Santuàriu da Madonna de Grassie (Castrevegliu)

AR	Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese, in ta varietài lucâle

U santuàriu da Madònna de Grassie

U Santuàriu da Madonna de Grassie, megliu cunusciüu cumme San Bastìan (Santuario della Madonna delle Grazie in italiàn) u l'è in edifissiu religiusu ch'u se tröva a Castrevegliu, sutta aa diocexi d'Arbenga.

Stòria

A capella vista da Castrevegliu

Mensciunau pe' a primma vôta du Sincuséntu, u santuàriu u nasce cumme uratòriu campestre dedicàu a San Bastiàn, cumme testimuniàu daa vixita apustòlica cumpiüa dau Munscignû Nicolò Mascardi fra u 1585 e u 1586.

Pe' cumprende u cangiu de denuminasiùn besögna remuntà ai prìmmi àgni du Seiséntu, quande 'na pericurusa epidemìa de pèste a l'éra tostu rivà a tucâ l'abitàu de Castrevegliu, fermanduse, segundu a tradisiun, pe' via de invucasiùn fàcce aa Vèrgine. Pe' ricunuscensa, i castreveglin, l'han decisu de dedicâ 'na növa gêxa aa Madònna.

Sciben a vuruntài di paisài, tantu a mancansa de spassiu quantu, ciü prubabile, chélla di fundi, l'ünicu mòddu pe' unurà a prumessa fàccia u l'è stàu chê de cangià intitulasiùn au santuariu zà existénte, ch'u se truvâa propiu là dund'a l'éra stâ prevìsta a fossa cumün pe' i morti de pèste.

Nunustante u càngiu de dedicatàriu, a capélla a cuntinua a mantegnì tràcce du vegliu cültu e, armenu fin au 1860 a vegne indicâ fina in ti registri da paròcchia cu'a duggia denuminasiùn.

Dürante a segunda guèra mundiâle u pâ che a lucalitài de san Bastiàn sécce stâ duerâ cumme bàse tedesca: emblematicu u l'è stàu l'episòdiu avegnüu a 'na scignùra da Cascina d'Àgliu, che, n'avéndu respetàu u cruiföu de nöcce, i tedéschi i l'axêan sparàu vers'a frasiùn (in chilòmmetru in lìnea d'aria) curpendu, pe' furtüna, numma in barcùn.

U de föra

Vista du cianö de San Bastiàn cun sutta u riun du Baru

U santuariu da Madònna de Grassie u l'è culucàu in t'in cianö ch'u svétta surva au riùn dìcciu du Baru, giüstu de rimpèttu au castê di Clavesana.

U l'è de ciànta squadrâ, cun andaméntu in lünghéssa e numma ina navâ. L'edifissiu g'ha ascì in vastu presbitériu, curunàu da 'n abscide semireùndu cuèrtu cun 'na semicupula, giràu versu nord. A capélla véra e pròpia a l'è presedüa da 'n portegu picenìn, duvèrtu in sce tré pàrti, issàu de pòcu risspettu au terén e cuèrtu cun vôta a vêra.

A cuvertüra a l'è lünettâ in curispundénsa di barcùn, fàccia da 'na vôta a bùtte.

Aa lérca, pe' finì, truvemmu a sacrestìa, in ta zôna de deré a l'âtâ, cun 'na vôta a padigliùn.

Nìggia in ta faciâ, cu'a madunetta

A faciâ, depìnta uriginariaménte de giàncu, a l'ha in ta parte âta in andamentu cürvu, cu'u campanìn picìn ch'u spìcca in tu sentru. Pôcu de sutta aa vôta du portiu, 'na nìggia cun 'na statuétta da Vèrgine.

Ancù sutt'au portiu, invêce, truvémmu, di rissöi in préa de scciümaira, méssi insèmme du 1820, au sentru da pavimentasiùn, u munugràmma da Madònna.

Denansi aa gexétta, a stàttua da Madònna, au sentru d'ina strutüra utagunâle lungâ, ch'a mìra versu u paìse, cun, ancù ciü avanti, 'na cruxe de fèru, ai lìmiti da Còsta du Mabiviu.

U de dréntu

Vista generâle du de dréntu

E müragne du santuàriu, dau de dréntu, sun scandìe da finte culònne cumposte, che surva ghe cûre ina curnixa sagumâ, cu'e decurasiùi a fögli e e parmette.

I afreschi in ta vôta

A prinsipale scéna rafegürâ in te pitüre au de dréntu a l'è chélla da Madònna cu'u Bambìn, dipinta sciüa vôta de l'aula, mentre u ciclu de pitüre in scia vìtta da Madònna ch'u se pò vegghe ai làtti u l'è stàu fàcciu dau pitû Arcasio du 1946, ch'u vegnîa de Pavîa. Se vegghe ducca 'na série de tundi ch'i l'han cumme sugèttu l'Imaculâ, a Nunsiâ, a Sàcra Famìglia e Cristu in scia Cruxe.

A müragna de drìccia

In te st'ürtimu esempiu, de rilevansa u moddu ch'a Madònna a brassa u corpu du figliu ancù in simma aa Cruxe, lüminàu da l'âtu, méntre 'n legiunàriu ruman, puriusu, u se luntana.

Surva a l'âtâ a l'è invéce cunservâ a stàttua prucesciunâle de légnu, ch'a rafegüra a Vergine. De pregiu fina u dipintu da Madònna cu'u Bambìn cun d'in gìru San Ròccu e San Bastiàn, dund'a Vèrgine a l'è setâ in trônu, in simma a 'na nîura: aa drìccia u primmu di dui, mustràu cu'e vesti da pelegrìn, aa lérca truvemmu u segundu, flagelàu dae frécce, méntre a scena, in âtu, a l'è curunâ da de fegüre angériche. De bütêa lìgüre, u l'è stàu fàcciu in ta prìmma metài Seiséntu.

L'âtâ

L'âtâ e a stàttua prucesciunâle

In ta zôna du presbitériu u se issa l'âtâ mazû, facciu de marmu e stüccu, datàu du seculu XVIII e de stîle rococò. Decuràu cun de rifinitüre d'òru, fàcce du du 1881, l'è curunàu in tu mézzu da di àngeri ascì.

Ex voto

Testimuniansa da storica devusiun di paisài i sun i ex voto apêxi in sce müragne da gexétta, d'in gìru a l'âtâ. Sti chi sun stài méssi lì in ti àgni a reôrdu de gràssie risevüe dai castereveglin.

Se da 'na parte i se ponan végghe di cö d'argéntu, purtai dai spusi in segnu de portafurtüna pe'a vìtta matrimuniâle, puémmu ascì truvâ e futugrafie di òmmi castreveglìn ciamài cumme surdatti dürante a segunda guèra mundiâle, in Itàlia, Àfrica e Rüscia, tütti furtünataménte turnài a cà.

A festa da Madonna

A cruxe da Còsta de Mabiviu

De lungu sentîe daa pupulasiùn castreveglina e sun e celebrasiùi in tu santuàriu, ch'i se tegnen ina vôta a l'ànnu, tradisiunalménte ai 2 de lügliu, cu'a méssa dìccia dau prève castreveglìn e u seguente rinfrescu. A stàttua da Madonna, in ciü, a l'è purtâ in prucesciùn vers'u burgu de Castrevegliu, fin aa parocchia da Sunta. A nöcce prìmma da festivitài se sénde u föu in scia costa du Mabiviu, cu'u cuscì dìcciu ferò. In ti àgni passai, stu lì, u l'éra alimentàu cun tràglie de vîa, rebrundìglie e tòcchi de castagnu, purtai fin lì cu'i àsi (o cu'i câri trainài da lû) da tütt'e pàrti da cumüna. Ai 2 se tegnìan poi a prìmma méssa (de chéi d'Èrli), a méssa de dex'ùre e chélla grande a unz'ùre , pe' purtà turna in derê a stàttua in tu dòppu dirnâ.

Acessu

A Capeletta de Sant'Antôniu

Se ghe riva daa strâ du Santuàriu, ch'a traversa u riùn du Baru o ascì daa strâ da Bruxea, ch'a se destàcca da chélla da Ruverêa a pochi métri dau sò imprensippiu, passandu dau vegliu campusantu.

A targa aa memòria da famìglia Aliseri-Etchepare

Pôcu sutta au cianö, inte l'ürtima cürva, se vegghe a capeletta de Sant'Antôniu, fàccia tirà sciü daa famìglia Aliseri-Etchepare.

Âtri prugètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Santuariu da Madònna de Grassie