Melanitta
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
Melanitta (Boie 1822[1]) o l'é 'n Génere d´Ànie da Famìggia di Anatidi, O nòmme o deriva da-o grêgo Melas 'Néigro', percöse i màscci én de cô néigro - e fémine de cô brùn-. Nidìfican inte l'estrêmo Nord d'Eoröpa, Àzia e Nord-América e svernan in pö ciù a Sud in zöne tenperæ de questi continénti. E menn-e Melanitta fusca e M. nigra se veddan de sémme ´n çénto inta Ligûria.
Biologîa
[modìfica | modìfica wikitèsto]Formàn sciàmmi numerôzi in ægoe costêe, e streitaménte ragrupæ pe spêce àn tendénsa a pigiä o xêuo insémme.Fan i nîi in sciô terén da vixìn a-o mâ, lâghi e sciùmmi, inte foréste ò inta tùndra. Se imérzan pe çercâ di crostàcei e di molùschi.
Menn-e
[modìfica | modìfica wikitèsto]- Melanitta fusca -(Lin 1758) Ània Scûa It. orco Marino
- Melanitta nigra -(Lin.1758) Ània Néigra It. orchetto marino
- Melanitta americana -(Swainson 1832) Ània Néigra Americànn-a. It. orchetto marini americano
- Melanitta deglandi -( Bonaparte 1850) Ània Scûa (do Pacìfico). It. orco marino del Pacifico
- Melanitta stejngeri -(Ridgway 1877) Ània Scûa (da Sibéria). It. orco marino asiatico
- Melanitta perspicillata -(Lin:1758) A no l´`nòmme zenéize. It. orco marino dagli occhiali
Melanitta fusca
[modìfica | modìfica wikitèsto]L´Ània scûa (Melanitta fusca - Linnaeus, 1758; scinònimi Anas fusca Linnaeus, 1758 Oedemia fusca Linnaeus, 1758). Co-i seu 52-58 cìtti de longhéssa a l'é a ciù gròssa do génere Melanitta. O masccio o l'é tùtto néigro, levòu 'na maccia picìnn-a de cô giànco sótta i éuggi, e-a larga fàscia in scê âe, dîta spêgio; o bècco tòsso giàno con a-a bâze 'n bùgnón néigro, e sànpe rósso vivo. A fèmina a l´é de cô brùn ciæo, con dôe maccie de cô gianchinàstro a-i lati da testa, spêgio alâre giànco; becco néigro, sanpe scûe.
In ægoe sæ e sarmâxe mangian grìtte e móscoli, in ægoa doçe insétti e làrve.
O nidîfica òltre l´estrêmo Nord d'Eoröpa e in Asia fìnn-a o bâçî du Yenissey inta Sibéria Centrâle. Fan o nîo inte 'na göga do terén, ascûzo tra l'èrba âta, e i bàssi cósti, ma senpre vixìn a l'ægoa. A fèmina a deponn-e 7-9 êuve, l'incobaçión a dûa 27-28 giorni. Svèrna a Sud in zöne ciù tenperæ, inta migraçión sóstan in mâ ànche lontàn da-a còsta, ma e àrêe de destinaçión són o Sud da Gràn Bretàgna, còste do Mâ Néigro e còste do Mâ Caspio.
Gh'é ascì âtri sciàmmi minoî scinn-a in Frànsa e Spàgna Setentrionâle; in Itàlia svernan in Àto Adriàtico, Mâ Lìgure finn-a Livòrno, Lagùnn-e e Lâghi Lonbàrdi.
Oedemia fusca. Orco Marino. Uccello invernale, abbastanza frequente nel Veneto; piú raro nella Lombardia, nel Piemonte, nella Liguria[2].
Oedemia fusca. Un esemplare fu preso in dicembre lungo la Magra a Santo Stefano[3].
Into Vocabolario Domestico do Paganini se gh´atreuva o nómme zenéize de M.fusca (ma no quello da ciù ræa M. nigra):
ÀNNIA SCÜA, Germano di mare, t. orn. Anas fusca, Linneo[4]
Melanitta nigra
[modìfica | modìfica wikitèsto]A l'é 'n' ània de mâ lónga 45-55 cìtti. O màsccio o l'é tùtto néigro conpréizo o becco tòsso e abugnòu, con 'na maccia de cô giâno in gîo a-e nàixe, a fémina de cô brùn scûo, lâti da tésta e còllo gianchinàstro, becco grîxo scûo quæxi néigro. Pe çercâ o çìbbo a se imèrze a 3-10 mêtri de profonditæ.
L'areâle de nidificaçión o s'esténde da l'Islànda, còste Nòrd de îzoe Britàniche, Sibéria scìnn'a-o sciùmme Olenyok. Svèrnan lóngo e còste do Mâ Bàltico e Mä do Nòrd, 'na pàrte fin a-e còste Atlàntiche do Maròcco, ma anche in çertidùn træti do Mediterànio. Inta migraçión sòstan in ægoe pöco profónde tra i 500 mêtri e i 2 chilòmetri da-a còsta.
In Italia a svèrna da-a meitæ d'Òtôbre a frevâ, pò-u ciù in ægoe marìnn-e, Âto Adriàtico, lagùnn-e; öcaxonâle into Mâ Lìgure. Fàn o nîo, bén ascûzo, ségge da vixìn a-o mâ, ségge inte zöne intèrne da Tùndra, sénpre in vixinànsa de l'ægoa, fra a meitæ de Màzzo e Zùgno. A deponn-e 6-8 êuve, l´incubaçión a dûa 30-31 giorni. Xeuan dòppo 'na çinquanténn-a de giorni.
Fra i fuligulini, Anitre meglio attuffatrici e meno dimesticabili, abbiam raro il Germano di mare (Melanetta fusca, Boie) e rarissima la Macrosa (OEdemia nigra, Flem.)[5]
Melanitta americana
[modìfica | modìfica wikitèsto]L'Ània Néigra Americànn-a (Melanitta Americana-Swainson 1832) a l'é 'n' Ània de Mâ lónga 45-49 cìtti, Péizo Gràmmi 980-1100 (e mezûe mìnime én da fémina).
A-a giornâ d´ancheu a l'é ritegnûa 'na specce divèrsa da M.nigra
Oidemia americana (..) Whether this species be extremely local, or whether it has merely been confounded with the European O. nigra, are questions we cannot at present answer. That it is, however,(..) perfectly distinct as a species (..) is manifest in the shape of the bill[6]
O màsccio, tùtto néigro, o l'é praticaménte pægio, 'n pö ciù picìn, a quello de l'ània néigra; o se distìngoe pò-u becco ch'o l'é quæxi tùtto de cô giâno-çetrón; o nómme françéize in pàrti do Canadà comme o Quebéc, o l'é "Macreuse à bec Jaune". A fémina a l'é de cô brùn scûo, còllo e lati da testa gianchinàstro, o becco grîxo co'n pö de giâno in scê nàixe, A nidìfica inte l'estrêmo Nord do continente americàn, da-o Labradòr e Tæranêuva a-a Bâia de Hudson, da l'Alaska Stréito de Bering ànche in sciô lato Siberiàn scinn'a-o sciùmme Yena. Svèrnan a Sùd in zöne ciù tenperæ in scê còste di Stâti Unîi, o grùppo da còsta do Pacifico fin a-a Bâia de Sàn Françisco, o grùppo do lato da còsta de l'Atlantico fìn a-o Górfo do Méscico, o grùppo aziàtico fìn a-a Cìnn-a. In grùppo minô da Còsta Atlàntica o svèrna in scî Gréndi Laghi."
Nòtte
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ https://www.biodiversitylibrary.org/page/27515504#page/290/mode/1up
- ↑ Annali del Museo civico di storia naturale di Genova (1870)
- ↑ Enrico Hillyer Giglioli; Avifauna italica (1886).
- ↑ Angelo Paganini; Vocabolario domestico genovese-italiano (1857)
- ↑ Charles Lucien Bonaparte; Iconographia della fauna Italica per le quatro classi degli animali (1841)
- ↑ William Swainson; Fauna Boreali-Americana. The birds (1831)
Âtri progètti
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Melanitta
Wikispecies a contêgne informaçioìn in sce Melanitta
