Sâta a-o contegnûo

Ciàssa di Pésci (Arbenga)

Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
Da Wikipedia
AR
Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese sitadìn
A Ciàssa di Pésci

A Ciàssa di Pésci (A Ciassa di Pessci dandu amèntu aa norma du Gastaldi[1], Piazza delle Erbe pe'a tupunumastica italiana) a l'è üna de ciàsse d'Arbenga Veggia, parte du quartê de Sant'Eulàlia.

A Ciàssa a vegne mensunâ zà dai tempi antighi cumme Platea Canapi, defèti inte l'Etè de Mèzzu u pa che chi u se truvasse u mercàu da càneva, pe'u smerciu de che Arbenga a l'ha rezüu pe' di ànni a sò ecunumìa sitadìna. Ina de primme atestasiùi a s'è avüa inti catastri du 1413. Du restu a ciassa a s'é(r)a fèta cunusce fina pe'a presènsa de in'impurtante gêxa, dedicâ a San Teudo(r)u, cumme testimuniàu dai atti du 1700, ch'a l'é(r)a ciamâ ascì, recarcandu a prununsia pupulâre, Piazza di Santi Ori. Caciâ zü intu cursu du seculu XVI, u se sà ascì che da vixìn u ghe se ghe truvava in pussu, ch'u l'ha sübìu u mèximu destin che a gêxa.

«[...] Peui cumme i sùn rivei, lèsti i spa"issce
ridandu vuje ai rumui de tütti i giurni.
Ma vella, cumme se ninte u fusse, a rèsta sèmpre lì
a fà da padruna da "Ciassetta di Pessci".»

(Vincenzo Dagnino, A funtana[2])

Serâ fra Vìa Cavour a meridiùn (ch'a scûre fra Ciàssa San Michê e u Caruggiu de verdü(r)e(r)e) cun l'isulàu du Palàssiu di Bassu-Seulìn, U Caruggiu du Mercàu (turna aa Ciàssa de San Michê) e u carugettu cuèrtu ch'u pòrta au Munümèntu (Vico Ester Siccardi), a ciàssa a cröve in tüttu 282 mêtri quaddri.[3]

Mappa da Ciàssa di Pésci, cu'i caruggi ch'i se ghe incruxan
  • Vìa Cavour, a scûre au meridiùn da ciassa, andandu vèrsu a Ciàssa de San Michê da 'na pàrte pe' cunclüddise in Vìa Medaje d'Ò(r)u o senù au cuntra(r)iu, dandu in sciu Caruggiu de Verdü(r)e(r)e. A l'ha 'na lunghessa de ciü de 100 mêtri inte tüttu[4].
  • U Caruggiu du Mercàu, ch'u finìsce in Ciàssa San Michê, u l'è lungu 24 mêtri in tüttu e u dêve u sò numme au fètu de purtà aa Ciàssa di Pésci, sêde du sto(r)icu mercàu, de ciü, inta vìa a se ghe faccia ina carateristica cà sinquesentesca[5].
  • U Caruggiu cuèrtu (Vico Ester Siccardi), u pìa u numme daa benefatrixe de l'asilu infantìle d'Arbenga, u cundüxe au Münumèntu e u l'è du tüttu vurtàu, u g'ha ina lunghessa de 23 m[6].
Figü(r)a Numme Descrisiùn
s.n.c[n. 1] Palàssiu Bassu-Seulìn U Palàssiu Basso-Seulìn u cröve tòstu tüttu l'isulàu ch'u và dau cantu cu'u caruggiu de verdü(r)e(r)e, fin a dund'u se tröva u Caruggiu di Cassulìn, ch'u l'inmette vèrsu a Ciàssa di Pésci, dund'u l'ha u sò ingrèssu prinsipâle. Derucàu dau teramòttu de Diàn du 1887, u l'è stètu turna ti(r)àu sciü du 1892 e ancù rangiàu fra u 1984 e u 1985, cumme ripurtàu da 'na targa tacâ aa faciâ. U se presenta cu'in pruspettu a tréi cièi làttu ciàssa, mèntre versu u caruggiu u l'è pe'a ciü pàrte a dui livélli, levâ l'a(r)a ciü a levànte, ch'a n'ha tréi.
- s.n.c[n. 2] Gêxa de San Teudo(r)u A Gêxa de San Teudo(r)u a l'é(r)a stèta üna de gêxe ciü impurtanti d'Arbenga inte l'Etè de Mèzzu, mensunâ pe'a prìmma votta inti rendicunti du 1413, a se faciâva in scia Platea Canapi. Duve(r)â cumme depôxitu, cumme registràu inti àtti da fin du Sinquesèntu a l'è stèta caciâ zü fra u seculu XVI e u XVII.[7] I sò rèsti i sun vegnüi aa lüxe du 2006, dü(r)ante 'na cumpagnìa de scâvi fèta inta Ciàssa.[8] Dai rilevamènti ch'i ne sun emèrsi a sa(r)ea stèta ti(r)â sciü in sci rèsti de 'n edifissiu pübbricu d'epuca impe(r)iâle, mèntre a sö strutü(r)a a l'é(r)a de ciànta squadrâ, cun 'n abscide semiriundu gi(r)àu au setentriùn. 'N'a(r)a lastricâ a se truvâva in sciu fiancu, a levante e ancù, au de sutta da pavimentasiùn de maùi, sun stète ritruvèi dixöttu tumbe, cuntegnüe inte sezze fòsse, segnu che l'edifissiu u l'é(r)a stètu duve(r)au fina cumme semite(r)iu.[8]
Nòtte au tèstu
  1. U Palàssiu u sèra a Ciàssa a meridiùn, ma difàtti a sö entrâ a se tröva in sce Vìa Cavour, au sivicu n°56
  2. Edifissiu ch'u nu l'existe ciü
Nòtte bibliugrafiche
  1. (LIJIT) Angelo Gastaldi, U strada”iu, in De tüttu in po', Arbénga, Edizioni del Delfino Moro, 1996, p. 55.
  2. (LIJIT) Vincenzo Dagnino e Ciso Risso (ilustrasiùi de), Farfalle. Poesie, Arbenga, Litografia Bacchetta, Utùbre 2011, pp. 12-13.
  3. AA.VV., 2001, pp.36-37
  4. AA.VV., 2001, p.31
  5. AA.VV., 2001, p.43
  6. AA.VV., 2001, p.59
  7. Costa Restagno, 1979, II. Il centro cittadino e gli insediamenti religiosi, pp. 55-58
  8. 8,0 8,1 (IT) Chiesa di San Teodoro, in sce catalogo.beniculturali.it. URL consultòu o 27 seténbre 2024.

Âtri prugètti

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ligammi de fö(r)a

[modìfica | modìfica wikitèsto]