Clasificaçión de léngoe
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
Quésta pàgina a contêgne a clasificaçión de léngoe do móndo, e quæ són tradiçionalménte ragrupæ in de famìgge lengoìstiche.
E léngoe contegnûe inta mæxima famìggia lengoìstica de sòlito vêgnan da-a mæxima léngoa antîga, òrmâi estìnta ò ancón sconosciûa. E famìgge lengoìstiche ciù grénde són spartîe in di sotogrùppi e, scibén ch'a no l'é 'na clasificaçión acetâ da-a ciù pàrte di lengoìsti, se pêuan arechéugge in de sùper-famìgge ascì.
Léngoe naturâli
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Chi de sótta a gh'é a lìsta de famìggie lengoìstiche a-o móndo, spartîe pe-e àree giögràfiche in sciâ bâze da sò òrìgine.
Famìgge de l'Àfrica
[modìfica | modìfica wikitèsto]
- Léngoe afroaziàtiche (dîte càmito-semìtiche ascì)
- Léngoe niger-kordofaniànn-e (dîte Niger-Congo ascì)
- Léngoe nilo-sahariànn-e (clasificaçión disputâ, spécce pe-e léngoe songhai)
- Léngoe khoisàn (clasificaçión disputâ)
Famìgge de Amériche
[modìfica | modìfica wikitèsto]
- América do Nòrd
- Léngoe àlgiche
- Léngoe alsea[1]
- Léngoe arawak[2]
- Léngoe caddo
- Léngoe chibcha[2]
- Léngoe chimakum †
- Léngoe chinook †
- Léngoe chumash †
- Léngoe comecrudànn-e †
- Léngoe coos †
- Léngoe eschìmo-aleotìnn-e
- Léngoe irochéizi
- Léngoe jicaque
- Léngoe kalapuya †
- Léngoe keres[1]
- Léngoe lenca †
- Léngoe kiowa-tano
- Léngoe maidun
- Léngoe maya
- Léngoe misumalpa
- Léngoe mixe-zoque
- Léngoe muskogee
- Léngoe na-dene
- Léngoe oto-mangue
- Léngoe palaihnih †
- Léngoe penuti di plateau
- Léngoe pomo
- Léngoe salish
- Léngoe shasta
- Léngoe siouànn-e
- Léngoe tequistlatec
- Léngoe totonac-tepehua
- Léngoe tsimshianìche
- Léngoe uti
- Léngoe uto-aztêche
- Léngoe wakash
- Léngoe wintu
- Léngoe xinca †
- Léngoe yuki-wappo
- Léngoe yuma-cochimí
- América do Sùd
- Léngoe andoque-urequena
- Léngoe arawá
- Léngoe araucànn-e
- Léngoe arawak[3]
- Léngoe arutani-sape
- Léngoe aymara
- Léngoe barbacoa
- Léngoe bora
- Léngoe cahuapana
- Léngoe carib
- Léngoe catacaoa †
- Léngoe chapacura
- Léngoe charrúa †
- Léngoe chibcha[3]
- Léngoe choco
- Léngoe chon
- Léngoe esmeralda-yaruro
- Léngoe guaicurú
- Léngoe guahibo
- Léngoe harákmbut-katukina
- Léngoe hibito-cholón †
- Léngoe jirajara †
- Léngoe jívaro
- Léngoe katembri-taruma
- Léngoe lule-vilela †
- Léngoe macro-jê
- Léngoe mascoiæ
- Léngoe mataco
- Léngoe nadahup
- Léngoe nambikwara
- Léngoe otomaco
- Léngoe pano-tacana
- Léngoe peba-yagua
- Léngoe quechua
- Léngoe piaroa-sáliba
- Léngoe tequiraca-canichana
- Léngoe ticuna-yuri
- Léngoe timote
- Léngoe tinigua
- Léngoe tucano
- Léngoe tupi
- Léngoe uru-chipaya
- Léngoe witoto
- Léngoe yanomam
- Léngoe yuncan †
- Léngoe zamuco
- Léngoe zaparo
Famìgge de l'Eoràzia
[modìfica | modìfica wikitèsto]
- Léngoe afroaziàtiche (dîte càmito-semìtiche ascì)
- Léngoe ainu
- Lengue altaiche (clasificaçión disputâ)
- Léngoe andamanéizi[4]
- Léngoe andamanéizi magioî
- Léngoe andamanéizi meridionâli (dîte Ongànn-e ascì)
- Léngoe caocàsiche[5]
- Léngoe caocàsiche nòrd-òcidentâli
- Léngoe caocàsiche nòrd-òrientâli
- Léngoe caocàsiche meridionâli (dîte Càrtveliche ascì)
- Léngoe chukotko-kamchatkànn-e
- Léngoe coreanìche
- Léngoe elamo-dravìdiche (clasificaçión disputâ)[6]
- Léngoe hmong-mien
- Léngoe hurro-urartiànn-e †
- Léngoe indoeoropêe
- Léngoe nipóniche
- Léngoe nivkh
- Léngoe oustroaziàtiche
- Léngoe oustroneziànn-e
- Léngoe sino-tibetànn-e
- Léngoe tai-kadai
- Léngoe tirenìche †
- Léngoe uràliche
- Léngoe Yukaghir
- Léngoe Yeniseiànn-e
Famìgge de l'Òceània
[modìfica | modìfica wikitèsto]
- Léngoe indo-pacìfiche (clasificaçión disputâ)[7]
- Léngoe aborìgene oustraliànn-e[8]
- Léngoe pama-nyungan
- Âtre famìgge ciù picìnn-e
- Léngoe papoànn-e[9]
- Léngoe tasmaniànn-e †[10]
- Léngoe aborìgene oustraliànn-e[8]
- Léngoe oustroaziàtiche
- Léngoe oustroneziànn-e
Léngoe izolæ
[modìfica | modìfica wikitèsto]Àfrica
[modìfica | modìfica wikitèsto]- Léngoa bangime (Mali)
- Léngoa hadza (Tanzanîa)
- Léngoa jalaa (Nigêia) †
- Léngoa laal (Ciad)
- Léngoa sandawe (Tanzanîa)
- Léngoa shabo (Etiòpia)
Amériche
[modìfica | modìfica wikitèsto]- América do Nòrd
- Léngoa adai (SU: Louisiànn-a, Texas)[11] †
- Léngoa alagüilac (Guatemala) †
- Léngoa alsea (SU: Oregon)[12] †
- Léngoa aranama (SU: Texas) †
- Léngoa atakapa (SU: Louisiànn-a, Texas) †
- Léngoa beothuk (Canada: Newfoundland) †[13]
- Léngoa calusa (SU: Flòrida) †
- Léngoa cayuse (SU: Oregon, Washington) †
- Léngoa chimariko (SU: Califòrnia) †
- Léngoa chitimacha (SU: Louisiànn-a) †
- Léngoa coahuilteco (SU: Texas; Méscico do nòrd-èst) †
- Léngoa cotoname (Méscico; SU: Texas) †
- Léngoa cuitlatec (Méscico: Guerrero) †
- Léngoa esselen (SU: Califòrnia) †
- Léngoa haida (Canada: Colónbia Britànica; SU: Alaska)
- Léngoa huave (Mescico: Oaxaca)
- Léngoa karankawa (SU: Texas) †
- Léngoa karuk (SU: Califòrnia)
- Léngoa keres (SU: Nêuvo Méscico)[14]
- Léngoa kutenai (Canada: Colónbia Britànica; SU: Idaho, Montànn-a)
- Léngoa maratino (Méscico) †[15]
- Léngoa naolàn (Méscico: Tamaulipas) †
- Léngoa natchez (SU: Misciscippi, Louisiànn-a) †
- Léngoa purépecha (Mescico: Michoacán)
- Léngoa quinigua (Méscico) †
- Léngoa salinànn-a (SU: Califòrnia) †
- Léngoa seri (Méscico: Sonora)
- Léngoa siuslaw (SU: Oregon) †
- Léngoa solano (Méscico; SU: Texas) †
- Léngoa takelma (SU: Oregon) †
- Léngoa timucua (SU: Flòrida, Giòrgia) †
- Léngoa tonkawa (SU: Texas) †
- Léngoa tunica (SU: Misciscippi, Louisiànn-a, Arkansas) †
- Léngoa washo (SU: Califòrnia, Nevàdda)
- Léngoa yana (SU: Califòrnia) †
- Léngoa yuchi (SU: Giòrgia, Oklahoma)
- Léngoa zuni (SU: Nêuvo Méscico)
- América do Sùd
- Léngoa aikaná (Braxî: Rondônia)
- Léngoa andoque (Colónbia, Perù)
- Léngoa baenã (Braxî: Bahia) †
- Léngoa betoi (Colónbia) †
- Léngoa camsá (Colónbia)
- Léngoa candoshi-shapra (Perù)
- Léngoa canichana (Bolìvia) †
- Léngoa cayuvava (Bolìvia)
- Léngoa chimane (Bolìvia)
- Léngoa chiquitano (Bolìvia, Braxî)
- Léngoa cofán (Colónbia, Ecoadòr)
- Léngoa culle (Perù) †[16]
- Léngoa cunza (Cîle, Bolìvia, Argentìnn-a) †
- Léngoa fulniô (Braxî, Pernambuco)
- Léngoa gamela (Braxî: Maranhão) †
- Léngoa gorgotoqui (Bolìvia) †[17]
- Léngoa guató (Braxî: Mato Grosso do Sul, Bolìvia)[17]
- Léngoa hodï (Venesoêla)
- Léngoa huamoé (Braxî: Pernambuco) †
- Léngoa irantxe (Braxî: Mato Grosso)
- Léngoa itonama (Bolìvia)
- Léngoa kanoê (Braxî: Rondônia)
- Léngoa kwaza (Braxî: Rondônia)
- Léngoa leco (Bolìvia)
- Léngoa mapuche (Cîle, Argentìnn-a)
- Léngoa movima (Bolìvia)
- Léngoa munichi (Perù) †
- Léngoa natú (Braxî: Pernambuco) †
- Léngoa omurano (Perù)
- Léngoa otí (Braxî: São Paulo) †
- Léngoa páez (Colónbia)
- Léngoa pankararú (Braxî: Pernambuco) †
- Léngoa puelche (Cîle, Argnetìnn-a) †
- Léngoa puinave (Colónbia)
- Léngoa puquina (Bolìvia)
- Léngoa tarairiú (Braxî: Rio Grande do Norte) †
- Léngoa taushiro (Perù)
- Léngoa tequiraca (Perù) †
- Léngoa trumai (Braxî: Mato Grosso)
- Léngoa tuxá (Braxî: Bahia, Pernambuco) †
- Léngoa waorani (Ecoadòr, Perù)
- Léngoa warao (Guyànn-a, Suriname, Venesoêla)
- Léngoa xokó (Braxî: Alagoas, Pernambuco) †
- Léngoa xukuru (Braxî: Pernambuco, Paraíba) †
- Léngoa yaghan (Cîle)
- Léngoa yuracaré (Bolìvia)
- Léngoa yurumanguí (Colónbia) †
Àzia
[modìfica | modìfica wikitèsto]- Léngoa burushaski (Pakistàn, Ìndia)
- Léngoa coreànn-a (Corêe, Cìnn-a)
- Léngoa elàmica (Iràn) †
- Léngoa hàttica (Tùrchia) †
- Léngoa kusunda (Nepàl)
- Léngoa nihali (Ìndia)
- Léngoa nivkh (Rùscia)
- Léngoa sumêra (Iràq)
Eoröpa
[modìfica | modìfica wikitèsto]- Léngoa bàsca (Spàgna, Frànsa)
Léngoe créole e pidgin
[modìfica | modìfica wikitèsto]Léngoe di ségni
[modìfica | modìfica wikitèsto]
- Famìggia da léngoa di ségni àraba
- Famìggia da léngoa di ségni britànica, australiànn-a e neozelandéize (BANZSL)
- Léngoa di ségni cinéize (léngoa izolâ)
- Famìggia da léngoa di ségni françéize
- Famìggia da léngoa di ségni tedésca
- Famìggia da léngoa di ségni ìndo-pakistànn-a
- Famìggia da léngoa di ségni giaponéize
- Famìggia da léngoa di ségni Vêgio Chiangmai-Bangkok
- Famìggia da léngoa di ségni svedéize
- Famìggia da léngoa di ségni tanzaniànn-a (clasificaçión disputâ)
Léngoe artifiçiâli
[modìfica | modìfica wikitèsto]Superfamìgge propòste
[modìfica | modìfica wikitèsto]- Léngoe altàiche
- Léngoe amerìnde
- Léngoe àustriche
- Léngoe boreâli
- Léngoe dené-caocàsiche
- Léngoe eoraziàtiche
- Léngoe indo-pacìfiche
- Léngoe nostràtiche
- Léngoe urâlo-altàiche
- Léngoe caocàsiche setentrionâli
Famìgge ciù grénde
[modìfica | modìfica wikitèsto]Chi de sótta a gh'é a lìsta de famìggie lengoìstiche fórmæ che inclùddan o nùmero ciù âto de léngoe, segóndo Ethnologue (2021)[18].
- Léngoe niger-kordofaniànn-e (1.542 léngoe) (21,7%)
- Léngoe oustroneziànn-e (1.257 léngoe) (17,7%)
- Léngoe Trans-Nêuva Guinea (482 léngoe) (6,8%)
- Léngoe sino-tibetànn-e (455 léngoe) (6,4%)
- Léngoe indoeoropêe (448 léngoe) (6,3%)
- Léngoe oustraliànn-e (381 léngoe) (5,4%) [clasificaçión disputâ]
- Léngoe afroaziàtiche (377 léngoe) (5,3%)
- Léngoe nilo-sahariànn-e (206 léngoe) (2,9%) [clasificaçión disputâ]
- Léngoe oto-mangue (178 léngoe) (2,5%)
- Léngoe oustroaziàtiche (167 léngoe) (2,3%)
- Léngoe tai-kadai (91 léngoe) (1,3%)
- Léngoe dravidìche (86 léngoe) (1,2%)
- Léngoe tupi (76 léngoe) (1,1%)
Nòtte
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ 1,0 1,1 Són stæte conscideræ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.
- ↑ 2,0 2,1 Parlæ in América do Sùd ascì
- ↑ 3,0 3,1 Parlæ in América do Nòrd ascì
- ↑ Fórmæ da dôe famìggie, ciù a léngoa sentineléize ch'a no l'é ancón stæta clasificâ.
- ↑ E léngoe caocàsiche són 'n ragrupaménto giögràfico, sénsa fórti ligàmmi lengoìstichi tra-e famìggie chi inclûze.
- ↑ A l'é controvèrsa l'incluxón de l'estìnta léngoa elàmica inte 'sta famìggia chi.
- ↑ Ciù che 'na famìggia, e léngoe ìndo-pacìfiche se pêuan za consciderâ 'na sùper-famìggia
- ↑ E léngoe aborìgene són sôlo 'n ragrupaménto de tîpo étnico, sénsa fórti ligàmmi lengoìstichi tra-e famìggie chi inclûze.
- ↑ E léngoe papoànn-e són sôlo 'n ragrupaménto giögràfico
- ↑ E léngoe tasmaniànn-e són prinçipalménte 'n ragrupaménto giögràfico. Defæti e léngoe chi inclûze són asæ difìçili da clasificâ, dæto che són tùtte estìnte da ciù de 'n sécolo
- ↑ Fòscia inte léngoe caddo
- ↑ A l'é stæta consciderâ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.
- ↑ Fòscia inte léngoe àlgiche
- ↑ A l'é stæta consciderâ ségge cómme 'na sôla léngoa che cómme 'na picìnn-a famìggia lengoìstica.
- ↑ Fòscia inte léngoe uto-aztêche
- ↑ Fòscia inte léngoe hibito-cholón
- ↑ 17,0 17,1 Fòscia inte léngoe macro-jê
- ↑ (EN) Language Families - Ethnologue, in sce ethnologue.com. URL consultòu o 3 novénbre 2021.
Vôxe corelæ
[modìfica | modìfica wikitèsto]- Lìsta de léngoe (pe nùmero de parlànti)
- Léngoe in perìcolo
- Léngoe estìnte
Colegaménti estèrni
[modìfica | modìfica wikitèsto]- (EN) Families - Glottolog, in sce glottolog.org. URL consultòu o 3 novénbre 2021.
- (EN) Language Families - Ethnologue, in sce ethnologue.com. URL consultòu o 3 novénbre 2021.
- (EN) MultiTree Project, in sce new.multitree.org. URL consultòu o 3 novénbre 2021.