Doménego Çimmarœuza

Da Wikipedia
(Rindirisòu da Domenico Cimarosa)
ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745
Retræto do Doménego Çimmarœuza

Doménego Çimmarœuza (it. Domenico Cimarosa), muxiçista (Aversa 1749 - Veneçia 1801).

Vìtta[modìfica | modìfica wikitèsto]

De povia famiggia, orfano de poæ a sett'anni, o fu acugeito (1761) into conservatoio napolitan da Madonna de Loretto comme "figgiœu". Chie o studiò con G. Manna, A. Sacchini, F. Fenaroli e da pœu foscia ascì co-o Niccolò Piccinni. O l'exordì con l'opera "E stravagançe do Conte" (1772), a-a quæ seguì atre trezze oppere comiche (rapr. a Nappoli e a Romma) tra-e quæ "L'Italiaña in Londra" (1779) ch'a ghe procuò nommina de grand'operista. A so primma opera seria a fu o "Caio Mario" (rapr. a Romma 1780), che però, comme i atre do gennere, a l'arestò un'ecceçion.

Into 1781 o Çimmarœuza o se rivella zonto a piña maturitæ con "Zaniña e Benardon", œuvia composta e aplaodia a Veneçia, ch'a se pœu consciderâ un cao-lao, pe-a feliçe rapresentaçion di varri personaggi e de varrie scituaçioin psicologiche ondezzante tra a satira e o sentimento ciu squixio. Assæ meno interessante o Çimmarœuza o l'è into genere serio, do quæ o l'è esempio un "Oreste" (1783), inçerto fra o tradiçionalismo metastaxan e e idee di novatoî do tempo. Into 1787 o l'è ciammao a-a corte de Turin (dove o dà un "Valodimiro", ben aplaodio) e subito doppo a quella de Peoburgo, ch'o razonze, doppo un viægio pe Romma, Firençe, Parma, Vienna, Varsavia, assæ frutoso pe-o Çimmarœusa, onoao e cormao de doin in ogniduña de quelle çittæ e corte.

A Peoburgo o l'arestò ciu de trei anni componendo con ottimo exito despæge cantæ, messe, e i oppere serie "Cleopatra" (1789) e "A Vergine do Sô" (1789-90). Into ritorno da-a Ruscia (1792) o l'assostò a Vienna, dove-o so "Matrimonio segretto", apoxitamente composto, o desciò un entuxiasmo sença precedenti (l'imperatô o-o vosse intregamente replicao inta mæxima seiaña). L'è questa l'œuvia ciu squixia e caratteristega do Çimmarœuza, degna, pe arguçia, veitæ psicologica, teniéça, de stâ vexin a-e analoghe partitue do Mozart.

Continnoa a produçion do Çimmarœuza a Napoli, dov'o rientra into 1793, meistro da reâ cappella; a megio œuvia: "E furbaje femminiñe" (1794). Durante o periodo repubbrican o Çimmarœuza o scrisse un inno pe quello rezimme (1799); a-o ritorno in sce-o trono o re o no perdonò tâ gesto, ofendendose ancon de ciu a prœuvo a l'oferta, fætaghe da-o Çimmarœusa, de 'na cantâ d'omaggio. O Çimmarœuza, passao quarche giorno in prexon, o dovette da pœu abandonâ Napoli e razonze Veneçia, dove poco doppo o s'amortò.

A produçion do Çimmarœusa a comprende, otr'a-e 54 œuvie tiatræ, 2 messe, un ótóio, 4 cantæ, 7 scinfonie, un conçerto pe ciu strumenti, di duetti e de sonate pe çimbalo.

Arcuñe opere[modìfica | modìfica wikitèsto]

  • Il ritorno di don Calandrino, 1778
  • Donne rivali, 1780
  • L'amor costante, 1782
  • Chi dell'altrui si veste presto di spoglia, 1783
  • I due supposti conti, 1784
  • La donna sempre al suo peggior s'appiglia, 1785
  • Il fanatico burlato, 1787
  • La Cleopatra, 1789
  • Il Matrimonio segreto, 1792
  • Artemisia, 1801

Atri progetti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Conligaménti esterni[modìfica | modìfica wikitèsto]

Atri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæVIAF (EN29717574 · ISNI (EN0000 0001 2126 1590 · SBN (ITCFIV031433 · Europeana (ENagent/base/146969 · LCCN (ENn79079445 · GND (DE118887254 · BNF (FRcb13892517d (data) · BNE (ESXX844688 (data) · NLA (EN35155147 · BAV (ENIT495/119330 · CERL cnp01259871 · NDL (ENJA00899747 · WorldCat Identities (ENn79-079445