Valladda do Sturla

Sta pagina a l'é scrita in zeneise
Da Wikipedia
ZE
Sta pagina a l'é scrita in zeneise

segondo a grafia unitäia

Valladda do Sturla
Vista da-o passo da Forcella
StâtoItàlia Itàlia
Región Liguria
Provìnsastemma Zena
Localitæ prinçipæBorzonasca, Mezzanego
SciùmmeSturla

A valladda do Sturla a l'é unna valladda da Çittæ metropolitaña de Zena.

O territöio da valladda o l'includde i doî commun de montagna de Borzonasca e Mezzanego, compreixi into Parco naturale regionale dell'Aveto. A valladda a confiña in geografia a-o nòrd co-a valladda de l'Aveto, à l'òvest co-a val Fontañaboña, a-o est co-a valladda do Vâ (provinsa de Spezza) e a valladda do Taro (provinsa de Parma) e a-o sud co-a valladda do Grægia.

Giografia fixica[modìfica | modìfica wikitèsto]

Situâ inte l'immediou entrotæra de Ciavai, a l'é traversâ pe de ciù da-o rian do Sturla e a seu flòra a scangia à segonda de l'ertice da valladda; e seu serve son pe-o ciù formæ da erboi de nisseue e castagni e inte zöne ciù esposte a-o sô da vigne e oivi ascì.

Inta zöna do passo do Bocco (956 m s.l.m.) s'attreuva pe de ciù un bello pö de fò ò zöne adibie a-o scheuve di beu e crave, pe tempi l'attivitæ principâ di abitanti da valladda. Into commun de Borzonasca, à 1000 m s.l.m. pöcassæ, l'ea stæto creou inti anni vinti do XX secolo doî invaxi artifiçiæ - o lago de Giacopiañe e o lago de Cian Sapëio - ancon utili a-o giorno d'ancheu pe soppeî a-a domanda ch'a l'accresce de energia elettrica e a-o ròllo de reserva idrica pe-a zöna do gorfo do Tigullio e, de vòtte, da capitâ zeneise ascì.

Atro passo appenninico importante de sta valladda l'é o passo da Forcella (875 m s.l.m.), ch'a l'unisce a-a valladda de l'Aveto (Rusagni e Santo Steva d'Aveto).

Istöia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Vista de Borzonasca

A valladda à avuo inti secoli unna importansa ciæa graçie a-a seu locaçion giografica: strategico croxea commerçiâ de merçe à cavallo tra a còsta tigulliña, l'entrotæra de Ciavai e a vallâ do Taro.

Scin de l'epoca longobarda inta zöna i gh'an travaggiou i monachi de l'Abbaçia de San Comban de Beubbio, o territöio co-i ciù terren ea inseio into grande feudo reâ e impëiâ monastego.

I doî çentri ciù grendi, Borzonasca e Mezzanego, en devegnui ciù avanti domini da famiggia nobiliâ di Fieschi, conti de Lavagna e za padroin de atre valladde do levante zeneise.

A famiggia fliscaña a l'à erzuo into tempo do seu governâ i ciù ponti strategichi fortificaçioin despæge e castelli, pe un contròllo maggiô de vie de comunicaçion tra a còsta e o vixin entrotæra ligure, scistemi difensivi che vegnian destruti ciù avanti in parte da-e truppe da Repubrica de Zena into passâ do XII e o XIII secolo. Zena a l'arriescià ciù avanti à assumme o contròllo totale da valladda, ch'a l'ea compreisa inte l'amministraçion drento a-o capitaneou de Ciavai sciñ a-o 1797, anno d'incomenso da dominaçion napoleònica co-a cheita de conseguensa da repubrica à favô da successiva Repubblica Ligure into Primmo Impëio franseise (1805).

Co-o Regno d'Italia a valladda do Sturla a vegnià inquaddrâ into I mandamento de Borzonasca, parte do çircondäio de Ciavai, à l'interno da provinsa de Zena.

Monumenti e sciti d'interesse[modìfica | modìfica wikitèsto]

O complesso de l'abbaçia de Borzon
O castello Ròcca arente a fraçion de Borgoneuvo

Un di sciti principæ de culto da valladda é l'abbaçia de Borzon, co-i resti do monestê, sitoæ inte l'omònima localitæ à trei chilòmetri da-o çentro urban de Borzonasca. o monestê, do quæ origine no l'en segue ancon a-o giorno d'ancheu, l'é stæto un importante çentro religioso di monachi colombanien ch'i vegnivan da l'abbaçia de San Comban de Beubbio,into piaxentin, e i dominavan a zöna. inti secoli successivi a devegnià propietæ da famiggia di Fieschi de Lavagna i quæ into 1184 guägnian l'eleçion da mæxima à abbaçia da l'arçivescoo de Zena o Ugo da Vòlta.

Infrastruttue e transpòrti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Stradde e autostradde[modìfica | modìfica wikitèsto]

A Sturla l'é traversâ da-a stradda provinsâ 586 da valladda de l'Aveto a quæ a liga Carasco con Rusagni. I caselli de l'autostradda de Chiavari (da-o nòrd) e Lavagna (da-o sud) in sce l'autostradda A12 en e sciortie conseggiæ per razzonze a destinaçion.

Stradde ferræ[modìfica | modìfica wikitèsto]

A staçion de Ciavai l'é a fermâ da ferrovia ciù d'arente in sciâ linia da ferrovia Zena-Pisa into trætto locâ compreiso intra Zena e Spezza.

Vixin a-a staçione de Ciavai s'attreuva o scalo di autobus donde l'inandian e corse con regolaritæ pe razzonze a valladda.

Ligammi esterni[modìfica | modìfica wikitèsto]