Sâta a-o contegnûo

William Piastra

Da Wikipedia
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

A fìrma do Piastra

William Piastra (Zêna, 13 de frevâ do 1920 - Zêna, 23 de dexénbre do 1997) o l'é stæto 'n scritô lìgure.

O William Piastra o l'é nasciûo a Zêna a-i 13 de frevâ do 1920 da-o Gino Piastra e a Maria Oppizio. O sò poæ, scindacalìsta e dòppo scritô ascì, o l'êa persegoitòu da-o regìmme fascìsta e, pe sta raxón chi, o l'é stæto inprexonòu ciù vòtte, vegnìndo, in sciâ fìn, exiliòu in Frànsa. A famìggia, a ògni mòddo, a l'à trovòu l'arénbo de 'n bàrba da pàrte de moæ, o Michelangelo Marchioni, ch'o l'êa 'n diretô de pòste do régno e che, no spozòu, o stâva insémme a-o William e a-a Maria inta sò câza. Pe-e consegoénse de idêe polìtiche do poæ, ségge o William chò-u sò fræ Gino Maria l'à patîo 'n çèrto destàcco da-a vìtta do quartê de Córso Galêa, da-arénte a-o Bezàgno, dónde són cresciûi. Comensòu o ginàzio, pe di problêmi de salûte da moæ o William o l'à dovûo sospénde i stùddi, repigiàndoli sôlo ciù avànti inta schêua ténica Antoniöto Uzodemâ. A-i 2 de novénbre do 1933, quànde o Piastra o l'àiva trez'ànni, l'é mòrto o bàrba Michelangelo; de ciù, l'ànno aprêuvo o poæ o l'é stæto recoviòu a Ciâvai, co-a famìggia ch'a l'é ariêscîa a tiâ avànti sôlo gràçie a l'agiùtto di nònni da pàrte da moæ[1].

A-i 17 d'avrî do 1940 o William Piastra, che alôa o gh'àiva vint'ànni, o l'é stæto ciamòu sott'a-e àrme. Inti ànni do servìçio militâre o l'à avûo 'na stréita corispondénsa co-o poæ, ch'o gh'à consegiòu di lìbbri da lêze, fæto ch'o l'à alargòu a formaçión colturâle do zoêno, che alôa a se fermâva a-i stùddi de schêua. De ciù, o poæ o l'àiva fondòu l'Apuania, 'na câza editôa da-e fortùnn-e cangiànti. Asegnòu a-a VI° conpagnîa radiotelegrafìsti e telefonìsti, a-o coménso o Piastra o l'é stæto mandòu a Ténda, in sciô frónte françéize, e dòppo a Felisàn, into Piemónte. Goâgnòu a promoçión a capoâ, do 1942 o l'é pasòu a-o frónte rùscio dónde, blocòu in scê zìnn-e do sciùmme Dòn, o s'é trovòu a-o céntro da ritirâta de l'armâ de Rùscia. A ògni mòddo o l'à scanpòu i moménti ciù tràgichi da quélla spediçión scicómme o l'êa stæto rinpatriòu sùbito prìmma do cròllo do frónte, pe problêmi de salûte. Dòppo l'armistìçio de Cascìbile o l'é ariêscîo a dizertâ e tornâ da-a famìggia, comensàndo coscì a vîve da clandestìn p'unîse dónca a-a Rexisténsa. Prèsto identificòu e inprexonòu, o Piastra o l'é stæto trasferîo, inte l'órdine, a Verónn-a, a Màntova e a Plzeň, dond'o gh'é restòu scìnn-a-o 1945. I ànni da vìtta militâre són stæti d'inspiaçión pò-u romànzo Perché?, do 1975, che in pàrte o cónta i fæti da sò vìtta[1].

Tornòu in libertæ co-a fìn da Segónda Goæra Mondiâle, o Piastra o l'à travagiòu cómme òperâio inta Società Italiana pel Petrolio ed Affini e dòppo cómme garsonétto da stòrica libràia Bozzi. Do 1946 o s'é inscrîto a-o PCI, pe sciortîne però l'ànno aprêuvo e avixinâse in càngio a-a Federaçión Anàrchica Italiànn-a, dond'o n'à gestîo a libràia e cuòu pe vent'ànni a distribuçión e l'ativitæ editoriâle, co-a parteçipaçióm atîva da moæ. Do 1967, a-a mòrte da moæ, o Piastra o l'à lasciòu o sò travàggio co-a FAI. Defæti, za da l'inprinçìpio di ànni Sciusciànta o l'àiva scrîto e sò prìmme êuvie de génere stòrico, ativitæ ch'a l'é anæta avànti con Storia di una strada. Da Piazza De Ferrari a Ponte Pila, publicâ con Tolozzi (1962) e ch'a s'é svilupâ gràçie a-o ténpo de ciù ch'o gh'ariêscîva a dedicâ, fàndo sciortî, de lóngo con Tolozzi, a Storia della Chiesa e del Convento di San Domenico in Genova (1970) e a Storia della chiesa di San Giorgio in Genova (1973) con Errebi[1].

Za sòccio de l'asociaçión A Compagna, do 1968 o l'é intròu inta Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pàtria, conlaboraçión ch'a gh'à permìsso d'aprofondî ancón de ciù i sò stùddi e a sò formaçión colturâle. Do 1975 o l'à publicòu con Di Stefano o sò romànzo biogràfico, Perché?, centròu in scî ànni da goæra. Do 1980 o l'à travagiòu pò-u gràn progètto colturâle de publicaçión da Bibliografia dialettale ligure, sciortîa inta prìmma ediçión do 1980[2]. O Piastra o l'à dónca cuòu de âtre publicaçioìn, cómme a riediçión do Jean Nicolas de poêxîe de l'Anònimo Zenéize. In sciâ fìn, da-o 1983 o l'à comensòu a arechéugge do materiâle pi-â realizaçión do sò travàggio ciù inportànte e anbiçiôzo: a redaçión do Dizionario Biografico dei Liguri[3], êuvia ch'a-o l'à pigiòu pe-i chinz'ànni aprêuvo da sò vìtta, fàndo sciortî i prìmmi çìnque volùmmi[1].

Do 1989 o l'à goâgnòu o prémmio Luigi De Martini[4]. In sciâ fìn, a-i 23 de dexénbre do 1997, o William Piastra o l'é mòrto, a Zêna, a l'etæ de 77 ànni.

A-a sò mòrte o grànde archìvio ch'o l'àiva mìsso insémme o l'é stæto acatòu da-a Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pàtria, dond'o l'é conservòu[1], méntre o travàggio in sciô Dizionario Biografico dei Liguri o l'é anæto avànti gràçie a di âtri outoî, cómme prezénpio a Barbara Bernabò e l'Andrea Lercari, tegnìndo però o nómme do Piastra in sciâ covertìnn-a cómme fondatô do progètto[5]. De cópie de sò êuvie són conservæ inte bibliotêche ciù inportànti a-o móndo cómme, prezénpio, l'Harvard Library e a bibliotêca do Congrésso di Stâti Unîi d'América[6][7].

  • Prémmio Luigi De Martini, 1989[4]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 (IT) Stefano Gardini, L'Archivio di William Piastra. Inventario (PDF), Zêna, Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pâtria, 2009.
  2. (EN) Rudolph C. Troike (a cûa de), Bibliography of Bibliographies of the Languages of the World, I, John Benjamins Publishing Company, 1990.
  3. (IT) Atti della Accademia ligure di scienze e lettere, Académia lìgure de sciénse e létie, 1999, p. 204.
  4. 4,0 4,1 (IT) Premio «Luigi De Martini», in sce A Compagna. URL consultòu o 21 màzzo 2024.
  5. (IT) Il Comune e la storia, in sce Senâto da Repùbrica. URL consultòu o 21 màzzo 2024.
  6. (EN) William Piastra, in sce Bibliotêca do Congrésso. URL consultòu o 21 màzzo 2024.
  7. (EN) Piastra, William, in sce Universcitæ de Harvard. URL consultòu o 21 màzzo 2024.

Âtri progètti

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ligàmmi de fêua

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Contròllo de outoritæVIAF (EN72974918 · ISNI (EN0000 0001 1493 5462 · SBN (ITCFIV059484 · LCCN (ENn88650373 · GND (DE141266422 · WorldCat Identities (ENn88-650373