Union List of Artist Names

Da Wikipedia

L'Union List of Artist Names (ULAN) o l'é 'na bànca dæti de bàdda in sciâ Ræ, gestîa da-o Getty Research Institute dêuviàndo 'n vocabolâio controlòu, o quæ, into 2018, o conprendéiva ciù de 300.000 artìsti e 720.000 nómmi pe quésti, coscì cómme âtre informaçioîn in scî mæximi artìsti[1]. I nómmi ULAN pêuan êse nómmi pròppi, cognómmi, nómmi fâsi, variànte òrtogràfiche, nómmi in vàrie léngoe e nómmi che són càngiæ co-o ténpo, prezénpio nómmi da maiézzo. Tra quésti nómmi, de sòlito ghe n'é un ch'o vêgne indicòu cómme o preferîo.

Scibén ch'o l'é raprezentòu cómme 'na lìsta, l'ULAN o l'é struturòu ciù cómme 'n thesaurus, in acòrdo co-i stàndard ISO e NISO pi-â costruçión de 'ste bànche dæti chi; o contêgne defæti de relaçioîn geràrchiche, de equivalénsa e asociatîve.

L'òbietîvo de ògni eleménto ULAN o l'é 'n artìsta, Inta bànca dæti, ògni eleménto artìsta (ciamòu sogètto ascì) o l'é indentificòu da 'n ID numérico ùnico. A l'é indicâ a naçionalitæ de quésto artìsta e i lêughi e e dæte de nàscita e de mòrte (se conosciûe)[2]. Lighæ a ògni eleménto de artìsta gh'é i nómmi, i artìsti corelæ, e fónte di dæti e de nòtte. A covertûa into ténpo de l'ULAN a va da l'antighitæ a-o prezénte e o sò ànbito giögràfico o l'é globâle.

I artìsti pêuan êse ségge di indivìdoi (persónn-e) che di grùppi de indivìdoi che travàggian insémme, prezénpio òrgani socjetâi. I artìsti inte l'ULAN raprézentan generalménte i creatoî coinvòlti inte l'ideaçión ò a produçión de àrte vixîve e de architetûe. Són ascì inclûzi çèrti artìsti do spetàcolo (ma de sòlito no atoî, balerìn ò âtri artìsti scìmili). Són conpréixi ànche i archivìsti e di donatoî[3].

Stöia[modìfica | modìfica wikitèsto]

O svilùppo de l'ULAN o l'é incomensòu into 1984 da pàrte do J. Paul Getty Trust. O Trust, o quæ o gestîva za l'Art and Architecture Thesaurus (AAT), o l'à aviòu o progètto in rispòsta a-e necescitæ di âtri progètti Getty pe vocabolâi controlæ di nómmi di artìsti[4]. L'ULAN o crésce e o càngia gràçie a-i contribûti da comunitæ di uténti e a-o travàggio editoriâle do Getty Vocabulary Program[4].

Scibén che òriginaiaménte o l'êa destinòu a l'ûzo sôlo da pàrte di progètti Getty, a ciù ànpia comunitæ de informaçioîn artìstiche de fêua do Getty a l'à esprèsso a necescitæ de dêuviâ l'ULAN pe catalogaçión e recùpero dæti. O Getty o l'à dónca distriboîo l'ULAN pe 'n ûzo ciù ànpio segóndo i prinçìppi precedenteménte stabilîi pi-â costruçión e o mantegniménto de l'Art and Architecture Thesaurus: o sò travàggio o l'inclùdde i nómmi necesâi pe catalogâ e ricuperâ informaçioîn in scê àrte vixîve e l'architetûa. O l'é bazòu in sce 'na terminologîa corénte, garantîa pe l'ûzo de fónte leterâie de cónto e convalidæ da l'ûzo inta comunitæ scentìfica de l'àrte e da stöia de l'architetûa; o l'é conpilòu e modificòu in rispòsta a-e ezigénse da comunitæ di uténti.

Òriginaiaménte costrûto cómme 'na sénplice "union list" in órdine arfabético de nómmi di artìsti e de biografîe, de mòddo da réndelo coerénte con l'AAT e o Getty Thesaurus of Geographic Names, a-a fìn di ànni novànta l'ULAN o l'é stæto réizo confórme a-i stàndard naçionâli e internaçionâli pi-â costruçión do thesaurus. O sò ànbito o l'é stæto anpliòu pe inclùdde énti cómme stùddi de architetûa e depòxiti d'àrte, i quæ pêuan êse dispòsti segóndo di livélli geràrchichi.

L'ULAN o l'é stæto fondòu sótt'a-a direçión de Eleanor Fink, a quæ a l'êa càppo de quéllo ch'o l'é pöi stæto ciamòu Vocabulary Coordination Group, pöi diventâ diretô de l'Art History Information Program, ciù avànti rinominòu Getty Information Institute[5]. L'ULAN o l'é stæto costrûto co-o pasâ di ànni da numerôzi ménbri da comunitæ di uténti e da 'n grùppo de editoî dedicæ, sótt'a-a supervixón de divèrsci gestoî. L'ULAN o l'é stæto publicòu into 1994 ségge cómme di papê (Union List of Artist Names, diretô do progètto: James M. Bower, editô càppo: Murtha Baca, Nêuva York, G.K. Hall, 1994) che con di file legìbili da-a màchina[5]. Dæta a dimensción de lóngo ciù grànde e a frequénsa de modìfiche e de azónte a l'ULAN, into 1997 o l'êa diventòu ciæo che a publicaçión in sce càrta a l'êa 'n scistêma inpraticàbile. Òua o l'é defæti publicòu sôlo in di formâti outomatizæ, ségge inte 'n'interfàccia in sciâ Ræ da-a quæ se pêuan fâ de riçèrche, che in di file de dæti disponìbili pi-â licénsa. I dæti pe ULAN són conpilæ e modìficæ inte 'n scistêma editoriâle creòu sciù mezûa da-o personâ técnico de Getty pe sodisfâ i requixîti ùnichi de conpilaçión de dæti da tànti contribotoî, fuxoîn, spostaménti e publicaçión in vàrri formâti. O contròllo editoriâle finâle de l'ULAN o l'é fæto da-o Getty Vocabulary Program, dêuviàndo de régole editoriâli consòlidæ. I atoâli aministratoî de l'ULAN són Patricia Harpring, editô manageriâle, e Murtha Baca, diretô do Vocabulary Program e do Digital Resource Management.

Caraterìstiche[modìfica | modìfica wikitèsto]

Scibén che a sò strutûa a l'é relativaménte ciàtta, l'ULAN o l'é stæto realizòu cómme 'na bànca dæti geràrchica ch'a se diràmma da 'na réixe ciamâ Top of the ULAN hierarchies (Subject_ID: 500000001); a l'à atoalménte doî tîpi de eleménti pùblicæ: Persónn-a e Énte. Entitæ da tipologîa Persónn-a de sòlito no àn âtri eleménti a lô lìghæ. E entitæ de tîpo énte pêuan pe cóntra diramâse in di èrbi de eleménti. Pêuan êsighe mùltipli contèsti ciù ànpi, rendéndo a strutûa de l'ULAN de tîpo poligeràrchico. Óltre a-e relaçioîn geràrchiche, l'ULAN o conprénde de relaçioîn de equivalénsa e asociatîve ascì.

Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. (EN) ULAN: Frequently Asked Questions, in sce getty.edu. URL consultòu o 24 dexénbre 2021.
  2. (EN) Heidi G. Lerner, Resources for Jewish Biography and Autobiography on the Internet, in Shofar, vol. 26, n. 2, 2008, pp. 128-142.
  3. (EN) Getty Vocabularies, in sce getty.edu. URL consultòu o 24 dexénbre 2021.
  4. 4,0 4,1 (EN) Patricia Harpring, Development of the Getty Vocabularies: AAT, TGN, ULAN, and CONA (abstract), in Art Documentation: Journal of the Art Libraries Society of North America, vol. 29, n. 1, 2010, pp. 67-72.
  5. 5,0 5,1 (EN) David L. Austin, Union List of Artist Names (4 vol.) (abstract), in Art Documentation: Journal of the Art Libraries Society of North America, vol. 14, n. 2, 1995, pp. 48-49.

Colegaménti estèrni[modìfica | modìfica wikitèsto]