Sâta a-o contegnûo

Dialetto noveize

Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize
Da Wikipedia
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ
Novéize
Nuvaize
Parlòu inItàlia Itàlia
Parlòu in Piemonte
( Lisciandria)
Clasificaçión
FilogénexiLéngoe indoeoropêe
 Itàliche
  Romànze
   Romànze òcidentâli
    Gàllo-Itàliche
     Lìgure
      Lìgure de l’Oltrezôvo
       Lìgure de l’Oltrezôvo centrâle
        Novéize

O noveize (Nuvaize) o l'é o lìgure d'OltrezôvoÔtrazôvo) ch'o se parla ancón a Nêuve, a Seravalle e Arquâ inta Valle Scrivia e a-o Borgheto, a Sorli e a-e Vigneue inta bassa val Borbêa e ascì in âtri pàixi vixìn comme e Baàsche, e coscì anche in Arbêa inte l'âta val Borbêa, donde però coménsa a fâse sentî l'infloénsa zenéize. O gh'à de paròlle de tranxiçión lonbarde e piemonteixi. Inti quelli scîti o noveize o se ciamma "nuvaize" e o zeneize o l'é dîto "zenaize".

Descriçión

O mæximo argoménto in detàggio: Gramatica noveize e I verbi inta parlò dei Buighetu.

Stöia

Paragón

ItaliànNuvàizeMunegàscuZeneize[1]
amicoamiguamiguamigu
fuocofögufœgufögu
capellicavàicaviyucavelli
golagùaguragua
candelacandàiacandéracandeia
monetamunaidamunèamunæa
setasàidaseasæa
avutoavüuavüuavüu
statostóstaustætu
andato'ndóandauanætu
amatoamóaimauamòu
fattofòtufaufætu
pianopiànadaiju, cianciàn
piumapiümaciümaciümma
piùciüciü
piantarepiantòciantàciantâ
piombopiunbuciungiuciùngiu
fiammafiammasciamasciàmma

Difuxón

Nommi di fraçión e localitæ inta zöna donde se parla o noveize[2]:

Bànqua – Bàncora. Arbèa – Albera Ligure. Barlò – Il Barilaro (in passu inte l'Apenéin). Cabàne d’Cösra – Capanne di Cosola. Cabèla – Cabella Ligure Cadìši – Cadisi: poche chè sparse tra Róncri e Fontan-a. Calvódi – Calvadi. Cantalùu – Cantalupo Ligure. Casàn - Cassano Spinola. Castlanìa – Castellania. Cösra – Cosola. Cupiàšu – Cadipiaggio. Dernìše – Dernice. Gavasàäna – Gavazzana. Giaö – Giarolo. Giüšràäna – Giusolana. Gòva – Monte Gava, Gavazza; in sima a-a loc. Fontan-a ( tra Surli e u munte Giaö). Gòvi – Gavi Ligure. Lèmmi – Lemmi. Merlasèin – Merlassino. Mungiardèin – Mongiardino Ligure. Munšögu – Montegioco. Paghèrna – Paderna. Paiò - Pagliaro Pertüšu – Pertuso. Prevšèin – Pallavicino. Psinò – Pessinate. Ramè – Ramero. Rócca – Roccaforte Ligure. Róncri – Roncoli. Ruchètta – Rocchetta Ligure. Santàcta – Sant’Agata Fossili. Sant’Aöšiu – Sant’ Alosio. Sanvìgu – San Vito. Suràigu – Cerreto di Molo. Vigpónsu – Vigoponzo. Vigsö – Viguzzolo. Vìlla – Villalvernia. Vuàsca – Avolasca.

Testimonianse scrite

Poexîa dedicâ a-a ciassa da Colegiata a Neuve
A piasa e i só palasci
Me còra e bela piasa
ti che t'é saimpre stata
e cö da vegia Növe,
anche se u taimpu u pasa
a t'vöiu ancù pü bain.
perchè u m' pò ch'i t' lasa
andò a descaméin.
E quande in mumentéin
a m' fermu lì a guaciòte,
e a ser'na stisa i ögi,
u m' pò id arcurdòte
cmè t'eri ina vóta:
tranquila e silensiusa
ti smiaivi in salótu
indonde tüta a giainte
a dménga féin-a 'n botu
a stòva a descurì
o püra a fò di ceti
'n se queli chi surtiva
da-a mesa de-e mesdì.
E alura a restu lì
'na stisa ancù a sugnò
e a t' vèdu cunturnò
da tüti i tó palasci
bei lustri e decurè
da artisti ch'i savaiva
fò bain u só mesté.
Isi ernu taimpi bón-ni
e acsì i só padrón-ni
ch'i g'aiva i sodi a breciu,
i n' vraiva che e só chè
i n' daisa mìa a scabeciu
Ma pöi i taimpi e i sodi
- che insóin u vö pü scrusì -
i son tantu cambiè,
che si palasci acsì
da squòsi véinti lüstri
insóin i-a pü tuchè.
E alura u s' pö dì,
me còra e vegia piasa,
ch'i n' son davai pü lüstri
ma tantu scalcinè
da fòse cumpatì
da tüti quei chi pasa.
(Angiolino Bellocchio)

Chi, a pag. 4, u gh'é n'escritu antigu da-i giurnale 'd Növe "Bagatto" de-i 1882. L'é a vègia parlò 'd Növe ncu l'articulu "er" a-i posto da "e"

Diçionâi

Âtre òpere

Nòtte

  1. ortografia co-a "u" a-o pòsto da "o"
  2. Da-o diçionâio de Sórli e do Noveize do Stefano Ferrarazzo, 2002

Colegaménti estèrni

Diçionâi in sciâ Ræ
Âtro