Murta

Questa pagina a l'è scrita in savuneize
Da Wikipedia
SV
Questa pagina a l'è scrita in savuneize
Arbutus unedo
A. unedo
Clasificaçión APG IV
Domìnio Eukaryota
Régno Plantae
(clade) Angiospermae
(clade) Mesangiospermae
(clade) Eudicotidae
(clade) Eudicotidae centrâli
(clade) Sùperasteridae
(clade) Asteridae
Órdine Ericales
Famìggia Ericaceae
Génere Arbutus
Spêce A. unedo
Clasificaçión Cronquist
Domìnio Eukaryota
Régno Plantae
Sóttarégno Tracheobionta
Sùperdivixón Spermatophyta
Divixón Magnoliophyta
Clàsse Magnoliopsida
Sóttaclàsse Dilleniidae
Órdine Ericales
Famìggia Ericaceae
Génere Arbutus
Spêce A. unedo
Nomenclatura binomiale
Arbutus unedo
L., 1753
Scinònimo

13 scinònimi

Arbutus unedo (L., 1753), cumüneménte cunusciüo cumme murta (in çerte zóne de l'Itallia anche çéxia de mä o corbezzolo, armón segundu a grafîa ofiçiâ, murta in savuneize, arburussin in vintimigiôzo, arbusè in monegasco), u l'è in arbüstu, in custu, d'a famiggia de Ericaceae[1].

Descrisiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]

U l'è in arbüstu cun tante ramme, insc'ou russicciu quande i sun zuene. U pö rivä a 7-8 m de artessa.

U l'a fögge oväli lançeolae, de 2-4 citti pe' 10-12 citti, ciü fusche in çimma ae ramme, cun pegullu cürtu e lamina düa, de surva insc'ou vèrde-scüu e lüstra, sutta ciü ciaea, cu'u bordu dentellou.

E sciue i sun insême a rappi ch'i pendan, cu'a curolla giancu-giäna o insc'ou rösa, urçeulä e cun 5 denti piccin ricieghae a l'inföa de 5-8 pe' 6-10 citti.

U frütu u l'è inn-a bacca riunda de ~ 2 citti, carnusa e russa quande möia, cuvèrta de tübercu ciütostu düi e spessi qarche milimetru; u cuntégne in alcalóide ch'u pö pruvucä grävi prublémi in génte ch'a gh'è particularmente sensibile. D'ätra pärte u numme latin u ne sügerisce de mangiäne pochi (unedo = unus edo = ne mangiu ün sulu).

U sciuìsce in otubre-nuvembre e i früti möian in te l'annu doppu a-a fin de l'estae e in autunnu.

Habitat[modìfica | modìfica wikitèsto]

A murta l'è in elementu tipicu d'a maccia mediterranea: a l'è nativa d'e têre de l'Euröpa meridiunäle ma u se tröva tantu ascì California.

A l'è inn-a spécie termófila e ghe piaxan terèn accidi e siliceu-argilusi.

Cuiuxitae[modìfica | modìfica wikitèsto]

In ursu ch'u mangia da inn-a cianta de murta u l'è u scimbulu d'a çitae de Madrid.

Notte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. (EN) Arbutus unedo, in sce powo.science.kew.org. URL consultòu o 3 màzzo 2021.

Ätri prugètti[modìfica | modìfica wikitèsto]