Ortografia tradiçionâ

Da Wikipedia
ZE-T
Questa pagina a l'è scrita in lengua zeneise
segondo l'ortografia tradiçionâ

L'ortografia tradiçionâ a l'é stæta a primma grafia adeuviâ pe a trascriçion do zeneize.

Carateristiche[modìfica | modìfica wikitèsto]

E vocâle[modìfica | modìfica wikitèsto]

Chi parla o zeneize o sa 'na cösa: che o zeneize o l'é a lengua de vocale. Quæxi tûtte e difficoltæ nascian da-e vocale: comme van pronunçiae, comme van scrïte e comme van lezûe. Chì çerchiö de mostrâ quæ son e regole che deuvio mi pe scrive o zeneise; pe ëse ciû ciaeo, no me importa de ripete a maexima cösa in diversi pòsti.

Düata[modìfica | modìfica wikitèsto]

A dûata de 'na vocale a l'é a dûata do son: e vocali lunghe dûan quæxi o doggio de vocali cûrte.

Se in sciä vocale o l'é marcòu l'accento (û a fa eccession perché a rappresenta o son da "u" françeise) allôa l'accento o n'informa se a vocale a va dïta lunga ò cûrta, averta ò serrä. In generale se in sciä vocale o no l'é marcòu nisciûn accento allôa:

  • se a vocale a l'é seguïa da 'na consonante doggia o son o l'é sempre cûrto - libbro - sappa - parolla
  • se a vocale a l'é seguïa da 'na consonante sencia o son o peu ëse
    • lungo, e allôa a vocale a l'é tonica: "a" de lago;
    • cûrto: "a" de façile ò de strapuntê;

Pe questo chì sotta riportiö solo i caxi de vocali con l'accento de d'äto.

A[modìfica | modìfica wikitèsto]

A vocale a a se pronunçia comme in italian.

Són cûrto[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • à - àmoa (boccale, vaso di terra cotta a pancia larga con manico) - zà (già) - mamà
Són lungo[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • ä - mäveggioso (meraviglioso) - ätro
  • â - cämâ (calamaio) - mangiâ

E[modìfica | modìfica wikitèsto]

A vocale e a l'ha duî soin: averto e serròu; s'a no l'é tonica, a vocale e a l'é sempre serrä. O son averto o l'é sempre cûrto e o peu ëse segnòu con l'accento grave "è". Pe-o son lungo, averto e strascinòu, se deuvia a scrïtûa "æ". O son serròu o peu ëse lungo, "ë", "ê", ò cûrto; quande o l'é tonico o son cûrto o peu ëse segnòu con l'accento acûto "é".

Son averto cûrto:[modìfica | modìfica wikitèsto]

è - caffè

Son averto lungo:[modìfica | modìfica wikitèsto]

æ in mëzo da parolla o peu ëse tonico - sæximo - ægua - oppûre atono - pæguâ- imbriægon

in fin da parolla o l'é de longo tonico: çittæ - parlæ - mæ

Son serròu cûrto:[modìfica | modìfica wikitèsto]

é - ménoa - o l'é

Son serròu lungo:[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • ë - camëa - pëzo - ti t'ë
  • ê - camê - lê - pê

Vôxe corelæ[modìfica | modìfica wikitèsto]