Sâta a-o contegnûo

Val Borbêa

44°42′39.25″N 8°53′16.69″E
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize
Da Wikipedia
ZE
Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ
Val Borbêa
E stréite fra a bassa e l'âta vàlle co-o sciùmme Borbéia e a stradda arénte
StâtiItàlia Itàlia
Regioîn Piemonte
Provìnse Lisciandria
Localitæ prinçipæArbêa, Borghétto de Borbêa, Cabélla, Cantalô, Carêga, Mongiardìn, Rocafòrte, Rochétta, Stasàn, Vignêue
SciùmmeBorbêa

A Val Borbêa, ciamâ in Zenéize ascì Val Borbéia (localmente Val Borbàja in Novéize e in Piemonteize), a l'é 'na vàlle formà da-o sciùmme Borbêa, ch'o se caccia into Screivia. Sta vàlle chi a se trêuva inta Provinsa de Lisciandria, inta Región Piemonte. A l'è stæta colegâ stòricaménte a-a Repubbrica de Zena e anchêu ascì a l'é ligâ a-a Ligûria. Scinn-a i anni çinquanta gh'êa tante vigne inta vàlle. Anchêu gh'è ancón 'n'ûga da vìn, o Timoàsso, ch'à l'è conosciûa e aprexâ ascì fêua da vàlle. Gh'é tanti bòschi de castàgni inta vàlle, ma de castàgne no se n'achéugge ciù comme primma. Anche i moìn inta vàlle no travaggian ciù, coscì a fænn-a de castàgne a l'è prodûta fêua da vàlle. A Val Borbêa a l'è ascì famôza pe 'n tipo de patàtta ch'a se ciàmma patatta quarantinn-a gianca zeneize, pe 'n tipo de méia ciamâ méia Carla[1] e pe-e faxolànn-e, in tipo de faxeu gianco e gròsso aprexòu e utilizòu inta coxìnn-a da Provinsa de Lisciandria e de quélla de Zena.[2] Inti ùrtimi anni l'é stæto riscovèrto in tîpo de gràn antîgo ch'o se coltîva òua torna e o se ciamma "rósso de Pòggio".

Dæto che l'âta vàlle a l'é stæta pe di sécoli divîza da-a bassa vàlle, a popolaçión de l'âta vàlle a se pêu consciderâ 'n izolâto genético.[3]

E stréite do Borbêa che dividen l'âta valle da-a bassa
In pónte into sciùmme Borbêa pasando dòppo Cabéla zù verso Rozàn
  1. (IT) Mela carla della Val Borbera, in sce saporidelpiemonte.net. URL consultòu o 2 zùgno 2024.
  2. (IT) Giuseppe Rocca et al., Borbera e Spinti, Valli da riscoprire, Lisciàndria, Edizioni dell'Orso, 1986.
  3. (EN) Michela Traglia, Cinzia Sala, Corrado Masciullo, Valeria Cverhova, Francesca Lori et al., Heritability and Demographic Analyses in the Large Isolated Population of Val Borbera Suggest Advantages in Mapping Complex Traits Genes, in PLoS ONE, vol. 4, n. 10, 2009.
Contròllo de outoritæVIAF (EN315136408 · WorldCat Identities (EN315136408