Gramatica zeneize
ZE
|
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ |
A gramàtica da parlâ lìgure zenéize, ch'a l'apartêgne a-a famìggia de léngoe indoeuropê romanze, a prezénta tànte somegiànse con quélle spagnòlla, françéize, portoghéize, còrsa e italiànn-a.
L'articolo
[modìfica | modìfica wikitèsto]Gh'é tréi tîpi de articoli: indeterminatîvi, determinatîvi e partitîvi. I artìcoli determinatîvi ìndican 'n eleménto specìfico de 'n'acugéita, méntre quélli indeterminatîvi ìndican 'n eleménto genérico. Pe-i artìcoli partitîvi son adeuviæ e fórme di e de.
Articoli determinatîvi
[modìfica | modìfica wikitèsto]- maschîle scingolâre: o, lo (elîzo in l' davànti a 'na vocâle)
- feminìn scingolâre: a, la (elîzo in l' davànti a 'na vocâle)
- mascolìn plurâle: i
- feminìn plurâle: e, le (elîzo in l' davànti a 'na vocâle)
L'artìcolo determinatîvo o l'é ascì adeuviòu pi-â formaçión da tèrsa persónn-a scingolâre prezénte di vèrbi, inte fórme o/a e o l'/a l'.
In zenéize i artìcoli s'adéuvian de lóngo prìmma do nómme: Ez. O Zàne, a Cristìnn-a, l'Ànna
| Mascolìn | Feminìn | |
|---|---|---|
| Scingolâre | o, lo, l' | a, la, l' |
| Plurâle | i | e, le, l' |
Articoli indeterminativi
[modìfica | modìfica wikitèsto]- maschîle scingolâre: un (elîzo in n' davànti a 'na vocâle)
- Feminìn scingolâre: unn-a (elîzo in n' davànti a 'na vocâle)
De spésso into parlâ gh'é o fenòmeno de l'aférexi: un > 'n; unn-a > 'na. Quande no gh'é l'aférexi, l'artìcolo indeterminatîvo o peu êse scrîto ascì in ò inn-a[1].
Se l'artìcolo o càzze dòppo a prepoxiçión con aloa a prepoxiçión con a subìsce l'elixón da n segoîa da 'na crâxi con l'artìcolo indeterminatîvo; pe quésto se scrîve co-în e co-îna (ez.: co-în amîgo, co-îna coæ; cómme i ezénpi móstran quand'a n dòppo co-i a l'é dentâle [n] alôa a i a l'é lónga, méntre s'a l'é velâre [N] a l'é cùrta[1].
| Mascolìn | Feminìn | |
|---|---|---|
| Scingolâre | un, 'n, in, n' | unn-a, 'na, ina, inn-a, n |
Articoli partitîvi
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Mascolìn | Feminìn | |
|---|---|---|
| Scingolâre | do | da |
| Plurâle | di | de |
O nomme
[modìfica | modìfica wikitèsto]O sostantîvo in zenéize, cómme in italiàn, o l'é caraterizòu da doî géneri (mascolìn e feminìn) e doî nùmeri (scingolâre e plurâle), méntre o no prezénta, a diferénsa do grêgo antîgo, o nêutro e o doâle. No gh'é di câxi. A ciù pàrte de paròlle zenéixi a l'à o mæximo génere de corispondénti italiann-e, scibén che gh'é dötræ eceçioìn, prezenpio l'artâ (altare in italiàn), sciô (fiore in italiàn) e giàssa (ghiaccio in italiàn), che in zenéize én tutte paròlle feminìnn-e[2].
Vò-u chì cómme son e prinçipæ dexinénse di nómmi zenéixi[3]:
| Nomme scing. mascolìn | Nomme scing. feminìn | Nomme plu. mascolìn | Nomme plu. feminìn |
|---|---|---|---|
| méistro | méistra | méistri | méistre |
| poêta | poêtessa | poêti | poêtesse[n. 1] |
| leitâ | leitæa | leitæ | leitæe |
| figeu/figgio | figêua/figgia | figgi | figge |
| profesô | profesôa | profesoî | profesôe[n. 2] |
| cugnòu | cugnâ | cugnæ | cugnæ |
| bacàn | bacann-a | bacann-i | bacann-e |
O plurale di nommi: e regole
[modìfica | modìfica wikitèsto]Dòppo avéi vìsto e dexinénse pe genere e nùmero di nommi, òua se peu védde e regole generâli pò-u plurale di nommi.
| Terminaçion do scingolâre | Terminaçion do plurâle | Ezenpio a-o scingolâre | Ezenpio a-o plurâle |
|---|---|---|---|
| -o (mascolìn in -a) | -i | méistro | méistri |
| -a | -e | carêga | carêghe |
| -ô | -oî | profesô | profesoî |
| -â | -æ | mainâ | mainæ |
| -òu | -æ | cugnòu | cugnæ |
| -òu | -oei | pescòu | pescoéi |
| -ou | -ai / -ei | gànbou | gànbai / gànbei |
| -on | -oin | cansón | cansoìn |
| -an | -en | càn | chen |
| -ze / -zo | -xi | zenéize / mêzo | zenéixi / mêxi |
De ciù a ciù pàrte di nommi che terminàn in -so ò -sso gh'àn o plurâle in -sci
Plurali invariæ
[modìfica | modìfica wikitèsto]- -eu (o figeu → i figeu)
- -in (o scapìn → i scapìn)
- -æ (a veitæ → e veitæ)
- -ê (a mogê → e mogê)
- feminìn in -e (a ciâve → e ciâve)
- -en (o terén → i terén)
- -un (o comùn → i comùn)
L'agetîvo
[modìfica | modìfica wikitèsto]I agetîvi vàn aprêuvo a-e mæxime régole di nómmi pò-u nùmero e pò-u génere.
Agetîvi posescîvi
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Personn-a | mascolìn scing. | feminìn scing. | mascolìn plu | femminìn plu. |
|---|---|---|---|---|
| 1° scing. | mæ | mæ | mæ | mæ |
| 2° scing. | teu/tò | teu/tò | teu/tò | teu/tò |
| 3° scing. | seu/sò | seu/sò | seu/sò | seu/sò |
| 1° plu. | nòstro | nòstra | nòstri | nòstre |
| 2° plu. | vòstro | vòstra | vòstri | vòstre |
| 3° plu. | seu/sò | seu/sò | seu/sò | seu/sò |
E prepoxiçioin
[modìfica | modìfica wikitèsto]E prepoxiçioìn pròpie són quélle che gh'àn sénpre e sôlo a fonçión de prepoxiçión. Se divìdan in prepoxiçioìn sénplici e articolæ.
E prepoxiçioin senplici
[modìfica | modìfica wikitèsto]- de
- a
- da
- in
- inte
- con
- in sce
- pe
- tra
- fra
E prepoxiçioin articolæ
[modìfica | modìfica wikitèsto]E prepoxiçioin articolæ son l'éxito de l'incóntro tra e prepoxiçioin senplici e i articoli determinatîvi.
Vò-u lì l'elenco con tùtti i éxiti.
| o | a | l' | i | e | |
|---|---|---|---|---|---|
| de | do | da | de l' | di | de |
| a | a-o (ò-u con prozodîa) | a-a | a l' | a-i | a-e (æ con prozodîa) |
| da | da-o (dò-u con prozodîa) | da-a | da l' | da-i | da-e (dæ con prozodîa) |
| in | ne-o (italianîximo) | ne-a (italianîximo) | ne l' (italianîximo) | ne-i (italianîximo) | ne-e (italianîximo) |
| inte | into | inta | inte l' | inti | inte |
| con | co-o | co-a (co-â con prozodîa) | con l' | co-i (co-î con prozodîa) | co-e (co-ê con prozodîa) |
| in scê | in sciô | in sciâ | in sce l' | in scî | in scê |
| pe | pe-o (pò-u con prozodîa) | pe-a (pi-a con prozodîa) | pe l' | pe-i | pe-e |
| tra | tra o | tra a | tra l' | tra i | tra e |
| fra | fra o | fra a | fra l' | fra i | fra e |
Bezéugna tegnî conto che e prepoxiçioìn articolæ che son derivæ da-a prepoxiçión in, sàiva a dî: ne-o, ne-a, ne l', ne-i, ne-e, son fórme de l'Euttoçento in sciô modéllo de l'italiàn, pe sta motivaçion chì s'atrêuva ciù de spésso e prepoxiçioìn articolæ de inte. In ògni mòddo o l'é poscìbile atreuvâ, inti vêgi topònimi, quéste fórme, ancón vive, cómme ino Cànpo, ino Prión....[4]
Quàrche prepoxiçioìn a l'é sogètta a-i cangiaménti da prozodîa. I cangiaménti so indicæ tra paréntexi.
In zenéize l'é poscìbile 'n ûzo pleonàstico de prepoxiçioìn, sàiva a dî che se peu adêuviâ de prepoxiçioìn in ciù in confrónto a l'italiàn[4].
- Cómme t'ê bèlla Zêna vìsta de de lasciù
- Són chinòu de d'in létto
- Ghe n'é de bezéugno
A prozodîa
[modìfica | modìfica wikitèsto]Émmo sentîo parlâ inte pàrti prìmma da prozodîa. Ma cös'a l'é?
Co-a paròlla prozodîa se inténde o stùdio de cómme a ven dîta tùtta-a frâze stàndo aténti a-i cangiaménti di soìn con riferiménto a-o tìnbro, a l'intensitæ, a-a duâta, a l'intonaçión e a l'acénto[5].
E cöse ciù inportànti che sucêde into zenéize de Zêna pe vîa da prozodîa són ste chi[5].
- Consonànte dógge che vêgnan sénce quànde s'atàcan a 'n'atra paròlla perché inte sto câxo se conpòrtan cómme se fîsan consonànte pretòniche: bèll'òmmo → bèl'òmmo; quéll'öxéllo → quél'öxéllo; vàddo in létto → vàd'in létto.
- O cangio da poziçión de l'acénto: dôe paròlle → doê paròlle.
- A craxi: quànde 'na paròlla ch'a finìsce pe vocâle a l'incóntra 'na paròlla ch'a l'incoménsa pe vocâle (ez.: L'é ciù bèllo-o strónscio[n. 3] chò-u cöo; Dàmme-a valîxe a mi → Dàmma-a valîx'a mi; Quànd'o a védde → Quand'o-â védde; Doî pe un → Doî péu-n)
- I cangiaménti couzæ da-a n velâre: A n velâre (n + consonànte) a l'acurtìsce de lóngo a vocâle finâle da scìlaba precedénte:
- se a scìlaba precedénte a finìsce con un ditóngo chinànte (vocâle + semivocâle) a n velâre a l'elìdde a semivocâle;
- se a scìlaba precedénte a finìsce con 'na vocâle lónga a n velâre a l'acurtìsce. L'é 'n pö quéllo che sucêde inte paròle che finìscian pe æn ò ænn- inte quæ a létia æ a se lêze cùrta. Ezénpi: o l'é negòu into tréuggio → o l'é negòu 'nto tréuggio → o l'é negò'nto tréuggio; lasciæ pasâ, inbaràsso! → Lasciæ pasa'nbaràsso!
- A chéita de létie.
I pronómmi
[modìfica | modìfica wikitèsto]O pronómme o l'é 'na pàrte variàbile do discórso ch'o s'adêuvia in càngio de 'n âtro eleménto da frâze, ch'o l'é de spésso o nómme.
O Bacìccia o torniâ domàn da Montéuzzo e o doviémmo andâ a pigiâlo a-a fermâta do célere
In zenéize o pronómme o l'é adeuviòu ànche quànde gh'é za prezénte o nómme ò o sogètto
O Bàcìccia o l'é èrto
O pronómme o se peu atreuvâ a-o càngio de âtri eleménti da frâze ascì:
- in ➔ predicâto verbâle
A l'êa derê a cantâ da 'n pö e l'aviéiva fæto tùtto o giórno
- in ➔ agetîvo
Aviéiva dovûo êse ciù bràva e de cóntra a no l'é stæta
- n'intêa ➔ propoxiçión
Dond'o l'é tò fræ? O no t'æ dîto nìnte?
Exìstan diferénti categorîe de pronómmi:
| Persónn-a | Mascolìn e feminìn |
|---|---|
| I scingolâre | Mi |
| II scingolâre | Ti |
| III scingolâre | Lê |
| I plurâle | Niâtri / Noî / Noiâtri |
| II plurâle | Viâtri / Voî / Voiâtri |
| III plurâle | Liâtri / Loiâtri / Lô |
Quànde o pronómme personâle o l'é segoîo da 'n vèrbo, pi-a 2a e a 3a persónn-a scingolâre, a l'éé prezénte 'na repetiçión
Ti t'ê pròprio 'n bezûgo
Ti t'æ pigiòu tùtte e palànche
Lê o l'êa a câza do Feipìn
Lê o s'adêscia tùtte e matìnn-e a sett'ôe
Ti t'adescjæ 'nsce l'éndego do matìn[n. 4]
| Personn-a | mascolìn scing. | feminìn scing. | mascolìn plu | feminìn plu. |
|---|---|---|---|---|
| 1° scing. | mæ | mæ | mæ | mæ |
| 2° scing. | teu/tò | teu/tò | teu/tò | teu/tò |
| 3° scing. | seu/sò | seu/sò | seu/sò | seu/sò |
| 1° plu. | nòstro | nòstra | nòstri | nòstre |
| 2° plu. | vòstro | vòstra | vòstri | vòstre |
| 3° plu. | seu/sò | seu/sò | seu/sò | seu/sò |
Pronómmi demonstratîvi
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Scingolâre | Plurâle | |
|---|---|---|
| Mascolìn | Quésto | Quésti |
| Feminìn | Quésta | Quéste |
| Scingolâre | Plurâle | |
|---|---|---|
| Mascolìn | sto | sti |
| Feminìn | sta | ste |
| Scingolâre | Plurâle | |
|---|---|---|
| Mascolìn | quéllo | quélli |
| Feminìn | quélla | quélle |
| Scingolâre | Plurâle | |
|---|---|---|
| Mascolìn | mæximo | mæximi |
| Feminìn | mæxima | mæxime |
Tànte vòtte mæximo o l'é sotantivòu: o mæximo
Pronómmi interogatîvi
[modìfica | modìfica wikitèsto]- chi...?
- cöse...?
- quànde...?
- cómme...?
Pronómmi esclamatîvi
[modìfica | modìfica wikitèsto]- chi...!
- cöse...!
- quànde...!
- cómme...!
Pronómmi relatîvi
[modìfica | modìfica wikitèsto]- che
- chi
- che o, ch'o, o quæ
- che a, ch'a, a quæ
- che, i quæ
- che, e quæ
Pronómmi indefinîi
[modìfica | modìfica wikitèsto]- quarchedùn, quarcùn[n. 5]
- quàrche
- nisciùn/nisciùnn-a
- çèrtidùn, dötréi/dötræ, in pö de
O verbo
[modìfica | modìfica wikitèsto]O vèrbo in zenéize o và coniugòu co-o sò sogètto pe génere e personn-a, ma no de lóngo! Defæti quànde o vèrbo o precéde o sogètto, o vèrbo o và misso a-o scingolâre mascolìn ànche se o sogètto o l'é a-o plurâle ò o l'é feminìn. Prezénpio, pò-u plurale: gh'é di figêu, gh'é de paròlle, chi ghe vegnîva e famìgge, lûxe e stélle in çê. Pò-u feminìn: l'é arivòu l'ôa, me scciupòu 'na coæ de lêze; ànche inta cansón Picon dagghe cianin a 'n çerto pónto o tèsto o dîxe: a stànsia dôve gh'é nasciûo mæ moæ: nasciûo e no nasciûa!
N' âtra régola aregoârda l'utilìzzo do vèrbo avéi in càngio de êse quànde o conpleménto ògetto o l'é raprezentòu da 'na particèlla pronominâle:se tradûe me l'ò acatòu e no me o son acatòu. Into mæximo mòddo se dixe a-o cheu o se l'à pigiâ e no a-o cheu o se l'é pigiâ; se l'an portâ via e no se a son portâ via, ecc.
In zenéize i doî vèrbi ouxiliâi prinçipâli son o vèrbo êse e o vèrbo avéi.
Vèrbo êse
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Mòddo indicatîvo | |||
|---|---|---|---|
| prezénte | pasòu | ||
| Mi son
Ti t'ê Lê o/a l'é Niâtri/Noî/Noiâtri sémmo Viâtri/Voî/Voiâtri séi Liâtri/Loiâtri/Lô son / en |
Mi son stæto / stæta
Ti t'ê stæto / stæta Lê o/a l'é stæto / stæta Niâtri/Noî/Noiâtri sémmo stæti / stæte Viâtri/Voî/Voiâtri séi stæti / stæte Liâtri/Loiâtri/Lô son stæti / stæte | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| Mi êa / êo
Ti t'êi Lê o/a l'êa Niâtri/Noî/Noiâtri éimo / êmo (portoliàn) / éivimo[n. 6] Viâtri/Voî/Voiâtri êi Liâtri/Loiâtri/Lô êan / êo |
Mi êa / êo stæto / stæta
Ti t'êi stæto / stæta Lê o/a l'êa stæto / stæta Niâtri/Noî/Noiâtri éimo / êmo / éivimo stæti / stæte Viâtri/Voî/Voiâtri êi stæti / stæte Liâtri/Loiâtri/Lô êan / êo stæti / stæte | ||
| futûro | futûro anteriôre | ||
| Mi saiö / sö
Ti ti saiæ / sæ (portoliàn)[n. 7] Lê o/a saiâ / sâ (portoliàn) Niâtri/Noî/Noiâtri saiêmo / sæmo (portoliàn)[n. 8] Viâtri/Voî/Voiâtri saiéi / sai (portoliàn)[n. 9] Liâtri/Loiâtri/Lô saiàn / san (portoliàn)[n. 10] |
Mi saiö / sö stæto / stæta
Ti ti saiæ / sæ (portoliàn) stæto / stæta Lê o/a saiâ / sâ (portoliàn) stæto / stæta Niâtri/Noî/Noiâtri saiêmo / sæmo (portoliàn) stæti / stæte Viâtri/Voî/Voiâtri saiéi / sai (portoliàn) stæti / stæte Liâtri/Loiâtri/Lô saiàn / san (portoliàn) stæti / stæte | ||
| Mòddo conzontîvo | |||
| prezénte | pasòu | ||
| che mi ségge / sæ
che ti ti séggi che lê o/a ségge / sæ che niâtri/noî/noiâtri segémmo / séggimo che viâtri/voî/voiâtri segéi / segiæ / séggi che liâtri/loiâtri/lô séggian / séggen |
che mi ségge / sæ stæto / stæta
che ti ti séggi stæto / stæta che lê o/a ségge / sæ stæto / stæta che niâtri/noî/noiâtri segémmo / séggimo stæti / stæte che viâtri/voî/voiâtri segéi / segiæ / séggi stæti / stæte che liâtri/loiâtri/lô séggian / séggen stæti / stæte | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| che mi foîse / fîse
che ti ti foîsci / fîsci che lê o/a foîse / fîse che niâtri/noî/noiâtri foîscimo / fîscimo che viâtri/voî/voiâtri foîsci / fîsci che liâtri/loiâtri/lô foîsan / fîsan |
che mi foîse / fîse stæto / stæta
che ti ti foîsci / fîsci stæto / stæta che lê o/a foîse / fîse stæto / stæta che niâtri/noî/noiâtri foîscimo / fîscimo stæti / stæte che viâtri/voî/voiâtri foîsci / fîsci stæti / stæte che liâtri/loiâtri/lô foîsan / fîsan stæti / stæte | ||
| Mòddo condiçionâle | |||
| prezénte | pasòu | ||
| Mi saiéiva / saiæ / sàiva / sàja / sæ (portoliàn) / saiéivo[n. 11]
Ti ti saiêsci / sæsci (portoliàn)[n. 12] Lê o/a saiéiva / saiæ / sàiva / sàja / sæ (portoliàn)[n. 13] Niâtri/Noî/Noiâtri saiêscimo / sæscimo (portoliàn)[n. 14] Viâtri/Voî/Voiâtri saiêsci / sæsci (portoliàn)[n. 15] Liâtri/Loiâtri/Lô saiéivan / sàivan / sàjan / sæn (portoliàn)[n. 16] |
Mi saiéiva / saiæ / sàiva / sàja / sæ (portoliàn) / saiéivo stæto / stæta
Ti ti saiêsci / sæsci (portoliàn)[n. 12] stæto / stæta Lê o/a saiéiva / saiæ / sàiva / sàja / sæ (portoliàn)[n. 13] stæto / stæta Niâtri/Noî/Noiâtri saiêscimo / sæscimo (portoliàn)[n. 14] stæti / stæte Viâtri/Voî/Voiâtri saiêsci / sæsci (portoliàn)[n. 15] stæti / stæte Liâtri/Loiâtri/Lô saiéivan / sàivan / sàjan / sæn (portoliàn)[n. 16] stæti / stæte | ||
| Mòddo inperatîvo | Mòddo partiçìppio | ||
| séggi ti
ch'o/a ségge lê segémmo / séggimo niâtri/noî/noiâtri segéi / segiæ / séggi viâtri/voî/voiâtri che séggian / séggen liâtri/loiâtri/lô |
prezénte | pasòu | |
| esénte | m.s. stæto
f.s. stæta m.pl. stæti f.pl. stæte | ||
| Mòddo geróndio | Mòddo infinîo | ||
| prezénte | pasòu | prezénte | pasòu |
| eséndo | m.s. eséndo stæto
f.s. eséndo stæta m.pl. eséndo stæti f.pl. eséndo stæte |
êse | m.s. êse stæto
f.s. êse stæta m.pl. êse stæti f.pl. êse stæte |
N.B.: A-o càngio de stæto / stæta / stæti / stæte, gh'é a poscibilitæ de sentî stòu / stâ / stéi / stæ, ò ancón, fêua de Zêna: stàtto / stàtta / stàtti / stàtte.
Vèrbo avéi
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Mòddo indicatîvo | |||
|---|---|---|---|
| prezénte | pasòu | ||
| Mi ò
Ti t'æ Lê o/a l'à Niâtri/Noî/Noiâtri emmo Viâtri/Voî/Voiâtri éi Liâtri/Loiâtri/Lô àn |
Mi ò avûo
Ti t'æ avûo Lê o/a l'à avûo Niâtri/Noî/Noiâtri emmo avûo Viâtri/Voî/Voiâtri éi avûo Liâtri/Loiâtri/Lô àn avûo | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| Mi avéiva / àiva / àja / avéivo / àivo
Ti t'avéivi / àivi Lê o/a l'avéiva / àiva / àja Niâtri/Noî/Noiâtri avéivimo / àivimo / àimo / avéimo Viâtri/Voî/Voiâtri avéivi / àivi Liâtri/Loiâtri/Lô avéivan / àivan / àjan |
Mi avéiva / àiva / aja / avéivo / àivo avûo
Ti t'avéivi / àivi avûo Lê o/a l'avéiva / àiva / àja avûo Niâtri/Noî/Noiâtri avéivimo / áivimu / àimo / avéimo avûo Viâtri/Voî/Voiâtri avéivi / àivi avûo Liâtri/Loiâtri/Lô avéivan / àivan / àjan avûo | ||
| futûro | futûro anteriôre | ||
| Mi aviö / aiö
Ti ti aviæ / aiæ Lê o/a aviâ / aiâ Niâtri/Noî/Noiâtri aviêmo / aiæmo Viâtri/Voî/Voiâtri aviéi / aiéi Liâtri/Loiâtri/Lô aviàn / aiàn |
Mi aviö / aiö avûo
Ti ti aviæ / aiæ avûo Lê o/a aviâ / aiâ avûo Niâtri/Noî/Noiâtri aviêmo / aiæmo avûo Viâtri/Voî/Voiâtri aviéi / aiéi avûo Liâtri/Loiâtri/Lô aviàn / aiàn avûo | ||
| Mòddo conzontîvo | |||
| prezénte | pasòu | ||
| che mi àgge
che ti t'àggi che lê o/a l'àgge che niâtri/noî/noiâtri agémmo / àggimo che viâtri/voî/voiâtri agéi / agiæ / aggi che liâtri/loiâtri/lô àggian / àggen |
che mi àgge avûo
che ti t'àggi avûo che lê o/a l'àgge avûo che niâtri/noî/noiâtri agémmo / àggimo avûo che viâtri/voî/voiâtri agéi / agiæ / aggi avûo che liâtri/loiâtri/lô àggian / àggen avûo | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| che mi avesse / àise / æse
che ti t'avésci / àisci / æsci che lê o/a avesse / àise / æse che niâtri/noî/noiâtri avéscimo / àiscimo / æscimo[n. 17] che viâtri/voî/voiâtri avésci / àisci / æsci[n. 18] che liâtri/loiâtri/lô avéssan / àisan / æsan[n. 19] |
che mi avesse / àise / æse avûo
che ti t'avésci / àisci / æsci avûo che lê o/a avesse / àise / æse avûo che niâtri/noî/noiâtri avéscimo / àiscimo / æscimo[n. 17] avûo che viâtri/voî/voiâtri avésci / àisci / æsci[n. 18]avûo che liâtri/loiâtri/lô avéssan / àisan / æsan[n. 19]avûo | ||
| Mòddo condiçionâle | |||
| prezénte | pasòu | ||
| mi aviéiva / aviæ / aviéivo
ti t'aviêsci / aiésci / æsci lê o l'aviéiva / aviæ / aiæ niâtri/noî/noiâtri aviêscimo / aiéscimo / æscimo viâtri/voî/voiâtri aviêsci / aiésci / æsci liâtri/loiâtri/lô aviéivan / aviéscio / aviéscian [n. 20] |
mi aviéiva / aviæ / aviéivo avûo
ti t'aviêsci / aiésci / æsci avûo lê o l'aviéiva / aviæ / aiæ avûo niâtri/noî/noiâtri aviêscimo / aiéscimo / æscimo avûo viâtri/voî/voiâtri aviêsci / aiésci / æsci avûo liâtri/loiâtri/lô aviéivan / aviéscio / aviéscian[n. 20] avûo | ||
| Mòddo inperatîvo | Mòddo partiçìppio | ||
| àggi ti
ch'o/a l'agge lê agémmo / àggimo niâtri/noî/noiâtri agéi / agiæ / aggi viâtri/voî/voiâtri che aggian / àggen liâtri/loiâtri/lô |
prezénte | pasòu | |
| avénte | m.s. avûo
f.s. avûa m.pl. avûi f.pl. avûe | ||
| Mòddo geróndio | Mòddo infinîo | ||
| prezénte | pasòu | prezénte | pasòu |
| avéndo | avéndo avûo | avéi | avéi avûo |
E quàttro coniugaçioìn di vèrbi zenéixi
[modìfica | modìfica wikitèsto]In zenéize gh'é quàttro coniugaçioìn de vèrbi:
- I vérbi con l'infinîo ch'o tèrmina in -â (I coniogaçión)
- I vérbi con l'infinîo ch'o tèrmina in -éi (II coniogaçión)
- I vérbi con l'infinîo ch'o tèrmina in -e (III coniogaçión)
- I vérbi con l'infinîo ch'o tèrmina in -î (IV coniogaçión)
I coniogaçión
[modìfica | modìfica wikitèsto]I vèrbi da prìmma coniogaçión son caraterizæ da-a terminaçión de l'infinîo in -â
Vèrbo Parlâ
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Mòddo indicatîvo | |||
|---|---|---|---|
| prezénte | pasòu | ||
| Mi pàrlo
Ti ti pàrli Lê o/a pàrla Niâtri/Noî/Noiâtri parlémmo Viâtri/Voî/Voiâtri parlæ Liâtri/Loiâtri/Lô pàrlan |
Mi ò parlòu
Ti t'æ parlòu Lê o/a l'à parlòu Niâtri/Noî/Noiâtri emmo parlòu Viâtri/Voî/Voiâtri éi parlòu Liâtri/Loiâtri/Lô àn parlòu | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| Mi parlâva / parlâvo
Ti ti parlâvi Lê o/a parlâva Niâtri/Noî/Noiâtri parlâvimo Viâtri/Voî/Voiâtri parlâvi Liâtri/Loiâtri/Lô parlâvan |
Mi avéiva / àiva / aja / avéivo / àivo parlòu
Ti t'avéivi / àivi parlòu Lê o/a l'avéiva / àiva / àja parlòu Niâtri/Noî/Noiâtri avéivimo / áivimu / àimo / avéimo parlòu Viâtri/Voî/Voiâtri avéivi / àivi parlòu Liâtri/Loiâtri/Lô avéivan / àivan / àjan parlòu | ||
| futûro | futûro anteriôre | ||
| Mi parliö
Ti ti parliæ Lê o/a parliâ Niâtri/Noî/Noiâtri parliêmo Viâtri/Voî/Voiâtri parliéi Liâtri/Loiâtri/Lô parliàn |
Mi aviö / aiö parlòu
Ti ti aviæ / aiæ parlòu Lê o/a aviâ / aiâ parlòu Niâtri/Noî/Noiâtri aviêmo / aiæmo parlòu Viâtri/Voî/Voiâtri aviéi / aiéi parlòu Liâtri/Loiâtri/Lô aviàn / aiàn parlòu | ||
| Mòddo conzontîvo | |||
| prezénte | pasòu | ||
| che mi pàrle
che ti ti pàrli che lê o/a pàrle che niâtri/noî/noiâtri parlémmo che viâtri/voî/voiâtri parlæ che liâtri/loiâtri/lô pàrlan |
che mi àgge parlòu
che ti t'àggi parlòu che lê o/a l'àgge parlòu che niâtri/noî/noiâtri agémmo / àggimo parlòu che viâtri/voî/voiâtri agéi / agiæ / aggi parlòu che liâtri/loiâtri/lô àggian / àggen parlòu | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| che mi parlésse / àise / æse
che ti ti parlésci / parléssi che lê o/a parlésse che niâtri/noî/noiâtri parléscimo che viâtri/voî/voiâtri parlésci / parléssi che liâtri/loiâtri/lô parléssan / pàrlen |
che mi avesse / àise / æse parlòu
che ti t'avésci / àisci / æsci parlòu che lê o/a avesse / àise / æse parlòu che niâtri/noî/noiâtri avéscimo / àiscimo / æscimo[n. 17] parlòu che viâtri/voî/voiâtri avésci / àisci / æsci[n. 18] parlòu che liâtri/loiâtri/lô avéssan / àisan / æsan[n. 19] parlòu | ||
| Mòddo condiçionâle | |||
| prezénte | pasòu | ||
| mi parliéiva / parliæ / parliéivo
ti ti parliêsci lê o parliéiva / parliæ niâtri/noî/noiâtri parliêscimo viâtri/voî/voiâtri aviêsci / aiésci / æsci liâtri/loiâtri/lô parliéivan / parliéscio / parliéscian[n. 20] |
mi aviéiva / aviæ / aviéivo parlòu
ti t'aviêsci / aiésci / æsci parlòu lê o l'aviéiva / aviæ / aiæ parlòu niâtri/noî/noiâtri aviêscimo / aiéscimo / æscimo parlòu viâtri/voî/voiâtri aviêsci / aiésci / æsci parlòu liâtri/loiâtri/lô aviéivan / aviéscio / aviéscian[n. 20] parlòu | ||
| Mòddo inperatîvo | Mòddo partiçìppio | ||
| pàrli ti (parlighe ti)
ch'o/a pàrle lê parlémmo niâtri/noî/noiâtri parlæ viâtri/voî/voiâtri che pàrlan / pàrlo / pàrlen liâtri/loiâtri/lô |
prezénte | pasòu | |
| parlànte | parlòu | ||
| Mòddo geróndio | Mòddo infinîo | ||
| prezénte | pasòu | prezénte | pasòu |
| parlàndo | avéndo parlòu | parlâ | avéi parlòu |
II coniogaçión
[modìfica | modìfica wikitèsto]I vèrbi da segónda coniogaçión son caraterizæ da-a terminaçión de l'infinîo in -éi.
Vèrbo Taxéi
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Mòddo indicatîvo | |||
|---|---|---|---|
| prezénte | pasòu | ||
| Mi tâxo
Ti ti tâxi Lê o/a tâxe Niâtri/Noî/Noiâtri taxémmo Viâtri/Voî/Voiâtri taxéi Liâtri/Loiâtri/Lô tâxan |
Mi ò taxûo
Ti t'æ taxûo Lê o/a l'à taxûo Niâtri/Noî/Noiâtri emmo taxûo Viâtri/Voî/Voiâtri éi taxûo Liâtri/Loiâtri/Lô àn taxûo | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| Mi taxéiva / taxéivo / taxéia
Ti ti taxéivi / taxéi Lê o/a taxéiva / taxéia Niâtri/Noî/Noiâtri taxéivimo / taxéimo Viâtri/Voî/Voiâtri taxéivi / taxéi Liâtri/Loiâtri/Lô taxéivan / taxéio / taxéian |
Mi avéiva / àiva / aja / avéivo / àivo taxûo
Ti t'avéivi / àivi taxûo Lê o/a l'avéiva / àiva / àja taxûo Niâtri/Noî/Noiâtri avéivimo / áivimu / àimo / avéimo taxûo Viâtri/Voî/Voiâtri avéivi / àivi taxûo Liâtri/Loiâtri/Lô avéivan / àivan / àjan taxûo | ||
| futûro | futûro anteriôre | ||
| Mi taxiö
Ti ti taxiæ Lê o/a taxiâ Niâtri/Noî/Noiâtri taxiêmo Viâtri/Voî/Voiâtri taxiéi Liâtri/Loiâtri/Lô taxiàn |
Mi aviö / aiö taxûo
Ti ti aviæ / aiæ taxûo Lê o/a aviâ / aiâ taxûo Niâtri/Noî/Noiâtri aviêmo / aiæmo taxûo Viâtri/Voî/Voiâtri aviéi / aiéi taxûo Liâtri/Loiâtri/Lô aviàn / aiàn taxûo | ||
| Mòddo conzontîvo | |||
| prezénte | pasòu | ||
| che mi tâxe
che ti ti tâxi che lê o/a tâxe che niâtri/noî/noiâtri taxémmo che viâtri/voî/voiâtri taxéi / taxæ che liâtri/loiâtri/lô tâxan / tâxen / tâxo |
che mi àgge taxûo
che ti t'àggi taxûo che lê o/a l'àgge taxûo che niâtri/noî/noiâtri agémmo / àggimo taxûo che viâtri/voî/voiâtri agéi / agiæ / aggi taxûo che liâtri/loiâtri/lô àggian / àggen taxûo | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| che mi taxésse
che ti ti taxésci / taxéssi che lê o/a taxésse che niâtri/noî/noiâtri taxéscimo / taxéssimo che viâtri/voî/voiâtri taxésci / taxéssi che liâtri/loiâtri/lô taxéssan / taxésso |
che mi avesse / àise / æse taxûo
che ti t'avésci / àisci / æsci taxûo che lê o/a avesse / àise / æse taxûo che niâtri/noî/noiâtri avéscimo / àiscimo / æscimo[n. 17] taxûo che viâtri/voî/voiâtri avésci / àisci / æsci[n. 18] taxûo che liâtri/loiâtri/lô avéssan / àisan / æsan[n. 19] taxûo | ||
| Mòddo condiçionâle | |||
| prezénte | pasòu | ||
| mi taxiéiva / taxiæ / taxiéivo
ti ti taxiêsci lê o/a taxiéiva / taxiæ niâtri/noî/noiâtri taxiêscimo viâtri/voî/voiâtri taxiêsci liâtri/loiâtri/lô taxiéivan / taxiéscio / taxiéscian |
mi aviéiva / aviæ / aviéivo taxûo
ti t'aviêsci / aiésci / æsci taxûo lê o l'aviéiva / aviæ / aiæ taxûo niâtri/noî/noiâtri aviêscimo / aiéscimo / æscimo taxûo viâtri/voî/voiâtri aviêsci / aiésci / æsci taxûo liâtri/loiâtri/lô aviéivan / aviéscio / aviéscian[n. 20] taxûo | ||
| Mòddo inperatîvo | Mòddo partiçìppio | ||
| tâxi ti
ch'o/a tâxe lê taxémmo niâtri/noî/noiâtri taxéi / taxæ viâtri/voî/voiâtri che tâxan / tâxo / tâxen liâtri/loiâtri/lô |
prezénte | pasòu | |
| taxénte | taxûo | ||
| Mòddo geróndio | Mòddo infinîo | ||
| prezénte | pasòu | prezénte | pasòu |
| taxéndo | avéndo taxûo | taxéi | avéi taxûo |
III coniogaçión
[modìfica | modìfica wikitèsto]I vèrbi da tèrsa coniogaçión son caraterizæ da-a terminaçión de l'infinîo in -e.
Vèrbo Vénde
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Mòddo indicatîvo | |||
|---|---|---|---|
| prezénte | pasòu | ||
| Mi véndo
Ti ti véndi Lê o/a vénde Niâtri/Noî/Noiâtri vendémmo Viâtri/Voî/Voiâtri vendéi Liâtri/Loiâtri/Lô véndan |
Mi ò vendûo
Ti t'æ vendûo Lê o/a l'à vendûo Niâtri/Noî/Noiâtri emmo vendûo Viâtri/Voî/Voiâtri éi vendûo Liâtri/Loiâtri/Lô àn vendûo | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| Mi vendéiva / vendéivo / vendéia
Ti ti vendéivi / vendéi Lê o/a vendéiva / vendéia Niâtri/Noî/Noiâtri vendéivimo / vendéimo Viâtri/Voî/Voiâtri vendéivi / vendéi Liâtri/Loiâtri/Lô vendéivan / vendéio / vendéian |
Mi avéiva / àiva / aja / avéivo / àivo vendûo
Ti t'avéivi / àivi vendûo Lê o/a l'avéiva / àiva / àja vendûo Niâtri/Noî/Noiâtri avéivimo / áivimu / àimo / avéimo vendûo Viâtri/Voî/Voiâtri avéivi / àivi vendûo Liâtri/Loiâtri/Lô avéivan / àivan / àjan vendûo | ||
| futûro | futûro anteriôre | ||
| Mi vendiö
Ti ti vendiæ Lê o/a vendiâ Niâtri/Noî/Noiâtri vendiêmo Viâtri/Voî/Voiâtri vendiéi Liâtri/Loiâtri/Lô vendiàn |
Mi aviö / aiö vendûo
Ti ti aviæ / aiæ vendûo Lê o/a aviâ / aiâ vendûo Niâtri/Noî/Noiâtri aviêmo / aiæmo vendûo Viâtri/Voî/Voiâtri aviéi / aiéi vendûo Liâtri/Loiâtri/Lô aviàn / aiàn vendûo | ||
| Mòddo conzontîvo | |||
| prezénte | pasòu | ||
| che mi vénde
che ti ti véndi che lê o/a vénde che niâtri/noî/noiâtri véndémmo che viâtri/voî/voiâtri véndéi / vendæ che liâtri/loiâtri/lô véndan / vénden / véndo |
che mi àgge vendûo
che ti t'àggi vendûo che lê o/a l'àgge vendûo che niâtri/noî/noiâtri agémmo / àggimo vendûo che viâtri/voî/voiâtri agéi / agiæ / aggi vendûo che liâtri/loiâtri/lô àggian / àggen vendûo | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| che mi vendésse
che ti ti vendésci / vendéssi che lê o/a taxésse che niâtri/noî/noiâtri vendéscimo / vendéssimo che viâtri/voî/voiâtri vendésci / vendéssi che liâtri/loiâtri/lô vendéssan / vendésso |
che mi avesse / àise / æse vendûo
che ti t'avésci / àisci / æsci vendûo che lê o/a avesse / àise / æse vendûo che niâtri/noî/noiâtri avéscimo / àiscimo / æscimo[n. 17] vendûo che viâtri/voî/voiâtri avésci / àisci / æsci[n. 18] vendûo che liâtri/loiâtri/lô avéssan / àisan / æsan[n. 19] vendûo | ||
| Mòddo condiçionâle | |||
| prezénte | pasòu | ||
| mi vendiéiva / vendiæ / vendiéivo
ti ti vendiêsci lê o/a vendiéiva / vendiæ niâtri/noî/noiâtri vendiêscimo viâtri/voî/voiâtri vendiêsci liâtri/loiâtri/lô vendiéivan / vendiéscio / vendiéscian |
mi aviéiva / aviæ / aviéivo vendûo
ti t'aviêsci / aiésci / æsci vendûo lê o l'aviéiva / aviæ / aiæ vendûo niâtri/noî/noiâtri aviêscimo / aiéscimo / æscimo vendûo viâtri/voî/voiâtri aviêsci / aiésci / æsci vendûo liâtri/loiâtri/lô aviéivan / aviéscio / aviéscian[n. 20] vendûo | ||
| Mòddo inperatîvo | Mòddo partiçìppio | ||
| véndi ti
ch'o/a vénde lê vendémmo niâtri/noî/noiâtri vendéi / vendæ viâtri/voî/voiâtri che véndan / véndo / vénden liâtri/loiâtri/lô |
prezénte | pasòu | |
| vendénte | vendûo | ||
| Mòddo geróndio | Mòddo infinîo | ||
| prezénte | pasòu | prezénte | pasòu |
| vendéndo | avéndo vendûo | vénde | avéi vendûo |
IV coniogaçión
[modìfica | modìfica wikitèsto]I vèrbi da quàrta coniogaçión son caraterizæ da-a terminaçión de l'infinîo in -î.
A IV coniogaçión a l'é fòscia a ciù despægia e particolâ se a confrontémmo co-e âtre coniogaçioìn inta sò fórma regolâre. Sto fæto chîe o l'é dovûo a-a prezénça da i inta réixe do vèrbo ch'ariésce a cangiâ e a rénde despæge e terminaçioìn di ténpi verbâli.
Vèrbo Sentî
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Mòddo indicatîvo | |||
|---|---|---|---|
| prezénte | pasòu | ||
| Mi sénto
Ti ti sénti Lê o/a sénte Niâtri/Noî/Noiâtri sentémmo Viâtri/Voî/Voiâtri sentéi / sentî Liâtri/Loiâtri/Lô séntan / sénto |
Mi ò sentîo
Ti t'æ sentîo Lê o/a l'à sentîo Niâtri/Noî/Noiâtri emmo sentîo Viâtri/Voî/Voiâtri éi sentîo Liâtri/Loiâtri/Lô àn sentîo | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| Mi sentîva / sentîvo / sentîa
Ti ti sentîvi / sentîi Lê o/a sentîva / sentîa Niâtri/Noî/Noiâtri sentîvimo / sentîmo Viâtri/Voî/Voiâtri sentîvi / sentîi Liâtri/Loiâtri/Lô sentîvan / sentîvo / sentîan |
Mi avéiva / àiva / aja / avéivo / àivo sentîo
Ti t'avéivi / àivi sentîo Lê o/a l'avéiva / àiva / àja sentîo Niâtri/Noî/Noiâtri avéivimo / áivimu / àimo / avéimo sentîo Viâtri/Voî/Voiâtri avéivi / àivi sentîo Liâtri/Loiâtri/Lô avéivan / àivan / àjan sentîo | ||
| futûro | futûro anteriôre | ||
| Mi sentiö
Ti ti sentiæ Lê o/a sentiâ Niâtri/Noî/Noiâtri sentiêmo Viâtri/Voî/Voiâtri sentiéi Liâtri/Loiâtri/Lô sentiàn |
Mi aviö / aiö sentîo
Ti ti aviæ / aiæ sentîo Lê o/a aviâ / aiâ sentîo Niâtri/Noî/Noiâtri aviêmo / aiæmo sentîo Viâtri/Voî/Voiâtri aviéi / aiéi sentîo Liâtri/Loiâtri/Lô aviàn / aiàn sentîo | ||
| Mòddo conzontîvo | |||
| prezénte | pasòu | ||
| che mi sénte
che ti ti sénti che lê o/a sénte che niâtri/noî/noiâtri sentìmmo che viâtri/voî/voiâtri sentî / vendæ che liâtri/loiâtri/lô séntan / sénten / sénto |
che mi àgge sentîo
che ti t'àggi sentîo che lê o/a l'àgge sentîo che niâtri/noî/noiâtri agémmo / àggimo sentîo che viâtri/voî/voiâtri agéi / agiæ / aggi sentîo che liâtri/loiâtri/lô àggian / àggen sentîo | ||
| inperfètto | trapasòu | ||
| che mi sentìsse
che ti sentìsci / sentìssi che lê o/a sentìsse che niâtri/noî/noiâtri sentìscimo / sentìssimo che viâtri/voî/voiâtri sentìsci / sentìssi che liâtri/loiâtri/lô sentìssan / sentìsso |
che mi avesse / àise / æse sentîo
che ti t'avésci / àisci / æsci sentîo che lê o/a avesse / àise / æse sentîo che niâtri/noî/noiâtri avéscimo / àiscimo / æscimo[n. 17] sentîo che viâtri/voî/voiâtri avésci / àisci / æsci[n. 18] sentîo che liâtri/loiâtri/lô avéssan / àisan / æsan[n. 19] sentîo | ||
| Mòddo condiçionâle | |||
| prezénte | pasòu | ||
| mi sentiéiva / sentiæ / sentiéivo
ti ti sentiêsci lê o/a sentiéiva / sentiæ niâtri/noî/noiâtri sentiêscimo viâtri/voî/voiâtri sentiêsci liâtri/loiâtri/lô sentiéivan / sentiéscio / sentiéscian |
mi aviéiva / aviæ / aviéivo sentîo
ti t'aviêsci / aiésci / æsci sentîo lê o l'aviéiva / aviæ / aiæ sentîo niâtri/noî/noiâtri aviêscimo / aiéscimo / æscimo sentîo viâtri/voî/voiâtri aviêsci / aiésci / æsci sentîo liâtri/loiâtri/lô aviéivan / aviéscio / aviéscian[n. 20] sentîo | ||
| Mòddo inperatîvo | Mòddo partiçìppio | ||
| sénti ti
ch'o/a sénte lê sentimmo niâtri/noî/noiâtri sentî / vendæ viâtri/voî/voiâtri che séntan /sénten / sénto liâtri/loiâtri/lô |
prezénte | pasòu | |
| senténte | sentîo | ||
| Mòddo geróndio | Mòddo infinîo | ||
| prezénte | pasòu | prezénte | pasòu |
| senténdo | avéndo sentîo | sentî | avéi sentîo |
Pasòu remöto
[modìfica | modìfica wikitèsto]In òrìgine gh'êa ascì, comme in italian, o pasòu remòto, o quæ o l'é stæto abandonòu into parlâ into XIX sécolo[6].
| -â | -éi | -e | -î | |
|---|---|---|---|---|
| mi | -éi | -ésse | -éi | -ii |
| ti | -àsci | -ésci | -ésci | -ìsci |
| lê | -ò | -é | -é | -ì |
| noiâtri | -àscimo | -éscimo | -éscimo | -ìscimo |
| voiâtri | -àsci | -ésci | -ésci | -ìsci |
| loiâtri | -ón | -én | -én | -ìn |
Nòtte
[modìfica | modìfica wikitèsto]Nòtte esplicatîve
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ fàn eceçión i italianîximi cómme colêga ò giòmetra
- ↑ a parlâ corente a tende a'deuviâ ascì profesoressa e profesoresse
- ↑ ò strôscio, in italiàn o l'é o torsolo
- ↑ Da-a cansón A Çìmma do De André da l'album do 1990 Le Nuvole (E Nûvie)
- ↑ quarcùn o s'adéuvia feua da çitæ de Zêna
- ↑ Zeneize do Caignàn, in particolâ de Scignôe de Caignàn
- ↑ ò saæ
- ↑ ò saiæmo / saæmo
- ↑ ò saéi
- ↑ ò sân
- ↑ anche saiéia / saæ
- ↑ 12,0 12,1 anche sàesci
- ↑ 13,0 13,1 anche saiéia / saæ
- ↑ 14,0 14,1 anche sàescimo
- ↑ 15,0 15,1 ò sàesci
- ↑ 16,0 16,1 anche sàiscian
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 ò avessimo / æsimo / àisimo / àiscimo
- ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 ò avessi / àisi / æsi / àisi
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 ò avesso / æso / àiso / àisan
- ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 ò àiscia / æscio / æscian
Nòtte bibliografiche
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ 1,0 1,1 Cómme scrîve l'artìcolo indeterminatîvo, Académia Ligùstica do Brénno. URL consultòu o 18 novénbre 2022.
- ↑ (LIJ, IT) TIG - Altare, in sce zeneize.net. URL consultòu o 18 novénbre 2022.
- ↑ Formaçión do feminîle, Académia Ligùstica do Brénno. URL consultòu o 18 novénbre 2022.
- ↑ 4,0 4,1 Prepoxiçioìn pròpie, Académia Ligùstica do Brénno. URL consultòu o 18 novénbre 2022.
- ↑ 5,0 5,1 Prozodîa, Académia Ligùstica do Brénno. URL consultòu o 18 novénbre 2022.
- ↑ O pasòu remöto, Académia Ligùstica do Brénno. URL consultòu o 18 novénbre 2022.
Vôxe corelæ
[modìfica | modìfica wikitèsto]Colegaménti estèrni
[modìfica | modìfica wikitèsto]- Gramàtica do Zenéize de Zêna, Académia Ligùstica do Brénno. URL consultòu o 18 novénbre 2022.
- (LIJ, IT, EN) Fiorenzo Toso, Grammatica, Conseggio ligure. URL consultòu o 18 novénbre 2022.
- (LIJ, IT) Grammatica genovese, in sce carlocosta.info. URL consultòu o 18 novénbre 2022 (archiviòu da l'url òriginâle l'11 seténbre 2019).