Giaxo d'Axao

Da Wikipedia
ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745

«Cosa de di messe Giaxo Axerao,
E i atri antighi degni de memoria?
Che paraxi da Re chi fa ne ven
Puoe da un nostro vassallo, e da corsè,
Batte ne ven per che garie n'hemo
»

(Poro Foggetta[1])
Giaxo d'Axao into fresco de palaççio San Zorzo a Zena (eseguio da M. Nicora da-o carton de L. Pogliaghi)

Giaxo d'Axao (primma de l'800 Giaxo d'Axerao; ['dʒa:ʒu d aʒe'ɹɔʊ] , lat. Blasius Axeretus, ita. Biagio Assereto; Recco 1383 - Særavalle 1456) o l'é stæto un amiraggio a-o serviçio d'a Repubrica de Zêna.

Vìtta[modìfica | modìfica wikitèsto]

Giaxo d'Axao o nascè à Recco, figgio de 'n ferâ. O fu notao da-o Françesco Spinnoa, segnô d'a çittæ, ch'o se-o piggiò comme paggio. D'o 1423 o se transféi à Zena donde o s'aviò a-a carea militâ. Comme armiraggio d'a Repubrica, o condusse a flotta in agiutto d'a reña Zana II de Napoli (1425), o feççe prexonê o Ferruçço Verro de Firençe (1426) e o respinse Domennego de Campofregoso e i so aliæ fiorentin (settembre 1427).

D'o 1435 o ghiò 'na piccena flotta à Gaeta pe sarvâ o Françesco Spinnoa, ascidiao da l'Alfonso V d'Aragon, e o vinse a battaggia de Ponça ch'a seguì. O feççe prexonê o re d'Aragon, so fræ Zane re deNavara, so figgio l'infante Enrico, o viçerè de Seçeja e gran parte d'a nobiltæ aragoneize. L'Axao mæximo o descrisse a battaggia inte 'na çellebre lettia a-o Conseggio d'a Repubrica de Zena, scrita int'a lengua zeneize cançellesca de l'eppoca.

Sciben ch'o l'avesse refuao de continoâ a guæra, no avendoghe assæ truppe pe invadde o regno de Napoli, o riçevette o fœüdo de Særavalle Screivia da-o Feipo Maja Visconti, e a carega de governao de Milan.

Dapœuscia o fu commissaio ducâ à Parma e comandante de l'armâ milaneize int'a guæra contro Veneçia. À Casalmaggiô o sconfisse l'armiraggio veneçian Andria Quirin (luggio 1448).

D'o 1450 o fu a-o serviçio d'o Françesco Sforça, ma doî anni doppo o l'abandonò a vitta pubrica e o se retiò à Særavalle pe dedicâse a-a lettiatua. Tra i so amixi ghe fu l'Enea Scirvio Piccolomini, o futuro pappa Pio II. O moì a Særavalle d'o 1456.

Notte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. Poro Foggetta, Rime Diverse, Pavia, Bartoli, 1588

Âtri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]