Sâta a-o contegnûo

Boletus aereus

Da Wikipedia
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

Boletus aereus
In fonzo neigro
Clasificaçión scentìfica
Domìnio Eukaryota
Régno Fungi
Divixón Basidiomycota
Clàsse Basidiomycetes
Órdine Boletales
Famìggia Boletaceae
Génere Boletus
Spêce B. aereus
Nomenclatura binomiale
Boletus aereus
Bull., 1789
Nómmi comûni

Fonzo neigro de rôe, Fonzo neigro
(ve) Bureu negru

O Boletus aereus, dîto ascì fonzo neigro de rôe ò sôlo fonzo neigro, a l'é 'na razza de fonzo da famiggia de boletaceae. A l'é unn-a de quattro razze che son ciamæ "fonzi neigri" (in italian porcini) sciben ch'a l'é l'ùnica a êse neigra pe 'n davei.

O nomme "aereus" o vêgne dò-u latin e o veu dî "de bronzo". Defæti quello ch'o rende questo fonzo chi diferénte da-i âtri neigri, o l'é o cô do capéllo, ch'o l'é de spesso de 'n maròn asæ scûo. Peu acapitâ ascì che ghe segge quarche maccia ciù ciæa, spécce inti fonzi vêgi, a segonda da condiçion do climma.

O câsigión o peu cangiâ dò-u gianco spòrco, scinn'ò-u cô de çetron, e o l'é de longo covèrto da 'na ræ ben ben scciàssa. A carne a l'é gianca e a no cangia de cô dòppo êse stæta tagiâ. I seu bèlli coî, insemme ò-u savô inténso, fan de sto fonzo chi fòscia o neigro ciù riçercòu.

O Boletus aereus o l'é 'n fonzo tìpico da zöna Mediterània, e o preferìsce i bòschi câdi. O se peu rachéugge da-a tarda primmavéia scinn'a-i ùrtimi meixi d'ötùnno (sò-u tenpo o resta câdo l'é poscibile trovâlo anche a dexénbre). O nasce sorviatùtto sott'a-i èrboi comme a rôe, o særo, l'èrxo, o sûgou, o castàgno, o carpo, e arbùsti commò-u brûgo e l'armon; in cangio o l'é ræo sott'ò-u fò (sorviatùtto inte l'Italia setentrionâle) e o no se trêuva inti bòschi d'abêto, pin e scìmili ch'én tròppo fréidi. O se peu trovâ inte quæxi tùtta a Ligûria: inti ténpi pasæ, quande gh'êa ancon tanti bòschi de èrxo (òua a ciù parte scentâ), doviéiva êse ciù difûzo, e fòscia a l'é questa a raxon pi-â quæ inte parlâte lìguri i porcini én ciamæ tùtti "fonzo neigro".

Âtri progètti

[modìfica | modìfica wikitèsto]