Pasànte feroviàrio de Zêna
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
O pasànte feroviàrio de Zêna, ciamòu gróppo feroviàrio de Zêna ascì, o l'é l'insémme de colegaménti tra e lìnie feroviàrie ch'arîvan inta çitæ de Zêna, colegàndo e vàrie staçioìn inta sò àrea metropolitànn-a ascì. Pi-â fórma particolâ de l'àrea urbâna zenéize e sò lìnie feroviàrie van aprêuvo a træ direçioìn prinçipæ, sàiva a dî quélla lóngo a còsta e quélle inte valàdde do Ponçéivia e do Bezàgno[1].
Stöia[modìfica | modìfica wikitèsto]
L'avertûa do prìmmo pasànte feroviàrio zenéize a remónta a l'ànno 1872, quànde l'é stæto inouguròu a coscì dîta Galerîa Traversàdda, ch'a permétte o colegaménto dirètto tra a staçión de Zêna Ciàssa Prìnçipe, a-a fìn da lìnia Torìn-Zêna da-o frevâ do 1854, co-a staçión de Zêna Brìgnoe. In particolâ, da-o 23 de novénbre do 1868, sta staçión chi a l'êa pe cóntra o tèrmine da lìnia pe Pîza, in prinçìpio conpletâ sôlo pe-i 36 chilòmetri scìnn-a Ciâvai e, a-i 25 d'arvî do 1870, prolongâ scìnn-a Séstri Levànte[2].
L'avertûa da galera Traversàdda a l'à raprezentòu o prìmmo pasànte a unî a lìnie pe Vintimìggia e Torìn, che scìnn-a quéllo moménto se fermâvan a Zêna Prìnçipe, con quélla pe Pîza, ch'a se fermâva pe cóntra inta staçión de Zêna Brìgnoe. In prìnçipio sta galerîa chi a l'êa formâ da 'n sôlo tùnel a dóggia colìssa ma a l'é fîto diventâ insuficénte a sostegnî o tràfego de lóngo ciù inportànte ch'o pasâva tra e dôe staçioìn. Into perîodo tra e dôe goære l'é stæto dónca inandiòu di gréndi travàggi de agiornaménto ch'àn portòu a-o radóggio da lìnia Traversàdda co-o scâvo de 'na segónda galerîa paralêla a quélla ciù vêgia (e ch'a se incrôxa con quésta gràçie a 'na galerîa intermédia de scàngio). L'é stæto coscì necesâio o desbancaménto da colìnn-a a mónte óltre Prìnçipe, de mòddo da ricuperâ spàçio pe di âtre colìsse inta staçión. Into méntre a lìnia tra Prìnçipe e Sàn Pê d'Ænn-a a l'é stæta quadruplicâ co-o scâvo de 'na grànde galerîa a ponénte de Prìnçipe e o tràfego da e vèrso Milàn e Torìn o l'é stæto alegerîo co-a costruçión, inti ànni da segónda goæra mondiâle, da galerîa ch'a colêga in mòddo dirètto Prìnçipe co-a lìnia socorsâle di Zôvi, pe poéi evitâ o pasàggio òbligòu da Sàn Pê d'Ænn-a.
A partî da-i ànni òtànta do sécolo XX o tràfego feroviàrio into gróppo zenéize o l'à comensòu a mostrâ i ségni d'êse arivòu a-i sò lìmiti, co-o trànxito de ciù de 200 trêni a-o giórno tra e staçioìn de Brìgnoe e Sàn Pê d'Ænn-a. L'é stæto dónca aprovòu 'n grùppo de progètti ch'àn portòu, a-a fìn do 1987, a l'avertûa di cantê pi-â realizaçión de 'na nêuva lìnia costroîa sorviatùtto in galerîa e riutilizàndo in pàrte a vêgia colìssa pe-e mèrçe da Sàn Pê d'Ænn-a a Sànta Linbània e Brìgnoe. L'é stæto coscì realizòu o quadruplicaménto tra e dôe staçioìn, into quæ a l'êa inclûza a nêuva fermâta sototæra da staçión de Ciàssa Prinçìpe. Sto pasànte chi o l'é stæto ativòu con l'intrâ in vigô de l'oràrio estîvo FS do 1993[3]. Tra e òpere realizæ gh'é stæta a refæta da vêgia Galerîa Sàn Tomâxo e a costruçión da nêuva Galerîa Cristòffa Cónbo, lónga 1.050 m. O nêuvo percórso o l'à consentîo l'instradaménto do tràfego feroviàrio locâle in arîvo da-a Rivêa de Levànte pe quélla de Ponénte, e vicevèrsa, evitàndo a staçión de Ciàssa Prinçìpe con l'ûzo da fermâta sototæra[4]. Quésta a permétte 'n interscàngio de lengê tra o tràfego portoâle da dipòrto, a metropolitànn-a de Zêna e-e lìnie de traspòrto in sce gómma.
Inte l'ànno 2019 i travàggi pò-u potençiaménto do gróppo feroviàrio de Zêna són stæti acorpæ a quélli pi-â ferovîa a âta veloçitæ Zêna-Tortónn-a, mêgio conosciûa cómme o "Tèrso vàlico"[5].
Svilùppi futûri[modìfica | modìfica wikitèsto]
Gh'é numerôxi travàggi in córso pò-u potençiaménto do gróppo de Zêna[6][7]:
- quadruplicaménto de colìsse tra Zêna Ôtri e Zêna Ciàssa Prìnçipe, co-o prolongaménto da bertèlla de Ôtri-Bòrzoi scìnn-a Sàn Pê d'Ænn-a co-o conpletaménto da galerîa Ponçéivia.
- sestuplicaménto de colìsse tra Zêna Ciàssa Prìnçipe e Zêna Brìgnoe, co-o prolongaménto de galerîe de Sàn Tomâxo e Cónbo scìnn-a Brìgnoe gràçie a-o riutilìzzo de 'n tòcco da galerîa bàssa de Gràçie che d'ancheu o no l'é dêuviòu.
- amegioaménto tecnològico con l'ativaçión do nêuvo ACCM Ôtri-Sàn Pê d'Ænn-a-Brìgnoe.
- conpletaménto da variànte de percórso tra Ôtri e Pra, co-a realizaçión de 'na nêuva fermâta a Parmâ.
- mìssa a giórno da staçión de Zêna Brìgnoe pe predispónn-e o prolongaménto do servìçio metropolitàn da Ciàssa Prìnçipe scìnn-a-a futûra fermâta de Zêna Teràrba.
Sti travàggi chi, pe 'na spéiza totâle de 670 milioìn de éori e co-o sò conpletaménto ch'o l'é prevìsto pò-u 2024[8][9], fàn pàrte do ciù grànde progètto AV/AC do Tèrso vàlico di Zôvi, realizòu inte l'ànbito eoropêo do potençiaménto da diretrîxe Zêna-Rotterdam[10][11].
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ Bianchi, 2006, p. 14
- ↑ (IT) Ufficio Centrale di Statistica delle Ferrovie dello Stato, Prospetto cronologico dei tratti di ferrovia aperti all'esercizio dal 1839 al 31 dicembre 1926, Alessandro Tuzza, 1927. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
- ↑ Bianchi, 1993, p. 14
- ↑ Bianchi, 1993, p. 15
- ↑ (IT) Nodo di Genova, in sce terzovalico.mit.gov.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
- ↑ (IT) Nodo Voltri-Brignole, in sce terzovalico.mit.gov.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
- ↑ (IT) Terzo Valico dei Giovi - Potenziamento del Nodo Ferroviario Genovese, in sce smart.comune.genova.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
- ↑ (IT) RFI: riavvio lavori nel nodo di Genova, in sce smart.comune.genova.it, 21 lùggio 2020. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
- ↑ (IT) Comunicato stampa del 16/04/2021, MIT, 16 arvî 2021. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
- ↑ (IT) Nodo Ferroviario di Genova (PDF), in sce urbancenter.comune.genova.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
- ↑ (IT) FS, Terzo Valico dei Giovi e Nodo di Genova, in sce fsitaliane.it. URL consultòu l'11 seténbre 2022.
Bibliografîa[modìfica | modìfica wikitèsto]
- (IT) Paolo Gassani, Genova e il terzo valico, in I Treni, n. 59, Màrso 1986, p. 24.
- (IT) RFI, Direz.Territoriale Produz. Genova, FCL71, sez. 3, Nodo di Genova, p. 5.
- (IT) Alessandro Sasso, Per Genova… una ferrovia urbana, in Mondo Ferroviario, n. 24, Arvî 1988, p. 16.
- (IT) Adriano Betti Carboncini, La ferrovia ligure (seconda parte), in I Treni, n. 127, Zùgno 1992, p. 21.
- (IT) Mario Bianchi, Il passante di Genova, in I Treni, n. 140, Seténbre 1993, pp. 14-15.
- (IT) Vanna Zanini, La bretella ferroviaria di Genova Voltri, in Mondo Ferroviario, n. 160, Seténbre 1999, p. 8.
- (IT) Mario Bianchi, Novità a Genova, in I Treni, n. 282, Zùgno 2006, pp. 14-19.
- (IT) Mario Bianchi, Lavori a Genova, in I Treni, n. 333, Zenâ 2011, p. 26.
- (IT) Alessandro Mandelli, Genova, crocevia d'Europa (prima parte), in Tutto Treno, n. 261, Màrso 2012, p. 26.
- (IT) Alessandro Mandelli, Genova, crocevia d'Europa (seconda parte), in Tutto Treno, n. 262, Arvî 2012, p. 14.