Montâ da Madònna da Sanitæ
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
 A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
A Montâ da Madònna da Sanitæ a l'é 'na stràdda e antîga crêuza de Zêna, scitoâ into quartê de Castelétto. A-a giornâ d'ancheu sta stràdda chi, ch'a pìggia o nómme da-a vêgia badîa da Madònna da Sanitæ, a pàrte da-a Circonvalaçión a Mónte, dónde se incóntran Córso Magénta e Córso Solferìn, e a mónta scìnn-a-a Stràdda de Antönio Cròcco, a sò continuaçión, e a-a ciù antîga Montâ a Pòrta de Sàn Benardìn[1][2].
Stöia[modìfica | modìfica wikitèsto]
A Montâ da Madònna da Sanitæ a se trêuva a-o pòsto de 'na crêuza ciù antîga, de lóngo dîta da Madònna da Sanitæ, che a l'inprinçìpio a l'êa do bèllo ciù lónga e serâ tra e miâge de çénta de vìlle da zöna. Defæti, a crêuza a comensâva ciù in zu, in corispondénsa da gêxa da Santìscima Conceçión di fràtti capuçìn, e de lì a montâva sciù pi-â modèrna Stràdda de Gofrêdo Mamêli, costezàndo pe 'n tòcco o camìn d'ancheu de Còrso Solferìn e de Còrso Magénta e montàndo in sciâ fìn in lìnia rètta vèrso a faciâta da gêxa da Madònna da Sanitæ[2].
Rispètto a-a sò estensción òriginâia, a crêuza a l'é però stæta ascurtîa inti ànni Setànta de l'Eutoçénto sôlo a-a pàrte de mónte, a caxón de l'avertûa da Circonvalaçión a Mónte e a-a refæta da viabilitæ inti pòsti ciù a vàlle[2].
Into 1924, co-a renónçia da famìggia De Mâi de tùtti i sò dirìtti in sciâ badîa, l'é comensòu 'n procèsso de véndia in lòtti, spécce di terén a mêzogiórno e a ponénte do convénto, ch'o l'à portòu a di gròsci cangiaménti inte l'antîga crêuza. Defæti, a montâ a l'é stæta slargâ pò-u trànxito di veìcoli a-i nêuvi palàççi rescidençiâli e alonghîa vèrso mónte co-a ciù reçénte continoaçión de Stràdda de Antönio Cròcco. Sti travàggi chi àn portòu a l'asbasciâse do ciàn stradâle inta pàrte ciù âta da vêgia crêuza; pe sta raxón chi s'é dovûo arvî a scainâ ch'a sèrve ancón a-a giornâ d'ancheu pe intrâ inta gêxa da Madònna da Sanitæ[3].
Descriçión[modìfica | modìfica wikitèsto]
A tabélla chi de sótta a contêgne tùtti i scîti d'interésse che s'avànsan in sciâ Montâ da Madònna da Sanitæ. Into rèsto di nùmeri cìvichi, tùtti scitoæ in sciô sciànco de ponénte da stràdda, gh'é sorviatùtto di cazaménti rescidençiâli tiæ sciù sùbito dòppo o 1924.
| Inmàgine | N° | Nómme | Descriçión |
|---|---|---|---|
|
41 | Vìlla Crôxe
(intrâ laterâle) |
A l'é 'na vìlla sùb-urbâna ch'a l'é stæta constrûta into Seteçénto a l'incrôxo tra a Montâ da Madònna da Sanitæ e Córso Solferìn. A l'à 'na fórma a "L" e 'na faciâta decorâ co-e pitûe òriginâli. Dotâ de 'n pàrco picìn, a confìnn-a a nòrd co-i giardìn da Vìlla Gruber De Mâi.
D'ancheu a l'é 'na rescidénsa privâ[4]. |
|
45 | Vìlla Gruber De Mâi
(intrâ laterâle) |
Acatâ inta segónda meitæ do sécolo XVI da-a famìggia de lignêua di De Mâi, a conprendéiva inti sò terén a badîa da Madònna da Sanitæ ascì. Derê a-a vílla gh'é 'na tôre de goàrdia ch'a remónta a-o prinçìpio do Çinqueçénto, pàrte do prìmmo cazaménto scentòu co-a refæta neoclàscica di sécoli XVIII-XIX.
Quésta vìlla a se trêuva inte 'na poxiçión panoràmica, drénto a-o coscì dîto párco Gruber, che ancheu o l'é de propiêtæ do Comùn e avèrto a-o pùblico[5]. |
|
51 | Gêxa da Madònna da Sanitæ | Nasciûa cómme gêxa patrìçia da famìggia di De Mâi, a l'é stæta tiâ sciù tra o 1593 e o 1635 a-o pòsto de 'na capélla do sécolo XV dedicâ a Sàn Benardìn. A Madònna da Sanitæ a conprendéiva 'n convénto ascì, danezòu inte l'ùrtima goæra e ciù tàrdi caciòu zu do tùtto.
Inta gêxa gh'é conservòu de òpere do Lùcco Cangiâxo, do Zâne Tomâxo Orsolìn, do Zâne Batìsta Pàggi e, sorviatùtto, 'na téia do Doménego Piöla[6]. |
Comunicaçioìn[modìfica | modìfica wikitèsto]
Inta montâ no ghe pàssa de coriêre do traspòrto pùblico locâle de l'AMT. A tùtte e mainêe gh'é e dôe fermâte de Magénta 1/Madònna da Sanitæ e Magénta 2/Madònna da Sanitæ che se trêuvan pròpio a l'estremitæ de vàlle da stràdda, inte Córso Magénta.
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ (IT) Amedeo Pescio, I nomi delle strade di Genova, A. Forni editore, 1912, p. 218.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Pastorino, 1968, vol. III, p. 869
- ↑ Risso, 2022, p. 15
- ↑ Pastorino, 1968, vol. V, p. 1433
- ↑ (IT) Villa Gruber già De Mari - Relazione Storico-artistica (PDF), in sce sigecweb.beniculturali.it. URL consultòu o 31 òtôbre 2023.
- ↑ Risso, 2022, pp. 13-17
Bibliografîa[modìfica | modìfica wikitèsto]
- (IT) Tommaso Pastorino, Dizionario delle strade di Genova, Zêna, Edizioni Tolozzi, 1968.
- (IT) Patrizia Risso, L'abbazia di Santa Maria della Sanità (PDF), in Revìsta de "A Compagna", Ànno LIV, n. 1, Zêna, A Compagna, Zenâ-Frevâ 2022, pp. 12-17.
Âtri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Montâ da Madònna da Sanitæ
