Goæra di çent'anni

Da Wikipedia
(Rindirisòu da Guæra di çent'agni)
A battaggia da Ciuza 1340
ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745

Goæra di çent'anni, conflito che tra o 1339 e o 1453 o l'impegnò Inghiltæra e França. O constituì l’urtima faze da lotta intrapreiza da-i Plantageneti contra a monarchia françeize fin da-o XII seccolo.

Descriçion e stòia[modìfica | modìfica wikitèsto]

L'Edoardo III, re d’Inghiltæra e ducca d’Aquitannia, nevo do Feipo o Bello, o proclamò o so drito a-a coroña françeize (1336), o l'assonse o titolo de re de França (1337) e o dette començo a-i ostilitæ ascidiando Cambrai (1339). Doppo una tregoa tra o 1343 e o 1345, i Ingreixi conseguin doe importante vittoie: into 1346 a Crécy e into 1356 à Poitiers, devaston o sœu françeize e catturon o Zane II, re de França. Seguì a Paxe de Brétigny (1360) co-a quæ l'Edoardo III, renonçiando a-i driti ereditai in sce-a França, o preteize però o dominnio de tutta l’Aquitannia e de Calais. Se concruze coscì a primma faze da guæra a-a quæ vègne aprœuvo una ripreiza di Françeixi a œuvia do Carlo V, ch'o riconquistò o teritoio ocupao da-i Ingreixi (1368-1380).

A segonda fase da guæra a sccioì da de vexende interne da França. Co-a sucescion do Carlo VI o paize o fu strascinao inte di gravi dezordi politichi che curminon, a partî da-o 1407, inta guæra civî fra Borgognoin e Armagnacchi. O Zane sença Poiia, figgio do ducca de Borgogna Feipo l'Ardio, o s'aliò co-i Ingreixi, che con l'Enrico V repigion a guæra (1415), impadronindose do Nord-Ovest do regno. Into 1420, comme zenne do Carlo VI de França, l'Enrico V o vègne riconosciúo so erede co-a Paxe de Troyes. I Ingleixi, ocupao Pariggi, se sponcion fin a-a Loira e ascidion Orléans (1428-29).

Fu aloa che, essendo re d’Inghiltæra l'Enrico VI e re de França o Carlo VII, divampò a rescœussa naçionâ françeize co-a Zana d'Ærco, a quæ a condusse i Françeixi a-a vittoia, levando l’assedio a Orléans e espugnando Reims, dove o Carlo VII o fu incoonao re de França segondo a tradiçion. A guæra a proseguì a favô do Carlo VII, ch'o se riapaxentò co-o ducca de Borgogna (Paxe de Arras, 1435). Da-o 1436 a-o 1453 i Françeixi recuperon Pariggi, Rouen, a Normandia, o Cotentin, a Guienna e Bordeaux.

A guæra a finì sença che vegnisse firmao arcun trattao de paxe.

I Ingreixi ariescin a conservâ solo Calais, fin a-o 1558.

Atri progetti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæLCCN (ENsh85062988 · GND (DE4160808-2 · BNF (FRcb11938577c (data) · BNE (ESXX529053 (data) · NDL (ENJA00563842