Longhéssa

Da Wikipedia
(Rindirisòu da Mêtro)
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

In mêtro de màrmo a Parìggi

A longhéssa ò longhîxe[1] a l'é a quantitæ ch'a mezûa a distànsa tra doî pónti; a l'é dónca 'n valô inte 'na sôla dimensción.

De sòlito a pòula longhéssa a se riferìsce, pe 'n ògètto inte ciù d'unn-a dimensción, a-a direçión inta quæ quésto o l'é ciù estéizo. E âtre mezûe liniâri saiàn de consegoénsa ciamæ larghéssa e altéssa, dónde a larghéssa a l'é a dimensción ciù cùrta e l'altéssa (ò profonditæ) a l'é a dimensción ch'a s'azónze inte figûe a træ dimenscioìn.

Unitæ de mezûa da longhéssa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Scistêma internaçionâle[modìfica | modìfica wikitèsto]

E unitæ de mezûa da longhéssa[2], into scistêma internaçionâle de unitæ de mezûa (SI), són bazæ in sciô mêtro, pægio pe definiçión a-a "longhéssa da distànsa atraversâ da lûxe inte 1299792458 de segóndo"[3].

Âtre unitæ inportànti són riportæ inta tabélla chi de sótta:

Unitæ de mezûa da longhéssa
Unitæ milìmetro cìtto dexímetro mêtro decàmetro etàmetro chilòmetro
Scìnbolo mm cm dm m dam hm km
Valô (in mêtri) 0,001 m 0,01 m 0,1 m 1 m 10 m 100 m 1.000 m

Âtri pàixi[modìfica | modìfica wikitèsto]

Inte çèrti pàixi, cómme Stâti Unîi d’América, Libeîa e Myanmar, óltre che parçialménte into Régno Unîo e into Cànada ascì, s'adêuvia o scistêma inperiâle. E unitæ de mezûa prinçipæ inte quésto scistêma són[4]:

  • o pòlice 1 in = 2,54 cm
  • o pê 1 ft = 0,3048 m
  • a iàrda 1 yd = 0,9144 m
  • o mìggio 1 mi = 1.609,344 m

Âtra inportànte unitæ de mezûa a l'é o mìggio mæn, pægio a 1.852 m, e, pe de ciù, se peu ancón aregordâ o pàsso româno, l'unitæ prinçipâ insémme a-o miggio inti teritöi controlæ da l'inpêro româno.

Ràggio lâser adêuviòu pe mezuâ a distànsa Tæra-Lùnn-a.

Fìxica[modìfica | modìfica wikitèsto]

S'aregórdan di valoî inportànti into cànpo fìxico:

Propiêtæ Scìnbolo Longhéssa (in mêtri)
A longhéssa de Planck (a longhéssa mìnima ch'a peu êse in teorîa mezuâ). 𝓁P 1.616199(97)×10−35
Ràggio de in eletrón. re 2.817940285(31)×10−15
Ràggio de Bohr de in àtomo d'idrògeno (unitæ de longhéssa atòmica). a0 5.291772083(19)×10−11
Ràggio da Tæra. R 6,371005076x106
Distànsa Tæra-Lùnn-a. LD 3,84402000x108
'N'unitæ astronòmica, sàiva a dî a distànsa Tæra-. AU 1,49597870700x1011
Ànno-lûxe, a distànsa atraversâ da-a lûxe inte 'n ànno. ly 9,4607304725x1015
'N parsec, ciù ò mêno 3,26 ànni-lûxe. pc 3,086x1016
Estensción de l'univèrso. 1,37×1026

Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. (LIJIT) Lunghezza, in sce conseggio-ligure.org. URL consultòu o 3 frevâ 2023.; pòula pò-u ciù leterâia
  2. (IT) Unitæ de mezûa da longhéssa, in sce youmath.it. URL consultòu o 3 frevâ 2023.
  3. (EN) Bureau International des Poids et Mesures (BIPM), Definiçión de mêtro, in sce bipm.org.
  4. (EN) Weights and Measures Division, NIST, General Tables of Units of Measurement, in sce ts.nist.gov, National Institute of Standards and Technology. URL consultòu o 3 màrso 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 10 dexénbre 2011).

Vôxe corelæ[modìfica | modìfica wikitèsto]

Âtri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæGND (DE4224141-8