Cädasedda

Cädasedda
Cädasedda; comùn
	(LIJ-TB) Câdesédda ; (IT) Calasetta; (SC) Calesèda ò Calesèdda
	Cädasedda – VedutaCädasedda vìsta da-o mâ
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Sardégna
Provìnsa	Sùd Sardégna
Aministraçión
Scìndico	Claudia Mura (lìsta çìvica) da-o 16-6-2019
Teritöio
Coordinæ:	39°06′37.86″N 8°22′05.63″E / 39.110516°N 8.36823°E Cordinæ: 39°06′37.86″N 8°22′05.63″E / 39.110516°N 8.36823°E
Altitùdine	9 m s.l.m.
Superfìcce	31,06 km²
Abitanti	2 777 (31-5-2023)
Denscitæ	89,41 ab./km²
Fraçioìn	Cussorgia
Comùn confinanti	Sant'Antiòcco
Âtre informaçioìn
CAP	09011
Prefìsso	0781
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	111008
Cod. cadastrâ	B383
Targa	SU
Cl. scìsmica	zöna 4 (sismicitæ tànto bàssa)
Nomme abitanti	(LIJ-TB) cadesedei; (SC) calesedanus; (IT) calasettani
Sànto patrón	Sàn Mòriçio
Giórno festîvo	22 de seténbre
Cartògrafîa
	Cädasedda
	Cädasedda – MappaPoxiçión do comùn de Cädasedda inta provìnsa do Sùd Sardégna
Scîto instituçionâle
	Modifica dati su Wikidata · Manuale

ZE	Questa pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

Cädasedda (Câdasédda in tabarchìn, Calesèda in sàrdo) a l'é 'n comùn da Sardegna, inta provinsa do Sud Sardegna.

Giögrafîa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

Stöia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Gh'é doî centri inta Sardegna do ponente che parlan Tabarchìn, 'n antigo parlâ da léngoa lìgure. O Tabarchìn o l'e parlòu inta zöna de Carlofòrte e a Cädasedda. O nomme de Tabarchìn o vegne da l'izoa de Tabarca, zu in Àfrica, sùbito de d’âto a-a Tunizîa, dove stava di pegeixi, ciù che âtro apreuvo a pescâ o coâlo. Gh’en stæti da-o 1540 a-o 1742.

Dòppo chò-u piràtta Dragut, inte l’ànno 1540^[3] o l’êa stæto fæto prexonê da-o Gianetìn Döia e portòu a Zêna, o Carlo V, rè de Spàgna, o l’avéiva òtegnûo Tabarca, in'izoétta rìcca de coâlo no goæi distànte da-a costêa africànn-a e in fàccia a Tùnixi.

Into 1544, pe concesción da Spàgna, i Lomelìn, Scignôri de Pêgi, devéntan padroìn de l’îzoa. Pe colonizâla, i Lomelìn trasferìscian la ’n mùggio de pêgin e coménsan o comèrcio do coâlo ch’o i faiâ diventâ rìcchi, tànto rìcchi da poéi destinâ ’na sómma consciderévole a-a costruçión da gêxa da Nonçiâ. Ma inti prìmmi ànni do Seiçénto e cöse divéntan difìçili pe-a concorénsa françéize e pe-e contìnoe incurscioìn di piràtti barbaréschi. Inte l'anno 1738, 600 abitànti de l'îzoa de Tabarca (són dîti apónto Tabarchìn), minaciæ da-e invaxoìn barbarésche, làscian e sò câze e se rifùgian in sce l’îzoa de Sàn Pê in Sardégna. Li fóndan a çitæ de Carlofòrte. Inte l’ànno 1740, i Lomelìn tràtan co-a Conpagnîa Françéize pe cêde o dirìtto da pésca do coâlo. Ma són prevegnûi da-o Bêy de Tùnixi che inte l’ànno 1741 o l’òcupa l’îzoa faxéndo scciâvi i 900 abitànti ch’êan ancón li. Saiàn liberæ, pagàndo 'n rescàtto, dêx’ànni dòppo da-o Carlo Emanuele de Savöia ch’o i portiâ in Sardégna a Carlofòrte dónde gh’êa za quélli scapæ dôz’ànni prìmma.

E coscì i Tabarchìn, pegeixi d’orìgine e nòrdaficæn de proveniensa, an pigiòu e strasæ e a léngoa e î an portæ inte n'âtra izoa, dove no gh’ea ninte ma a l'ea tæra di cristien, e an comensòu torna a travagiâ.

Come o diva anche l'Anònimo, i zeneixi lì donde van, pe primma cösa n'âtra Zena ghe fan. Defæti i Tabarchìn pe primma cösa an fondòu 'na nêuva çitæ, Carlofòrte, e ciù tardi ascì a çitæ de Cädasedda. E coscì ancon a-a giornâ d'ancheu a Cädasedda se parla a lengoa lìgure.