Longhéssa
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
 A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
A longhéssa ò longhîxe[1] a l'é a quantitæ ch'a mezûa a distànsa tra doî pónti; a l'é dónca 'n valô inte 'na sôla dimensción.
De sòlito a pòula longhéssa a se riferìsce, pe 'n ògètto inte ciù d'unn-a dimensción, a-a direçión inta quæ quésto o l'é ciù estéizo. E âtre mezûe liniâri saiàn de consegoénsa ciamæ larghéssa e altéssa, dónde a larghéssa a l'é a dimensción ciù cùrta e l'altéssa (ò profonditæ) a l'é a dimensción ch'a s'azónze inte figûe a træ dimenscioìn.
Unitæ de mezûa da longhéssa[modìfica | modìfica wikitèsto]
Scistêma internaçionâle[modìfica | modìfica wikitèsto]
E unitæ de mezûa da longhéssa[2], into scistêma internaçionâle de unitæ de mezûa (SI), són bazæ in sciô mêtro, pægio pe definiçión a-a "longhéssa da distànsa atraversâ da lûxe inte 1⁄299792458 de segóndo"[3].
Âtre unitæ inportànti són riportæ inta tabélla chi de sótta:
| Unitæ | milìmetro | cìtto | dexímetro | mêtro | decàmetro | etàmetro | chilòmetro |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Scìnbolo | mm | cm | dm | m | dam | hm | km |
| Valô (in mêtri) | 0,001 m | 0,01 m | 0,1 m | 1 m | 10 m | 100 m | 1.000 m |
Âtri pàixi[modìfica | modìfica wikitèsto]
Inte çèrti pàixi, cómme Stâti Unîi d’América, Libeîa e Myanmar, óltre che parçialménte into Régno Unîo e into Cànada ascì, s'adêuvia o scistêma inperiâle. E unitæ de mezûa prinçipæ inte quésto scistêma són[4]:
- o pòlice 1 in = 2,54 cm
- o pê 1 ft = 0,3048 m
- a iàrda 1 yd = 0,9144 m
- o mìggio 1 mi = 1.609,344 m
Âtra inportànte unitæ de mezûa a l'é o mìggio mæn, pægio a 1.852 m, e, pe de ciù, se peu ancón aregordâ o pàsso româno, l'unitæ prinçipâ insémme a-o miggio inti teritöi controlæ da l'inpêro româno.
Fìxica[modìfica | modìfica wikitèsto]
S'aregórdan di valoî inportànti into cànpo fìxico:
| Propiêtæ | Scìnbolo | Longhéssa (in mêtri) |
|---|---|---|
| A longhéssa de Planck (a longhéssa mìnima ch'a peu êse in teorîa mezuâ). | 𝓁P | 1.616199(97)×10−35 |
| Ràggio de in eletrón. | re | 2.817940285(31)×10−15 |
| Ràggio de Bohr de in àtomo d'idrògeno (unitæ de longhéssa atòmica). | a0 | 5.291772083(19)×10−11 |
| Ràggio da Tæra. | R⊕ | 6,371005076x106 |
| Distànsa Tæra-Lùnn-a. | LD | 3,84402000x108 |
| 'N'unitæ astronòmica, sàiva a dî a distànsa Tæra-Sô. | AU | 1,49597870700x1011 |
| Ànno-lûxe, a distànsa atraversâ da-a lûxe inte 'n ànno. | ly | 9,4607304725x1015 |
| 'N parsec, ciù ò mêno 3,26 ànni-lûxe. | pc | 3,086x1016 |
| Estensción de l'univèrso. | 1,37×1026 |
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ (LIJ, IT) Lunghezza, in sce conseggio-ligure.org. URL consultòu o 3 frevâ 2023.; pòula pò-u ciù leterâia
- ↑ (IT) Unitæ de mezûa da longhéssa, in sce youmath.it. URL consultòu o 3 frevâ 2023.
- ↑ (EN) Bureau International des Poids et Mesures (BIPM), Definiçión de mêtro, in sce bipm.org.
- ↑ (EN) Weights and Measures Division, NIST, General Tables of Units of Measurement, in sce ts.nist.gov, National Institute of Standards and Technology. URL consultòu o 3 màrso 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 10 dexénbre 2011).
Vôxe corelæ[modìfica | modìfica wikitèsto]
Âtri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce longhéssa
| Contròllo de outoritæ | GND (DE) 4224141-8 |
|---|