Növe

NV	Sta pàgina l'è scrita in nuvaize

Növe comùn
(IT) Novi Ligure
Diverse fotu 'd Növe id nötte
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Piemonte
Provìnsa	Lisciandria
Aministraçión
Scìndico	Paolo Giuseppe Alfredo Ponta (cumisòriu prefetìsiu) da-o 4-7-2022
Teritöio
Coordinæ:	44°45′33″N 8°47′08″E
Altitùdine	Palàssu dei Cumüne 197 màscima 325 - minima 150 m s.l.m.
Superfìcce	55,2 km²
Abitanti	28 222 (31-1-2020)
Denscitæ	511,27 ab./km²
Fraçioìn	Barbellotta, Merella
Comùn confinanti	Basalüssu, Boscu Maràingu, Casàn, Gòvi, Pasturànn-a, Pusö, Seravòle, Tascereu
Âtre informaçioìn
CAP	15067
Prefìsso	0143
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice ISTAT	006114
Cod. cadastrâ	F965
Targa	AL
Cl. scìsmica	zöna 3A (sismicitæ bàssa)
Cl. climàtica	zöna E, 2 717 GG
Nomme abitanti	nuvaizi
Sànto patrón	Madónna da nàive
Giórno festîvo	5 agustu
Cartògrafîa
Növe
Scîto instituçionâle

Növe (Neuve in piemuntaize e secundu a grafìa in zenaize, Neuve-en-Ligurie in françaize, Novi Ligure in italiàn) l'è 'n cumüne italiàn ch'u gh'à 28.468 abitanti inta Pruvéincia id Lisandria, in Piemónte, u tersu cumüne pe nümeru di abitanti.

Geografìa

Növe l'è 'na çitò a mêza strò fra Zena e Lisandria, inta región stórica d'Untrazùvu, che 'na vota l'êa "Òta Ligüria" e inchêu l'è "Bòssu Piemónte".

Storia

Panuròma id Növe intu 1900

A Gêza id San Nicolò a Növe

Inte cursu da storia Növe gh'à sainpre avüu n'inpurtansa stratégica. L'êa a çitò pü a nord da Repüblica id Zena féin-a ai 1815, quande a Repüblica zenaize l'è stò scancelò e missa intu Regnu id Sardegna. Dopu a l'è stò pruvincia pe cuntu só, fazando pòrte da División id Zena, féin-a ai 1859, quande ei guvernu piemuntaize l'à creó a Pruvincia 'd Lisandria.

Pòsti d'interèsse

A Növe gh'é ei Museo dei Campionissimi, ch'u l'é 'n muséu da storia da biciclètta dedicó a dui famuzi ciclisti id Nêuve e dinturni: Custànte Girardéngu e Faustu Cóppi. Pöi gh'é anche a piasa da Culegiòta, e chi gh'é 'na puesìa dedicò a sta piasa:

A piasa e i só palasci

Me còra e bela piasa

ti che t'é saimpre stata

e cö da vegia Növe,

anche se u taimpu u pasa

a t'vöiu ancù pü bain.

perchè u m' pò ch'i t' lasa

andò a descaméin.

E quande in mumentéin

a m' fermu lì a guaciòte,

e a ser' 'na stisa i ögi,

u m' pò id arcurdòte

cmè t'eri ina vóta:

tranquila e silensiusa

ti smiaivi in salótu

indonde tüta a giainte

a dménga féin-a 'n botu

a stòva a descurì

o püra a fò di ceti

'n se queli chi surtiva

da-a mesa de-e mesdì.

E alura a restu lì

'na stisa ancù a sugnò

e a t' vèdu cunturnò

da tüti i tó palasci

bei lüstri e decurè

da artisti ch'i savaiva

fò bain u só mesté.

Isi ernu taimpi bón-ni

e acsì i só padrón-ni

ch'i g'aiva i sodi a breciu,

i n' vraiva che e só chè

i n' daisa mìa a scabeciu

Ma pöi i taimpi e i sodi

- che insöin u vö pü scrusì -

i son tantu cambiè,

che si palasci acsì

da squòsi véinti lüstri

insöin i-a pü tuchè.

E alura u s' pö dì,

me còra e vegia piasa,

ch'i n' son davai pü lüstri

ma tantu scalcinè

da fòse cumpatì

da tüti quei chi pasa.

(Angiolino Bellocchio)

Ecunumìa

A Növe u gh'é a famuza fabrica id ciculòta "Pernigotti", mentre a fabrica id ciculòta e di ciaplete "Novi" a s' trêuva süptu fêu 'd Növe int'ei cumün id Seravòle.

Cultüa

A Növe u's pòrla incù ei nuvàize, in dialettu du zenàize. A cüzéin-a asì l'è principalmainte lìgüre.

Òtri prugetti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Növe

Contròllo de outoritæ	VIAF (EN) 125158407 · WorldCat Identities (EN) 125158407