Longhéssa
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
 A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
A longhéssa a l'è a quantitæ ch'a mezûa a distànsa tra doî pónti, l'è dónca 'n valô inte 'na sôla dimensción.
De sòlito a pòula longhéssa se riferisce, pe 'n ògètto in ciù d'unn-a dimensción, a-a direçión inta quæ quésto o l'è ciù estéizo. E l'âtre mezûe liniâri saián de consegoénsa ciamæ larghéssa e altéssa, dónde a larghéssa l'è a dimensción ciù cùrta e l'altéssa (ò profonditæ) l'è a dimensción ch’a s’azónze inte figûe inte træ dimenscioîn.
Unitæ de mezûa da longhéssa[modìfica | modìfica wikitèsto]
Scistêma internaçionâle[modìfica | modìfica wikitèsto]
E unitæ de mezûa da longhéssa[1], into scistêma internaçionâle de unitæ de mezûa (SI), sun bazæ in sciô mêtro, pægio pe definiçión a-a "longhéssa da distànsa atraversâ da lûxe inte 1⁄299792458 segóndo"[2].
Âtre unitæ inportànti sun riportæ in questa tabélla chi:
| Unitæ | milìmetro | cìtto | dexímetro | mêtro | decàmetro | etàmetro | chilòmetro |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Scìnbolo | mm | cm | dm | m | dam | hm | km |
| Valô (in mêtri) | 0,001 m | 0,01 m | 0,1 m | 1 m | 10 m | 100 m | 1.000 m |
Âtri pàizi[modìfica | modìfica wikitèsto]
Inti çèrtidùn pàizi, còmme Stâti Unîi d’América, Libeîa e Myanmar, óltre che parçialménte into Régno Unîo e Cànada, se adêuvia o scistêma inperiâle. E prinçipæ unitæ de mezûa into quésto scistêma sun[3]:
- o pòlice 1 in = 2,54 cm
- o pê 1 ft = 0,3048 m
- a iàrda 1 yd = 0,9144 m
- o mìggio 1 mi = 1.609,344 m
Âtra inportànte unitæ de mezûa l'è o mìggio marìn, pægio a 1.852 m, e in concluxón se aregorda o pàsso româno, unitæ prinçipâ insémme a-o miggio inti teritöi controlæ da l'inpêro româno.
Fìxica[modìfica | modìfica wikitèsto]
Se aregordan di valoî inportànti into cànpo fìxico:
| Propiêtæ | Scìnbolo | Longhéssa (in mêtri) |
|---|---|---|
| A longhéssa de Planck (a mìnima longhéssa in teorîa mezuabile). | 𝓁P | 1.616199(97)×10−35 |
| Ràggio d'un eletrón. | re | 2.817940285(31)×10−15 |
| Ràggio de Bohr d'un àtomo de idrògeno (unitæ de longhéssa atòmica). | a0 | 5.291772083(19)×10−11 |
| Ràggio da Tæra. | R⊕ | 6,371005076x106 |
| Distànsa Tæra-Lùnn-a. | LD | 3,84402000x108 |
| Unitæ astronòmica, ò sæ a distànsa Tæra-Sô. | AU | 1,49597870700x1011 |
| Ànno-lûxe, a distànsa atraversâ da lûxe inte 'n ànno. | ly | 9,4607304725x1015 |
| Un parsec, ciù ò mêno 3,26 ànni-lûxe. | pc | 3,086x1016 |
| Estensción de l'univèrso. | 1,37×1026 |
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ (IT) Unitæ de mezûa da longhéssa in sciô scîto youmath.it
- ↑ (EN) Definiçión de mêtro in sciô scîto do Bureau International des Poids et Mesures (BIPM)
- ↑ (EN) Weights and Measures Division, NIST, General Tables of Units of Measurement, in sce ts.nist.gov, National Institute of Standards and Technology. URL consultòu o 3 màrso 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 10 dexénbre 2011).
Vôxe corelæ[modìfica | modìfica wikitèsto]
Âtri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di inmàgine ò di âtri files in sce longhéssa
| Contròllo de outoritæ | GND (DE) 4224141-8 |
|---|