Tûre d'Bolchi
UL
|
Šta pogina ṛ’ ê š-cṛiccịa ‘n ulmioš-cu, s’cundu a gṛafia d’ Marco Michelis |
_-_Torre_saracena_da_Eca.jpg)
A tûrè d'Bolchi (diccịa ascì Tûre d'i Saras̅c̅î, Torre dei Saraceni in italiàn[1]) ṛè a bôse runda d’ urigine antica ch’a s’ tṛöva ‘n Ota Vol Tonno, ai cunfî fra a cumüna d'Ulmèa è qualla d'Garešše pōcu da ṛa lunʒi d’n Bolchi, fṛâziun d’ Ulmèa.[2]
Stôṛia[modìfica | modìfica wikitèsto]
A tûrè ṛ’ eṛa štô foccia tra a fin d’ l VIII è ‘l p’ṛ’nzippi dû IX seculu cuntṛa i saṛas̅c̅î, cun u šcōppu d’ vago p’l tempu, daṛa lunʒi, l’arivu dî saṛas̅c̅î ch’ i vignivo dal Moa Ligure.[3] S’cundu oci štüdius̅c̅i, a tûrè ṛè ‘nvece cịüˊ antica è a s’ṛèva dû VI seculu, quon’ chè i biʒantî chè j’avèvo focciu ina linea fultificō ‘nsl špunde d’ Tonno p’l cuntignia l’ešpansciun dî lunguboldi vèlsu a Ligüṛia.[4]
U j’è divèlse legende ‘nsâ tûrè, ch’i dis̅c̅ịo chè i saṛas̅c̅î i ṛ’avèvo tignịüa p’l oggni è oggni fènd’ne a bose p’l èl razzî ntâ zōna.[5] In ʒuvèntu dâ famia dî Zitta cun in tṛüccu l’avrèva d’šblà da sulu tücci i saṛas̅c̅î p’l libeṛoa l’amuṛusa ch’ ṛ’eṛa štô rapia dai saṛas̅c̅î. Au ʒuvèntu j’ avèvo pö doccịu u štṛânōmme d’ Tulnatua (Tornatore in italian), p’lché l’ eṛa tulnà vivu da ṛa tûrè.[6]
Caṛatterištiche[modìfica | modìfica wikitèsto]
Ṛ’ê tûrè a bose runda foccia d’ pṛea d’ l’ pōštu tignüa ‘nsèmmè daṛa cauzina, au ṛ’ê ‘ncù ota 9 metṛi. Drèntu ṛ’ô ‘n diametṛu d’ trai metṛi, è au a monca d’l chivèltu. Al pṛ’nzippi r’eṛa cịüˊ ota, u s’ dis̅c̅e ch’ a fusse ota 27 metṛi è drentu u j’eṛa trai surei ‘n lagnịu. Au dì d’ ʒô u s’ entṛa da in auvèltüṛa a livéllu dâ tèra, ma ina vōta, p’l pèṛa difendo mejiu, u s’ ‘ntṛova a divèlsci metṛi d’ autezza cun ina šcoṛa d’ lagnịu, chè a vigniva gavô a ṛa švèlta ‘n cosu d’atoccu o peṛiculu.
A ina zinquantèna d'metṛi da ṛa tûrè, u j’ è ina plocca d'pṛea, d’ cilca öccịu-des̅c̅’ metṛi, lun’ ch’ u’ s’ pōˊ ‘ncù vago a pṛea šcavô cum’ i fusso dî polvi šcaṛî. U s’ dis̅c̅e ch’i fusso štoi focci dai saṛas̅c̅î p’l adeštṛoa èl mašnoi a rapizose ‘nsl’ pṛê.
A tûrè a s’ tṛöva a ina quota d’ 894 metṛi ‘nsû livellu d’l moa[7] ‘ns’ üna diramaziun muntusa ch’ a s’ d’štocca daṛa Cadèna alpina ‘n direziun dû sulcu principoa dâ Val Tonno, ch’ a šta suvo èl cà d’ Bolchi è a štaziun d'Eca-Nasagò, ‘nsa linea Zevo - Ulmèa. A pus̅c̅iziun špettaculoa a ṛa fa vago da ina lunga d’štonza a ṛa rende ün dî munumenti-cịüˊ cugnịuscịü d’l Ota Vol Tonno.[5]
Acessu[modìfica | modìfica wikitèsto]
U s’ pōˊ arivoa a ṛa tûrè dü Saṛas̅c̅î p’r in viöa ch’u munta d’ n Bolchi, pasèndu pṛimma dal Cà dî Zitta.[6] J’ ültimi metṛi del viöa ch’u pōlta a ṛa tûrè i sun cịütōštu drüu da foa è l’ attṛavèlsa d’l plocche d’ rōcca dṛiccia; ültimamente i sun štoi bütoi ‘n scighiṛezza dal GAL ch’u s’ ‘nteṛessa d’ j’ atṛative tüṛištiche dâ ʒōna, l'è mejiu nu ‘ndoji sè a tèra ṛê giazô ō su j’ è a giozza.[5]
Futugṛafie[modìfica | modìfica wikitèsto]
-
Atra višta da tûre -
A Tûre d'i Saṛas̅c̅î -
A Tûre d'Bolchi, višta da ṛa Štatoa 28 d’l Cōlle d’Nova -
A Tûre a mèzudì
_-_Torre_saracena,_ingresso.jpg)
_-_Torre_saracena.jpg)
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ (IT) AA.VV., 7. Le valli di Albenga, in Liguria, Guide rosse, Milano, Touring club italiano, 1982, p. 442, ISBN 88-36-50009-9.
- ↑ (IT) Bruno Luppi, I Saraceni in Provenza, in Liguria e nelle Alpi occidentale, 2ª ed., Istituto internazionale di Studi liguri, 1973, p. 68.
- ↑ (IT) Torre dei Saraceni di Barchi, G.A.L. Mongioie. URL consultòu o 17 agòsto 2021.
- ↑ (IT) Archeocarta Piemunte, A Tûre di Saracéi de Barchi fra Garesce e Urmea, in sce archeocarta.org. URL consultòu o 17 agòsto 2021.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 (IT) Filippo Ceragioli e Aldo Molino, La torre di Barchi, in Montagna nascosta. Piemonte. 55 luoghi segreti da scoprire e visitare, Edizioni del Capricorno, 2018, pp. 56-59, ISBN 88-77-07389-6.
- ↑ 6,0 6,1 (IT) Giacomo Bassi, Sara Cabras, Remo Carulli, Cinzia Rando e Anita Franzon, Escursioni in Valle Tanaro, in Piemonte, EDT srl, 2018, ISBN 978-88-59-24762-3.
- ↑ (IT) Carta dei sentieri e stradale scala 1:25.000 n. 26 Bassa val Tanaro Val Bormida e Cebano, Ciriè, Fraternali editore.
Oci prugetti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Tûre d'Bolchi
