Castéllo de Valìsso
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
 A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
_(cropped).jpg)
O castéllo de Valìsso (in grêgo modèrno: Κάστρο Βολισσός, Kástro Bolissós) o l'é 'n castéllo de Scîo, tiòu sciù da-i zenéixi da Maónn-a in scî rèsti de 'n ciù antîgo fòrte bizantìn.
Stöia[modìfica | modìfica wikitèsto]
Segóndo a tradiçión do pòsto a prìmma fondaçión do castéllo a l'é stæta vosciûa da-o generâle bizantìn Belizâio, into sécolo VI dòppo Crìsto. Scibén chi-â realizaçión, za inti ànni de l'inperatô Giustiniàn I, de 'n castéllo in sciâ colìnn-a de Valìsso a no l'é do tùtto da esclùdde, a ògni mòddo no gh'é de prêuve segûe da sò prezénsa a-o mêno scìnn-a-o sécolo XI. Defæti, into 1148 a fortéssa a l'é za minsonâ da-a stòrica Ànna Comnêna inta sò òpera ciù conosciûa, l'Alescîade[1].
Dòppo a chéita de l'îzoa inte moén da Supèrba, into sécolo XV i zenéixi da Maónn-a àn decîzo d'arangiâ o castéllo, che inte quélli ànni o l'àiva 'n'inportànte fonçión de diféiza de sta pàrte chi de l'îzoa, dàndoghe coscì a sò fórma d'ancheu. In particolâ, gh'é stæto dôe fâze de travàggi a-a strutûa, co-a prìmma ch'a l'é da meitæ do sécolo XV, co-a minàccia rinovâ di Tùrchi aprêuvo a-a chéita de Costantinòpoli, e a segónda ch'a remónta a-o prinçìpio do sécolo XVI, pàrte de 'n progètto ciù grànde de fortificaçión de l'îzoa[2].
Inti ùrtimi ànni o castéllo o l'é stæto parçialménte ristruturòu, con l'instalaçión de 'n inpiànto d'inluminaçión notùrna ascì, ma pò-u rèsto o se trêuva inte 'n stâto d'abandón.
Descriçión[modìfica | modìfica wikitèsto]
A fortificaçión a l'é costrûta a 'n'artéssa de 230 m in sciô livéllo do mâ, in sciâ çìmma da còlla ch'a sovràsta o pàize de Valìsso, co-a ciæa fonçión d'avardâ o pàize ciù in bàsso óltre che l'intrêgo nòrd-òvest de l'îzoa. Defæti, o castéllo o l'êa a-o céntro de 'n scistêma de tôre d'avistaménto costroîe in scê rîve de quésta pàrte de l'îzoa, raxón pi-â quæ o l'êa conligòu a-a còsta pe mêzo de 'n tùnel ascì.
O castéllo o l'é arenbòu diretaménte in sciô seu de prîa e o gh'à de mezûe de ciù ò mêno 65 mêtri pe 70. A strutûa a l'à 'na fórma de polìgono a çìnque loéi, co-a pónta ch'a l'é gjâ vèrso o mâ, e a l'é stæta tiâ sciù dêuviàndo 'na prîa locâle rìcca de minerâle de ràmmo, ch'a gh'à dæto a caraterìstica tìnta scûa, méntre i spàççi vêui són stæti inpîi con riseu ò tòcchi de moìn. O perìmetro do castéllo o l'é marcòu da sètte tôre ligæ fra de lô da-a çénta de miâge, unn-a da-a fórma a færo de cavàllo e-e âtre a ciànta riónda. Fêua de 'na tôre ch'a l'é scentâ squæxi do tùtto, ste strutûe chi són a pàrte ch'a s'é mêgio conservâ scìnn-a-a giornâ d'ancheu, arivàndo a 'n'artéssa de 6-7 mêtri da-o terén. A raxón de condiçioìn no goæi bónn-e do castéllo a remónta a-i ànni do domìnio òtomàn, quànde o l'é stæto dêuviòu cómme câva pe materiâle da costruçión, tànto che ni e tôre ni e miâge arîvan a-o sò svilùppo òriginâle, co-o sciànco vèrso nòrd ch'o l'é do tùtto aroinòu méntre quélli de levànte e de ponénte gh'àn ancón 'na çèrta interéssa[3].
De intrâ a-o castéllo ghe n'êa sôlo unn-a, avèrta inta miâgia de levànte, âta 3 mêtri e làrga 1,20 m, ma ancheu a l'é tapâ da-e prîe de l'arénte torión, in pàrte deruòu[3][4]. A-a distànsa de quàrche mêtro da-e miâge, d'in gîo a-o castéllo ghe côre 'na çènta segondâia, dîta in grêgo proteichisma, ch'a garantîva 'na mêgio diféiza: a ògni mòddo a l'é inte de pèscime condiçioìn e a se consèrva pe apénn-a 'n mêtro d'artéssa[3]. O drénto o l'êa òcupòu da vàrri cazaménti d'ancheu in roìnn-a, cómme e cistèrne e a gêxa, óltre a-e cazèrme da goarnixón.
Galerîa d'inmàgine[modìfica | modìfica wikitèsto]
-
Âtra vìsta do castéllo -
E roìnn-e de unn-a de tôre -
O castéllo de néutte
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ Koukouni, 2021, p. 36
- ↑ Koukouni, 2021, p. 38
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Koukouni, 2021, p. 32
- ↑ Koukouni, 2021, p. 34
Bibliografîa[modìfica | modìfica wikitèsto]
- (EN) Ioanna Koukouni, Volissos, in Chios dicta est... et in Aegæo sita mari: Historical Archaeology and Heraldry on Chios, Oxford, Archaeopress Publishing Ltd, 2021, pp. 32-40, ISBN 1-789-69747-6.
Âtri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce castéllo de Valìsso
Conligaménti estèrni[modìfica | modìfica wikitèsto]
- (EN, EL) Castle of Volissos, in sce kastra.eu. URL consultòu o 3 màrso 2023.
- (EN, EL, TR) Castle of Volissos, in sce chios-greece.gr. URL consultòu o 3 màrso 2023.