Sâta a-o contegnûo

William Piastra

Da Wikipedia
ZE
 Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

A fìrma do Piastra

William Piastra (Zêna, 13 de frevâ do 1920 - Zêna, 23 de dexénbre do 1997) o l'é stæto 'n scritô lìgure.

Vìtta[modìfica | modìfica wikitèsto]

O William Piastra o l'é nasciûo a Zêna a-i 13 de frevâ do 1920 da-o Gino Piastra e a Maria Oppizio. O sò poæ, scindacalìsta e dòppo scritô ascì, o l'êa persegoitòu da-o regìmme fascìsta e, pe sta raxón chi, o l'é stæto inprexonòu ciù vòtte, vegnìndo, in sciâ fìn, exiliòu in Frànsa. A famìggia, a ògni mòddo, a l'à trovòu l'arénbo de 'n bàrba da pàrte de moæ, o Michelangelo Marchioni, ch'o l'êa 'n diretô de pòste do régno e che, no spozòu, o stâva insémme a-o William e a-a Maria inta sò câza. Pe-e consegoénse de idêe polìtiche do poæ, ségge o William chò-u sò fræ Gino Maria l'à patîo 'n çèrto destàcco da-a vìtta do quartê de Córso Galêa, da-arénte a-o Bezàgno, dónde són cresciûi. Comensòu o ginàzio, pe di problêmi de salûte da moæ o William o l'à dovûo sospénde i stùddi, repigiàndoli sôlo ciù avànti inta schêua ténica Antoniöto Uzodemâ. A-i 2 de novénbre do 1933, quànde o Piastra o l'àiva trez'ànni, l'é mòrto o bàrba Michelangelo; de ciù, l'ànno aprêuvo o poæ o l'é stæto recoviòu a Ciâvai, co-a famìggia ch'a l'é ariêscîa a tiâ avànti sôlo gràçie a l'agiùtto di nònni da pàrte da moæ[1].

A-i 17 d'avrî do 1940 o William Piastra, che alôa o gh'àiva vint'ànni, o l'é stæto ciamòu sott'a-e àrme. Inti ànni do servìçio militâre o l'à avûo 'na stréita corispondénsa co-o poæ, ch'o gh'à consegiòu di lìbbri da lêze, fæto ch'o l'à alargòu a formaçión colturâle do zoêno, che alôa a se fermâva a-i stùddi de schêua. De ciù, o poæ o l'àiva fondòu l'Apuania, 'na câza editôa da-e fortùnn-e cangiànti. Asegnòu a-a VI° conpagnîa radiotelegrafìsti e telefonìsti, a-o coménso o Piastra o l'é stæto mandòu a Ténda, in sciô frónte françéize, e dòppo a Felisàn, into Piemónte. Goâgnòu a promoçión a capoâ, do 1942 o l'é pasòu a-o frónte rùscio dónde, blocòu in scê zìnn-e do sciùmme Dòn, o s'é trovòu a-o céntro da ritirâta de l'armâ de Rùscia. A ògni mòddo o l'à scanpòu i moménti ciù tràgichi da quélla spediçión scicómme o l'êa stæto rinpatriòu sùbito prìmma do cròllo do frónte, pe problêmi de salûte. Dòppo l'armistìçio de Cascìbile o l'é ariêscîo a dizertâ e tornâ da-a famìggia, comensàndo coscì a vîve da clandestìn p'unîse dónca a-a Rexisténsa. Prèsto identificòu e inprexonòu, o Piastra o l'é stæto trasferîo, inte l'órdine, a Verónn-a, a Màntova e a Plzeň, dond'o gh'é restòu scìnn-a-o 1945. I ànni da vìtta militâre són stæti d'inspiaçión pò-u romànzo Perché?, do 1975, che in pàrte o cónta i fæti da sò vìtta[1].

Tornòu in libertæ co-a fìn da Segónda Goæra Mondiâle, o Piastra o l'à travagiòu cómme òperâio inta Società Italiana pel Petrolio ed Affini e dòppo cómme garsonétto da stòrica libràia Bozzi. Do 1946 o s'é inscrîto a-o PCI, pe sciortîne però l'ànno aprêuvo e avixinâse in càngio a-a Federaçión Anàrchica Italiànn-a, dond'o n'à gestîo a libràia e cuòu pe vent'ànni a distribuçión e l'ativitæ editoriâle, co-a parteçipaçióm atîva da moæ. Do 1967, a-a mòrte da moæ, o Piastra o l'à lasciòu o sò travàggio co-a FAI. Defæti, za da l'inprinçìpio di ànni Sciusciànta o l'àiva scrîto e sò prìmme êuvie de génere stòrico, ativitæ ch'a l'é anæta avànti con Storia di una strada. Da Piazza De Ferrari a Ponte Pila, publicâ con Tolozzi (1962) e ch'a s'é svilupâ gràçie a-o ténpo de ciù ch'o gh'ariêscîva a dedicâ, fàndo sciortî, de lóngo con Tolozzi, a Storia della Chiesa e del Convento di San Domenico in Genova (1970) e a Storia della chiesa di San Giorgio in Genova (1973) con Errebi[1].

Za sòccio de l'asociaçión A Compagna, do 1968 o l'é intròu inta Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pàtria, conlaboraçión ch'a gh'à permìsso d'aprofondî ancón de ciù i sò stùddi e a sò formaçión colturâle. Do 1975 o l'à publicòu con Di Stefano o sò romànzo biogràfico, Perché?, centròu in scî ànni da goæra. Do 1980 o l'à travagiòu pò-u gràn progètto colturâle de publicaçión da Bibliografia dialettale ligure, sciortîa inta prìmma ediçión do 1980[2]. O Piastra o l'à dónca cuòu de âtre publicaçioìn, cómme a riediçión do Jean Nicolas de poêxîe de l'Anònimo Zenéize. In sciâ fìn, da-o 1983 o l'à comensòu a arechéugge do materiâle pi-â realizaçión do sò travàggio ciù inportànte e anbiçiôzo: a redaçión do Dizionario Biografico dei Liguri[3], êuvia ch'a-o l'à pigiòu pe-i chinz'ànni aprêuvo da sò vìtta, fàndo sciortî i prìmmi çìnque volùmmi[1].

Do 1989 o l'à goâgnòu o prémmio Luigi De Martini[4]. In sciâ fìn, a-i 23 de dexénbre do 1997, o William Piastra o l'é mòrto, a Zêna, a l'etæ de 77 ànni.

A-a sò mòrte o grànde archìvio ch'o l'àiva mìsso insémme o l'é stæto acatòu da-a Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pàtria, dond'o l'é conservòu[1], méntre o travàggio in sciô Dizionario Biografico dei Liguri o l'é anæto avànti gràçie a di âtri outoî, cómme prezénpio a Barbara Bernabò e l'Andrea Lercari, tegnìndo però o nómme do Piastra in sciâ covertìnn-a cómme fondatô do progètto[5]. De cópie de sò êuvie són conservæ inte bibliotêche ciù inportànti a-o móndo cómme, prezénpio, l'Harvard Library e a bibliotêca do Congrésso di Stâti Unîi d'América[6][7].

Prémmi[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • Prémmio Luigi De Martini, 1989[4]

Êuvie[modìfica | modìfica wikitèsto]

Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 (IT) Stefano Gardini, L'Archivio di William Piastra. Inventario (PDF), Zêna, Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pâtria, 2009.
  2. ↑ (EN) Rudolph C. Troike (a cûa de), Bibliography of Bibliographies of the Languages of the World, I, John Benjamins Publishing Company, 1990.
  3. ↑ (IT) Atti della Accademia ligure di scienze e lettere, Académia lìgure de sciénse e létie, 1999, p. 204.
  4. ↑ 4,0 4,1 (IT) Premio «Luigi De Martini», in sce A Compagna. URL consultòu o 21 màzzo 2024.
  5. ↑ (IT) Il Comune e la storia, in sce Senâto da Repùbrica. URL consultòu o 21 màzzo 2024.
  6. ↑ (EN) William Piastra, in sce Bibliotêca do Congrésso. URL consultòu o 21 màzzo 2024.
  7. ↑ (EN) Piastra, William, in sce Universcitæ de Harvard. URL consultòu o 21 màzzo 2024.

Bibliografîa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Âtri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ligàmmi de fêua[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæVIAF (EN) 72974918 · ISNI (EN) 0000 0001 1493 5462 · SBN (IT) CFIV059484 · LCCN (EN) n88650373 · GND (DE) 141266422 · WorldCat Identities (EN) n88-650373
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=William_Piastra&oldid=246704"