Val Borbêa

Da Wikipedia
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

E stréite do Borbêa che dividen l'âta valle da-a bassa

A Val Borbêa, ciamâ in Zenéize ascì Val Borbéia (localmente Val Borbàja in Novéize e in Piemonteize), a l'é 'na vàlle formà da-o sciùmme Borbêa, ch'o se caccia into Screivia. Sta vàlle chi a se trêuva inta Provinsa de Lisciandria, inta Región Piemonte. A l'è stæta colegâ stòricaménte a-a Repubbrica de Zena e anchêu ascì a l'é ligâ a-a Ligûria.

Scinn-a i anni çinquanta gh'êa tante vigne inta vàlle. Anchêu gh'è ancón unn'ûga da vìn, o Timoàsso, ch'à l'è conosciûa e aprexâ ascì fêua da vàlle. Gh'é tanti bòschi de castàgni inta vàlle, ma de castàgne no se n'achéugge ciù comme primma. Anche i moìnn-i inta vàlle no travaggian ciù, coscì a fænn-a de castàgne a l'è prodûta fêua da vàlle. A Val Borbêa a l'è ascì famôza pe 'n tipo de patàtta ch'a se ciàmma patatta quarantinn-a gianca zeneize, pe 'n tipo de méia ciamâ méia Carla[1] e pe-e faxolànn-e, in tipo de faxeu gianco e gròsso aprexòu e utilizòu inta coxìnn-a da Provinsa de Lisciandria e de quélla de Zena.[2] Inti ùrtimi anni l'é stæto riscovèrto in tîpo de gràn antîgo ch'o se coltîva òua torna e o se ciamma "rósso de Pòggio".

Dæto che l'âta vàlle a lé stæta pe di sécoli divîza da-a bassa vàlle, a popolaçión de l'âta vàlle a se pêu consciderâ 'n izolâto genético.[3]

Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. http://www.saporidelpiemonte.net/blog/prodotti-tipici-del-piemonte/mela-carla-della-val-borbera/
  2. Rocca, Giuseppe et al. (1986), Borbera e Spinti, Valli da riscoprire, Edizioni dell'Orso, Alessandria
  3. (EN)Michela Traglia, Cinzia Sala, Corrado Masciullo, Valeria Cverhova, Francesca Lori et al.: Heritability and Demographic Analyses in the Large Isolated Population of Val Borbera Suggest Advantages in Mapping Complex Traits Genes. In: PLoS ONE 4, Nr. 10, e7554, 2009
E stréite fra a bassa e l'âta vàlle co-o sciùmme Borbéia e a stradda arénte
In pónte into sciùmme Borbêa pasando dòppo Cabéla zù verso Rozàn