben che seggie fortemente scônsigioô, in concordansa con ô fǣtô che e unitæ de mezüa sun indicæ in maiuscolo sôlô se derivanti da nômmi propri (per esempio: watt → W; ampere → A).

Primma dô 1979, ô scimbolo "ℓ" (l corsiva minuscola) ô l'ea introô inte l'üsô inte çerti Paixi; ad esempio ô l'ea stætô raccomandoô inti anni settanta dä pubblicaçiôn M33 dô South African Bureau of Standards. Questô scimbolo ô resta inte l'üsô comüne, ma ô continua a nô esse accettoô dall'Uffizio internasiônale di peixi e de mezüe. Ô se tröva anche indicoô con l'abbreviasiôn "lt.", ma anche questa scimbologia a nô l'è accettä da ô Bureau international des poids et mesures.

Stoia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Intô 1793 ô litro ô l'è stætô introdottô in Fransa cômme unna de növe "Mezüe Repübblicanne", definiô cômme un decimetrô cübbô. Ô termine ô deriva da un'antiga unitæ françeize, ciammä litron, da ô grecô antigô λίτρα (litra), antiga unitæ de mezüa de vôlümme.

Intô 1879 ô Comité international des poids et mesures o l'adottava a definisiôn de litro e o scimbôlô "l".

Intô 1901 ä tersa Conférence générale des poids et mesures ô litro ô l'è stætô ridefiniô cômme ô vôlümme occupoô da 1 kg de ægua püra ä temperatüa da sö massima denscitæ, oscia a 3,98 °C ä presciôn de un'atmosfera. Se pensava che questô ô fïse 1 decimetro cübbô ma successivamente se è scôvertô che ô l'ea 1,00028 dm³. In ciü ô vôlümme ô dipende dä presciôn, e l'unitæ de presciôn a l'ha cômme fattôre a massa, ottegnindo unna dipendensa circolare in ta definisiôn dô chilogrammo.

Intô 1964 dürante a 12ª Conférence générale des poids et mesures vegniva ripristinoô l'originale definisiôn dô litro. Vegniva consigioô l'üsô de questa unitæ in ambiti cômmerciali, ma nô pe impieghi scientifiçi de erta preçixiôn.

Intô 1979 dürante a 16ª Conférence générale des poids et mesures l'ea accettoô ô scimbôlô "L", utilizzabile in alternativa a "l".

Mürtipli e sôttômürtipli[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ô litro ô pö esse suddivisô in unitæ ciü grandi e ciü piccinne döviandô i prefisci dô SI:

  • teralitro - TL
  • gigalitro - GL
  • megalitro - ML
  • chilolitro - kL
  • ettolitro - hL
  • decalitro - daL
  • litro - L
  • decilitro - dL
  • centilitro - cL
  • millilitro - mL
  • microlitro - µL
  • nanolitro - nL
  • picolitro - pL

Ätri progetti[modìfica | modìfica wikitèsto]