Sâta a-o contegnûo

Gemeinsame Normdatei

Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize
Da Wikipedia
ZE
 Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ
Ezénpio de 'na pàgina do GND

O Gemeinsame Normdatei (GND) o l'é 'n scistêma de contròllo de outoritæ gestîo da-a Bibliotêca Naçionâle Tedésca in colaboraçión con de âtre bibliotêche, màscime de tære de léngoa tedésca, che ne cuâvan a mìssa a giórno pe mêzo de OAI. O GND o sèrve pe catalogâ dæti de persónn-e, persónn-e giurìdiche, énti, òpie, argoménti, congrèsci, evénti e eleménti giögràfichi. O l'é dêuviòu sorviatùtto da-e bibliotêche, ma in mòddo de lóngo ciù difûzo da archìvvi, musêi e aplicaçioìn in sciâ Ræ ascì.

I dæti do GND réndan ciù fàçile a procedûa de catalogaçión, permeténde di procèsci de riçèrca unìvochi e a poscibilitæ de ligâse a vivàgne de informaçioìn despæge. Pe de ciù, i dæti GND són integræ into scistêma Virtual International Authority File (VIAF), dónde o GND o l'é ligòu in mòddo digitâle a di âtri contròlli de outoritæ a livéllo internaçionâle.

Da-i 19 de arvî do 2012, o GND o l'à pigiòu o pòsto de lìste de contròllo dêuviæ scìn a quéllo moménto da l'Archìvio muxicâle tedésco (Deutsches Musikarchiv, DMA-EST-Datei), ségge pe persónn-e, che pe instituçioìn, sogètti e tìtoli. Da-o lùggio do 2014 l'é inclûzo i dæti do RDA, dêuviæ da-a Bibliotêca do Congrèsso ascì[1].

O GND o l'adêuvia e specìfiche MARC 21 e o métte a dispoxiçión de bàdda i seu dæti into formâto RDF con licénsa CC0[2].

Stöia

[modìfica | modìfica wikitèsto]

O GND o l'é pàrte de 'n progètto globâle da Deutsche Nationalbibliothek, inandiòu do 2009 e finîo a-i 30 de zùgno do 2012[3], dedicòu a l'insémme de bibliotêche de léngoa tedésca e de bànche dæti in sciâ Ræ di periòdichi eletrònichi. L'òbietîvo do progètto o l'êa quéllo de unificâ i vàrri tîpi de dæti gestîi scìn a quéllo moménto inte 'n mòddo separòu, fàndo vegnî pægio o seu formâto e adatàndo e régole che gh'êa.

A costruçión do formâto a se bazâva in sce divèrse régole ch'existéivan za: e régole pi-â catalogaçión arfabética (Regeln für die alphabetische Katalogisierung, RAK-WB e RAK-Musik) pi-â fórma, e-e régole pi-â catalogaçión semàntica (Regeln für den Schlagwortkatalog, RSWK) pò-u contegnûo.

E régole za existénti pi-â costruçión di tèrmini acetæ no êan pæge fra de lô e portâvan a di rizultâti ridondànti, spécce pe quànte o rigoardâva i evénti, i congrèsci e-e àree giögràfiche. Pò-u GND l'é stæto dónca creòu de dispoxiçioìn tenporànie pe frontezâ e deviaçioìn de régole, ségge in sciâ pàrte formâle che in sce quélla semàntica, de mòddo de consentî 'n utilìzzo generâle pi-â conpoxiçión di dæti. Quéste dispoxiçioìn tenporànie êan aliniæ, pe quànte poscìbile, a-e régole do RDA.

Ànche o formâto di dæti de l'archìvio de contròllo, coscì cómme i formâti intèrni e quélli de scàngio, êan de vòtte asæ diferénti. Pe mêzo de l'unión de tùtti i formâti existénti into formâto de scàngio do GND, bazòu in sciâ specìfica MARC 21, se poéivan giustâ tùtte e disparitæ.

IN2N

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Into méize de dexénbre do 2012 l'é comensòu o progètto de coperaçión dîto Institutionenübergreifende Integration von Normdaten (IN2N, "Estensción a-e instituçioìn de l'integraçión di dæti") tra a Bibliotêca Naçionâle Tedésca (Deutsche Nationalbibliothek, DNB) e l'Institûto cinematogràfico tedésco (Deutsches Filminstitut, DIF).

L'òbietîvo de quésto progètto, inandiòu da-a Socjêtæ tedésca pi-â riçèrca (Deutsche Forschungsgemeinschaft, DFG) o l'êa a poscibilitæ de dêuviâ l'archìvio GND fêua da l'ànbito bibliotecâio, coinvolgéndo e instituçioìn inta mìssa a giórno di dæti[4]. O mæximo progètto o l'à réizo poscìbile ànche l'aliniaménto di dæti co-e vôxe de persónn-e in sce Wikipedia[5].

A-a fìn do 2014 l'é stæto conpletòu l'aliniaménto di dæti do DIF into GND. Chi, inti méixi de prìmma, l'é stæto unîo i dæti, tra i âtri, de l'Institûto latìn-americàn de Berlìn e do scîto de riçèrca scentìfica pe l'Eoröpa de levànte de l'Universcitæ de Brêma.

O contegnûo do Gemeinsame Normdatei, a-o zùgno do 2015, o l'à sconpasòu i ùnze milioìn de dæti[6]; in sciô scîto web da Bibliotêca Naçionâle Tedésca l'é riportòu di agiornaménti periòdichi in scê variaçioìn do contegnûo e di formâti[7].

Caraterìstiche

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Inte l'archìvio GND l'é stæto asegnòu a ògni entitæ 'n còdice univoco ch'o l'é a-a bâze do coscì dîto Uniform Resource Identifier. Pe de ciù, l'é stæto stabilîo e régole in sce cómme identificâ i tèrmini da dêuviâ a-o pòsto di âtri[n. 1] e registrâ e fórme e-e vàrie caraterìstiche descritîve. E caraterìstiche se pêuan archiviâ de lengê e in rapòrto a-i âtri dæti codificæ scingolarménte pò-u seu tîpo de relaçión[8].

Ezénpi de caraterìstiche mìsse in relaçión són i scîti de nasción e de mòrte de persónn-e, coscì cómme a seu profesción. In scî énti se pêuan trovâ e instituçioìn precedénti e sucesîve, coscì cómme e-entitæ de livéllo ciù èrto da-o pónto de vìsta aministratîvo. Inte sto mòddo chi l'é inandiòu 'na ræ de conescioìn tra i dæti ch'a rénde ciù fàçile a riçèrca e a navegaçión de l’Internétte.

Nòtte

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Nòtte a-o tèsto
  1. ↑ O l'é pægio a-o "Use for" inti Thesaurus.
Nòtte bibliogràfiche
  1. ↑ Behrens & Frodl, 2014, p. 28
  2. ↑ Gemeinsame Normdatei
  3. ↑ Behrens-Neumann, 2012
  4. ↑ IN2N
  5. ↑ Haffner, 2013, p. 43
  6. ↑ Eichenauer, 2015
  7. ↑ Eichenauer
  8. ↑ Liste der Codierungen

Bibliografîa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ligàmmi de fêua

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Contròllo de outoritæVIAF (EN) 188136221 · GND (DE) 7749153-1 · WorldCat Identities (EN) 188136221
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Gemeinsame_Normdatei&oldid=252470"