Tôre zenéixi de Scîo
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
E tôre zenéixi de Scîo (in grêgo modèrno: Βίγλες της Χίου, Vigles tis Chiou) són 'na série de tôre de goàrdia tiæ sciù da-i zenéixi a Scîo inti ànni do domìnio da Maónn-a in sciâ región. Caraterizæ da 'na fórma riónda, se trêuvan in scê còste e in scî promontöi de l'îzoa e d'ancheu n'é restòu e roìnn-e ò a memöia de 'na quarantìnn-a de ste chi, méntre inti ànni do màscimo splendô da colònia l'é probàbile che ghe ne foîse ciù ò mêno 50-60[1][2]. Da-o 1995, vintiquàttro de ste tôre chi són stæte diciaræ cómme monuménto naçionâle[3].
Scibén chi-â ciù pàrte de tôre a l'é chéita in roìnn-a, ghe n'é de quélle ch'àn conservòu a sò strutûa òriginâle e, gràçie a-i restàori di ùrtimi ànni, són diventæ 'n inportànte pónto d'interèsse pò-u turìsmo in sce l'îzoa[2].
Stöia
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Tra e prìmme testimoniànse scrîte da prezénsa de tôre gh'é quélle de l'André Thevet into 1549 e do Gêumo Giustiniàn into 1586, pe pöi êse tórna mensonæ da-o George Sandys into 1610 e da-o Jean de Thévenot into 1656. Inte sti papê chi l'é indicòu a distànsa ch'a gh'êa tra e tôre, stimâ inte 3-4 mìggia da-o De Thévenot e inte 'n mìggio da-o Giustiniàn, rispètto a quélla tra e tôre sopravisciûe ch'a peu cangiâ tra 1,6 e 3,8 km[1].
No gh'é goæi de informaçioìn in sciô moménto de costruçión de tôre e sôlo into 2002, co-îna dataçión do légno ch'o-e fórma, l'é stæto propòsto pi-â sò realizaçión o perîodo tra o 1451 e o 1461.
E tôre fâvan pàrte de 'n elaboròu scistêma de diféiza de l'îzoa: defæti inti ànni do domìnio zenéize no gh'êa a Scîo goæi de fórse militâri, coscì l'é stæto tiòu sciù 'n scistêma de castélli e pàixi fortificæ insémme a-a ræ de tôre de goàrdia in scê rîve a-o mâ de l'îzoa, o ciù svilupòu e inponènte da Grêcia intrêga. Scibén chi-â fórma standardizâ de tôre a pariéiva o ségno de 'na progetaçión centralizâ, no gh'é de atestaçioìn de 'n'iniçiatîva da Maónn-a inti papê de l'época, tànto da fâ pensâ ch'a ségge partîa da-e comunitæ locâli, ch'àn copiòu o stîle fra de lô,
E tôre són stæte dêuviæ scìnn-a-a meitæ do sécolo XVII, perdéndo e sò fonçioìn sôlo co-a fìn da piraterîa, quànde són stæte de manimàn abandonæ. A ògni mòddo, gh'é di papê do 1783 e do 1786 che testimónian l'ûzo da vigla de Komi scìnn-a quélla dæta, méntre inte 'n àtto do 1839 l'é atestòu a cesción da costòdia da tôre de Calimaziâ a 'n privòu co-o pagaménto de 'n cànone, a testimoniànsa de 'n çèrto ûzo de diféize zenéixi scìnn-a-o sécolo XIX.
Strutûa
[modìfica | modìfica wikitèsto]E tôre zenéixi de Scîo àivan 'na strutûa bén bén standardizâ, da-a fórma a cilìndro co-in teu da-o diàmetro médio de 7,5 m, pe 'n'artéssa totâle de tòsto 12 m. De l'elevaçión conplescîva i doî tèrsci són fórmæ da-o cilìndro da tôre, sott'a-o quæ gh'é 'na bâze dîta "scàrpa". A scàrpa, caraterìstica particolâ de tôre de l'îzoa, a l'àiva 'n'inportànte fonçión struturâle: construéndo 'na bâze ciù làrga a tôre a vegnîva ciù sâda, ségge da-o pónto de vìsta stàtico che cóntra i córpi de canón, evitàndo pöi che i atacànti se poêsan avixinâ de lengê a-o cazaménto. Pe sta raxón chi, inte bâze de tôre gh'é de miâge co-in spesô ch'o peu arivâ scìnn-a doî mêtri, méntre into teu són drûe ciù ò mêno a meitæ[1].
L'intrâ de 'na vigla a no se trovâva mâi a-o livèllo do terén ma ciufîto a l'artéssa da stànsia prinçipâ, tànto che se poéiva arivâ a-a pòrta sôlo pe mêzo de 'na scâ portàtile ò de 'na córda. A pòrta, ch'a no l'êa mâi mìssa in sciô sciànco vèrso o mâ, a l'êa bén bén rinforsâ e, inta ciù pàrte di câxi, protezûa da de bócche dêuviæ pe calâ lìquidi bogénti e da de luxêe, avèrte inte miâge a l'artéssa do stansón, pe tiâ frésse ò scciupetæ a-i atacànti[1].
A stànsia prinçipâ a l'é a 'n'artéssa de 8 mêtri da-o terén, covèrta da 'na cópola sêmi-cilìndrica sôvia a-a quæ gh'é arenbòu o téito co-i pâpêti e i mèrli. Pò-u pasàggio tra o drénto da tôre e o sò téito gh'êa 'na rebâsa a l'estremitæ da cópola. E miâge són stæte realizæ con de prîe do pòsto, tegnûe insémme da 'na fórte màlta de câsìnn-a e di riseu mìssi a bànde òrizontâli, co-ina técnica ch'a l'é dîta kourasani[1].
D'in gîo a-e tôre gh'êa de sòlito fabricòu di âtri cazaménti ciù picìn, da-i ûxi diferénti: da asósti pe-e béstie a depòxiti pe-e légne ò pò-u giàscio, óltre a di alögi pe-e goàrdie dæto che inte tôre no gh'êa goæi de spàçio ò de comoditæ.
Ûzo
[modìfica | modìfica wikitèsto]'Na vigla a l'êa dêuviâ sorviatùtto cómme tôre d'avistaménto ma, into câxo de necescitæ, a l'àiva 'na fonçión difenscîva óltre che deterénte ascì. Quànde unn-a de goàrdie da tôre e a l'avistâva 'n bàrco nemîgo a fâva scatâ l'alàrme, co-o mesàggio ch'o vegnîva trasmìsso a-e tôre vixìnn-e. Pe mandâ i segnâli gh'êa o dóggio scistêma di fêughi de néutte e do fùmme de giórno, co-e tôre che conservâvan o conbustìbile pe tùtti doî i tîpi de fogoâ. Pe creâ 'na gràn sciàmma, da açénde de néutte, se conservâva légne, cósti, èrbe sécche e cànn-e, méntre pe fâ o fùmme di segnâli da giórno se dêuviâva do fén bagnòu[4].
L'alàrme, óltre a-avertî do perìcolo, o l'informâva in sciô nùmero de invaxoî ascì, de mòddo che se poêse inandiâ 'n'armâ pe contrastâli méntre i paizén se poéivan refugiâ inti vilàggi che, spécce inta región da Masticochoria, êan tùtti fortificæ. Pe de ciù, tùtti i mesàggi arivâvan scìnn-a-o castéllo do capolêugo, ségge co-i segnâli vixîvi che portæ a màn da-e vedétte. E tôre êan de sòlito gestîe da doî òmmi e, inte ògni moménto, ghe n'êa a-o mànco un de goàrdia. E vedétte àivan ascì o cónpito de cuâ a manutençión de tôre e-e sò refæte ciù urgénti, vegnìndo çernûe da-i abitànti do pòsto co-ina procedûa ofiçiâ. Ségge e spéize pi-â tôre chò-u salâio di goardién êan covèrti da-a popolaçión di pàixi da-arénte[4].
Lìsta de tôre
[modìfica | modìfica wikitèsto]E tôre de goàrdia són difûze pe l'îzoa intrêga, scibén che in mezûa diferénte: defæti inta pàrte setentrionâle de Scîo, ciù montagnôza, a morfologîa do terén a garantîva za 'na çèrta proteçión e façilitæ d'avistaménto sénsa o bezéugno de tiâ sciù de tôre. A pàrte ciù a sùd, pe cóntra, a l'à de rîve a-o mâ ciù bàsse, óltre che ciù popolôze e rìcche aprêuvo a-a prezénsa de grénde coltivaçioìn de màstice, raxón pi-â quæ a ciù pàrte de tôre a se trêuva chi[4].
Tôre costêe (Vigles)
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Tôre | Localitæ | Cordinæ | Inmàgine | Nòtte |
|---|---|---|---|---|
| Tôre de Strovìli (Βίγλα στο Στροβίλι) |
Izoöto de Strovìli
(Cardamìlla) |
38°33′10.41″N 26°09′49.74″E | .svg)
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A l'êa in contàtto vixîvo co-a tôre de Megâli[5]. |
| Grànde Tôre ò Moudoukoulas (Μεγάλη Βίγλα) |
Cardamìlla | 38°32′40.93″N 26°09′21.73″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A l'êa de goàrdia a-o stréito de Arginousa, pàrte de quéllo de Scîo[6]. |
| Tôre de Lagàdda ò Tôre de Delphini (Βίγλα Λαγκάδας) |
Lagàdda | 38°29′29.54″N 26°08′37.45″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A l'é in çìmma a 'na colìnn-a a l'estremitæ de levànte da bâia de Kolokythia, de d'âto a-o pàize de Lagàdda e de l'antîgo pórto de Delphini[7]. |
| Tôre de Sant'Élena (Βίγλα Αγίας Ελένης) |
Timianâ | 38°19′37.88″N 26°09′26.1″E |
|
Tôre tòsto bén conservâ. A l'é in sciô còu da-o mæximo nómme, ch'o s'avànsa in sciâ bâia de Karfas, unn-a de pöche lóngo a còsta de levànte de l'îzoa. A tôre de Sant'Élena a l'é stæta in pàrte ristorâ[8].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Gadâra ò Tôre do Sànto Fêugo (Βίγλα Γαδαρά) |
Neochori | 38°17′35.34″N 26°07′45.88″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva 'na dêxénn-a de chilòmetri a sùd da çitæ de Scîo, de d'âto a-a mænn-a avoxâ do Sànto Fêugo[9].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Nenîta ò Tôre do Profêta Elîa (Βίγλα στα Νένητα) |
Nenîta | 38°13′42.49″N 26°06′34.96″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A l'é in sciô còu da-o mæximo nómme, dîto Còu Kostas ascì, e, a diferénsa de âtre tôre de l'îzoa, a gh'à 'na scàrpa ciù picìnn-a[10].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Komi (Βίγλα Κώμης) |
Komi
(Calamotì) |
38°12′16.57″N 26°02′47.22″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sciâ colìnn-a ch'a sovràsta o pàize de Komi, lóngo a còsta de sùd-èst de l'îzoa[11].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Broukia (Βίγλα Μπρουκιάς) |
Komi
(Calamotì) |
38°11′35.99″N 26°02′05.4″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sciâ colìnn-a a sùd da mænn-a de Komi[12].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Enpòrio (Βίγλα Μπρουκιάς) |
Enpòrio
(Pìgri) |
38°11′21.64″N 26°01′52.93″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sciâ colìnn-a ch'a divìdde a mænn-a de Enpòrio da quélla de Komi, apénn-a a sùd da tôre de Broukia[13].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Kefalia (Βίγλα στα Κεφάλια) |
Dòtia
(Pìgri) |
38°09′58.3″N 26°01′10.96″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A l'é in sciâ colìnn-a ch'a sovràsta a sùd o pàize de Dòtia, da-arénte a l'estremitæ meridionâle de l'îzoa[14]. |
| Tôre de Vroulidia (Βίγλα Βρουλίδια) |
Dòtia
(Pìgri) |
38°09′28.23″N 25°59′58.57″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sciâ colìnn-a ch'a sovràsta a mænn-a co-o mæximo nómme, a l'estremitæ meridionâle de l'îzoa[15].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Sàn Nicêta (Βίγλα Αϊ-Νικήτα) |
Pìgri | 38°10′11.97″N 25°58′40.44″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sciâ colìnn-a ch'a sovràsta a mænn-a co-o mæximo nómme, a l'estremitæ meridionâle de l'îzoa[16]. |
| Tôre de Chrysolio ò Tôre de Carìnta (Βίγλα Χρυσωλιού) |
Pìgri | 38°11′08.4″N 25°57′35.36″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sce 'na colìnn-a a levànte da bâia de Carìnta[17].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Vergos ò Tôre de Carìnta (Βίγλα Βέρκου) |
Pìgri | 38°11′55.15″N 25°56′35.57″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sce 'na colìnn-a a nòrd da bâia de Carìnta[18].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Nepagos ò Tôre de Kato Fana (Βίγλα στη θέση Νέπαγος) |
Pìgri | 38°11′59.58″N 25°55′38.28″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sce 'na colìnn-a a sùd da mænn-a de Kato Fana[19].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Sànta Dynami ò Tôre de Sànta Teodòxia (Βίγλα Αγίας Δύναμης) |
Olympoi | 38°12′42.29″N 25°54′40.47″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sciâ còsta de sùd-òvest de l'îzoa e a pìggia o nómme da-a capelétta scitoâ da-arénte[20].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Avlònia ò Tôre de Trachìlia (Βίγλα Αυλωνιάς) |
Amistâ | 38°13′22.75″N 25°53′47.5″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sce 'na colìnn-a ch'a sovràsta a bâia d'Avlònia e a mænn-a de Trachìlia, into teritöio do pàize de Amistâ[21].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Petasos ò Tôre de Apothika (Βίγλα Πετάσου) |
Amistâ | 38°14′38.48″N 25°52′02.88″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sciâ colìnn-a dîta de Petasos, ch'a ghe dâ o nómme, de d'âto a-a bâia de Apothika[22].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Merikounda (Βίγλα Μερικούντας) |
Amistâ | 38°16′22.97″N 25°52′38.23″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sciô còu Pyrgaki, a l'estremitæ sùd da bâia de Merikounda e a ponénte do pàize de Amistâ[23].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Priónn-a (Βίγλα στον Πριόνα) |
Amistâ | 38°17′13.59″N 25°54′14.98″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva a-o prinçìpio da penîzoa picìnn-a dîta Priónn-a ò da Tôre, ch'a s'avànsa in sciâ bâia de Merikounda[24].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Livâdi (Βίγλα Λιβάδι) |
Limenas (Amistâ) | 38°17′34.55″N 25°55′09.53″E |
|
Tôre tòsto bén conservâ. A se trêuva a ponénte da bâia dónde gh'é o pórto de Amistâ, da-arénte a-o vilàggio de Limenas[25].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Dydimes (Βίγλα Διδύμων) |
Amistâ | 38°17′51.28″N 25°56′32.69″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sciâ pónta do còu a levànte da mænn-a de Dydimes, sàiva a dî di binèlli, no lónxi da-o pàize de Amistâ[26].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Politis ò Tôre Aroinâ (Βίγλα Πολίτη) |
Lâte | 38°19′05.72″N 25°58′06.78″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sciô còu de Chalasmeni Vigla, sàiva a dî da "Tôre Aroinâ", in fàccia a l'izoöto de Sàn Stêva[27]. |
| Tôre de Kaminaki (Βίγλα Καμινάκι) |
Lâte | 38°19′47.83″N 25°58′59.16″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sciâ còsta a sùd do pàize de Lâte[28].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Trachìli (Βίγλα Τραχήλι) |
Lâte | 38°21′46.68″N 25°59′18.18″E |
|
Tôre tòsto bén conservâ. A se trêuva in sce 'n promontöio lóngo a còsta de ponénte de l'îzoa[29].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre d'Elìnda (Βίγλα Ελίντα) |
Elìnda
(Anavatos) |
38°23′14.99″N 25°59′03.27″E |
|
Tôre tòsto bén conservâ. A se trêuva in sce 'n promontöio ch'o sovràsta a mænn-a d'Elìnda, a ponénte do pàize abandonòu de Anavatos[30].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Pachi (Βίγλα του Παχή) |
Sidirounda | 38°24′15.9″N 25°57′43.9″E |
|
Tôre tòsto bén conservâ. A se trêuva in sciâ colìnn-a ch'a sovràsta a mænn-a de Tigâni, a sùd do pàize de Sidirounda[31].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Prastiâ (Βίγλα στην Πραστιά) |
Sidirounda | 38°26′57.02″N 25°56′45.51″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sciô còu de Prastiâ, a l'estremitæ vèrso sùd da mænn-a de Managros e a ponénte do pàize de Sidirounda[32].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Sànta Marçélla (Βίγλα Αγίας Μαρκέλλας) |
Valìsso | 38°28′23.43″N 25°55′19″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in sciâ colìnn-a a l'estremitæ de levànte da mænn-a dónde gh'é o monestê de Sànta Marçélla. L'é probàbile ch'a foîse unn-a de tôre ciù inportànti da còsta de ponénte de l'îzoa, dæto ch'a l'êa in contàtto con tùtte e tôre da zöna e co-o grànde castéllo de Valìsso[33]. |
Âtre tôre
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Tôre | Localitæ | Cordinæ | Inmàgine | Nòtte |
|---|---|---|---|---|
| Tôre de Koila ò Tôre de Aggelikousis (Πύργος στα Κοίλα) |
Pytos | 38°29′07″N 26°05′20″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in çìmma a 'na colìnn-a inte l'àrea de l'antîgo pàize de Koila, a levànte de Pytos. I pöchi rèsti che se són conservæ no perméttan de fâ 'na dataçión goæi precîza; fòscia a l'é stæta constrûta za da-i bizantìn[34]. |
| Tôre de Pytos (Πύργος του Πιτυούς) |
Pytos | 38°29′16.96″N 26°03′26.94″E |
|
Tôre bén bén conservâ. A l'é in sce 'na colìnn-a apénn-a a levànte do pàize de Pytos; âta 13 m in sce doî cién, a gh'à 'na fórma a sézze sciànchi. A sò costruçión a remontiéiva a-o sécolo XIV e, into 2008, a l'é stæta ristorâ[35]. |
| Tôre do Màrco (Πύργος Ταμάρκου) |
Pispilounda | 38°30′58.11″N 25°57′17.01″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva into pàize abandonòu de Tamarcòu, sàiva a dî "do Màrco" (fòscia o nómme do scignôro zenéize da zöna), a sùd do vilàggio de Pispilounda. A sò costruçión a remónta a-o sécolo XV[36]. |
| Tôre de Piramâ (Πύργος Πιραμάς) |
Piramâ | 38°30′19.74″N 25°54′56.67″E |
|
Tôre tòsto bén conservâ. A se trêuva a-o céntro do pàize de Piramâ, inta pàrte de nòrd-òvest de l'îzoa. Scibén ch'a l'à dîta a "tôre véneta" a l'é stæta tiâ sciù da-i zenéixi inte l'ànno 1515, cómme testimoniòu da-i papê de l'época[37][38]. |
| Tôre de Damalâ (Πύργος Δαμαλά) |
Valìsso | 38°28′23.43″N 25°55′19″E |
|
Se pêuan ancón védde sôlo i rèsti da sò bâze. A se trêuva in çìmma a 'na colìnn-a ch'a l'avàrda o pórto de Lìmnia e a l'à 'na strutûa despægia da-e vìgle, de fórma quadrâta a-o pòsto de riónda, e l'é probàbile ch'a foîse 'na tôre de diféiza ciufîto che de goàrdia[39].
A l'é unn-a de vintiquàttro tôre a êse stæte diciaræ monuménto naçionâle[3]. |
| Tôre de Sàn Zòrzo (Vasilika) (Πύργος Αγίου Γεωργίου Βασιλικών) |
Vasilika | 38°28′38.71″N 25°56′38.77″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva a levànte do pàize de Valìsso, dónde gh'êa o vilàggio de Vasilika, da-arénte a 'na gêxa dedicâ pròpio a Sàn Zòrzo. A dæta da sò costruçión a no l'é conosciûa e a dêv'êse di ànni de pasàggio da-o domìnio bizantìn a quéllo zenéize[40]. |
| Tôre de Nea Moni (Πύργος Νέας Μονής Χίου) |
Nea Moni | 38°22′28.36″N 26°03′18.19″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva a-o cànto de nòrd-òvest de miâge do monestê de Nea Moni, diciaròu da l'UNESCO patrimònio de l'umanitæ. A tôre a l'à 'na fórma retangolâre e a se svilupâva in sce tréi cién ma d'ancheu n'é restòu sôlo a pàrte ciù bàssa, pe 'n'artéssa de ciù ò mêno 11 m[41]. |
| Tôre de Zyfias (Πυργάρι Ζυφιά) |
Zyfias | 38°19′46.78″N 26°04′09.35″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sce 'na colìnn-a a nòrd-òvest do pàize de Zyfias e, in prinçìpio, a l'êa inte 'n ciù grànde conplésso fortificòu ch'o l'avardâva quésta pàrte da región dîta Kambochora[42]. |
| Tôre de Sàn Zórzo (Sykousis) (Πύργος Αγίου Γεωργίου Συκούση) |
Sàn Zórzo Sykousis | 38°19′07.71″N 26°03′46.98″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva a levànte do pàize de Sàn Zórzo Sykousis, da-arénte a-a capélla de Sàn Zâne Prodròmmo. L'é probàbile ch'a ségge stæta constrûta into sécolo XV, a-o moménto da riorganizaçión zenéize de l'îzoa de Kambochora[43]. |
| Tôre de Sikelia ò Tôre de Zyvos (Πύργος Σικελιάς) |
Exo Didyma | 38°16′07.35″N 26°03′39.25″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva in sce 'na colìnn-a a ponénte do pàize de Exo Didyma, da-arénte a-a gêxa de Sànta Siçìlia. A sò costruçión a l'é di sécoli XIII-XIV, in etæ bizantnn-a, e a l'é stæta dêuviâ ségge da-i zenéixi che da-i tùrchi scìnn-a-o 1881, quànde a l'à patîo di gròssi dànni co-o teramòtto de quéllo ànno[44]. |
| Tôre de Pìgri (Πύργος στο Πυργί) |
Pìgri | 38°13′37.93″N 25°59′56.36″E |
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva a-o céntro do pàize de Pìgri, che da lê o l'à pigiòu o nómme (pyrgos o veu dî pròpio "tôre"). Tiâ sciù da-i zenéixi a-o prinçìpio do sécolo XV, a l'é stæta a sêde de l'aministraçión locâle ascì[45]. |
| Tôre de Olymboi (Πύργος Ολύμπων) |
Olymboi | 38°14′48.62″N 25°56′31.79″E |
|
Tôre tòsto bén conservâ. A se trêuva a-o céntro do pàize de Olymboi e, cómme e âtre tôre da Mastichochoria, a l'é stæta tiâ sciù da-i zenéixi quànde àn òrganizòu da región. Óltre a 'na fonçión de diféiza, a tôre a l'êa sêde de l'aministraçión locâle ascì[46]. |
| Tôre de Dòtia (Πύργος στα Δότια) |
Pìgri | 38°10′43.82″N 26°00′38.74″E | .jpg)
|
Se pêuan ancón védde i sò rèsti. A se trêuva a sùd do pàize de Pìgri, inta zöna dîta pròpio "Dòtia". A sò costruçión a l'é stæta realizâ da-i zenéixi tra o 1410 e o 1415 pe avardâ, insémme a bén bén de âtre fortificaçioìn, e tære de produçión do màstice, a Mastichochoria[47]. |
| Tôre Bruxâ (Καμμένος Πύργος) |
Scîo | 38°21′46.09″N 26°08′07.04″E |
|
Tôre tòsto bén conservâ. A se trêuva inta çitæ de Scîo, a sùd do castéllo, e a sò realizaçión a remónta a-i sécoli XIV-XV. Dêuviâ cómme abitaçión privâ scìnn-a-o sécolo XX, a l'é un di cazaménti de l'Etæ de Mêzo mêgio conservæ de l'îzoa[48]. |
| Tôre de Koulas (Κουλάς Χίου) |
Scîo | 38°21′46.09″N 26°08′07.04″E | 
|
Tôre tòsto bén conservâ. A se trêuva inta çitæ de Scîo, drénto a-e miâge do castéllo. Costruçión particolâ, a sò òrìgine a no l'é conosciûa e a pâ desligâ da-e fortificaçioìn da çitæ. A sò fórma, câxo ùnico tra e tôre de l'îzoa, a l'é a færo de cavàllo, co-in sciànco ciàtto e o rèsto ch'o l'à 'n profî rióndo[49]. |
Nòtte
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 (EN, EL) Watchtowers - Chios Travel Guide, in sce chios.gr. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ 2,0 2,1 (EL) Βίγλες της Χίου-Μέρος 1ον, in sce kastrologos.blogspot.com. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 (EL) Cópia do decrétto ch'o l'à diciaròu 24 tôre cómme monuménto naçionâle, in sce listedmonuments.culture.gr. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (EL) Βίγλες της Χίου-Μέρος 2ον, in sce kastrologos.blogspot.com. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla at Strovili, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Megali Vigla, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Lagada, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Agia Eleni, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Gadaras, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Nenita, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Komi, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Broukia, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Emporio, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla at Kefalia, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Vroulidia, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Agios Nikitas, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Chrysolio, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Verkos, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla at Nepagos, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Agia Dynami, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Avlonia, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Petasos, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Merikounda, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla at Prionas, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Livadi, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Didymes, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Politis, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla Kaminaki, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Trachili, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Elinda, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Pachi, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Prastia, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Vigla of Agia Marcella, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Koila, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Pityous, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Tamarkou, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Pirama, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ Basso, 2010, pp. 5-6
- ↑ (EN, EL) Tower of Damalas, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Agios Georgios of Vasilika, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Nea Moni, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Pyrgari of Zyfias, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Agios Georgios Sykousis, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Sikelia, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Pyrgi, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Tower of Olymboi, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Dotia Tower, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Kammenos Pyrgos, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- ↑ (EN, EL) Koulas of Chios, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.
Bibliografîa
[modìfica | modìfica wikitèsto]- (IT) Enrico Basso, "L'ochio drito de la cità nostra de Zenoa": il problema della difesa di Chio negli ultimi anni del dominio genovese (PDF), in Ligures: Rivista di Archeologia, Storia, Arte e Cultura Ligure, n. 8, A Bordighêa, Institûto Internaçionâle de Stùddi Lìguri, 2010.
- (IT) Piero Cimbolli Spagnesi, Chios Medioevale: storia architettonica di un'isola della Grecia Bizantina, Rómma, Sapienza Università Editrice, 2008, pp. 69-76, ISBN 88-87-24299-2.
Colegaménti estèrni
[modìfica | modìfica wikitèsto]- (EL) Βίγλες της Χίου-Μέρος 1ον, in sce kastrologos.blogspot.com. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- (EL) Βίγλες της Χίου-Μέρος 2ον, in sce kastrologos.blogspot.com. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- (EN, EL) Watchtowers - Chios Travel Guide, in sce chios.gr. URL consultòu o 24 arvî 2023.
- (EN, EL) Castles in the North Aegean islands, in sce kastra.eu. URL consultòu o 24 arvî 2023.