Zane de Bande Neigre

Da Wikipedia
ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745
Ritræto do Zane de Bande Neigre

Zane di Meghi (it: Giovanni de' Medici, detto dalle bande nere) dîto de Bande Neigre (Forlì, 6 arvî 1498 – Mantoa, 30 novembre 1526), condutê.

Vìtta[modìfica | modìfica wikitèsto]

O nascette a Forlì o 6 arvî 1498 da Cattæña Riæa Sforça e da Zane di Meghi (o Popolan), de 'n rammo cadetto da cazadda, za opoxitô do Pê e da pœu ambasciao da repubbrica presso a scignoa de Forlì. Battezzao co-o nomme de Ludovigo, o l'ebbe da pœu muao o nomme in Zane. Morto o poæ (15 settembre 1498), a-e primme menaççe do Valentin, a moæ a-o feççe portâ a Firençe, e chie a-o razonse into luggio do 1501. Into 1509, apeña unzenne, o Zane o perdette a moæ ascì, e o fu educao sorvettutto da-o Iacopo Sarviao, do quæ into 1517 o sposò a figgia Maia ch'a ghe dette into 1519 un figgiœu, Coximo, destinao a vegnî o primmo granducca de Toscaña. Fin da foento o Zane o mostrò un carattere energico e insoferente de fren. Comme capitan de ventua o feççe e primme prœuve, a cappo de çento, da pœu de quattroçento cavalli leggi, inta guæra d'Urbin, 1516-17, e o fu dœuviao da-o Lion X into 1520-21 pe tegnî a fren e Marche e l'Umbria. Inte l'aotunno do 1521 o parteçipava a-a guæra ispano-pontifiçia contra i Françeixi. L'anno doppo, morto o Lion X, o passava a-i Françeixi, e, doppo che-o so ezerçito o l'ea stæto rotto a-a Bicocca, o ne protezeiva a retiadda. Sorve tutto o s'afermava, tornao co-i impeiæ, inte campagne do 1523-24, rivelando e so megio qualitæ e perfeçionando a riorganizzaçion e a tattica de so famose bande, che pe doe votte, a-a morte do Lion X e do so cappo, muon in neigre e gianche insegne.

E sordatesche do Zane in questo periodo pan comprende una çinquanteña d'ommi d'arme (cavagei de grave armadua con seguito), duxento cavalli leggi e doemia fanti. I fanti ean tutti archebuxê e costituivan un'eççellente fantaja leggia oposta a-a masciscia fantaja pezante di picchê sviççei e todeschi. Ançi o l'introdusse l'uzo de transportâ di archebuxê insce di apoxiti ronzin, pe acrescine a mobilitæ.

Francesco da Sangallo, Zane da-e Bande Neigre (6 arvî 1498-30 novénbre 1526), 1570 ca.

Into 1525 o Zane o passava pe-a segonda votta a-i Françeixi, e sotta Pavia o l'arestava feio o 18 de frevâ, sêi giorni primma da famoza battaggia. Doppo o fallimento da coscì dita "congiua do Moron", a lê pensava o Macciavello, into março 1526, comm'a l'unica persoña boña a impedî che Firençe e o stato pontifiçio cazessan definitivamente sotta 'na specce de protettoao spagnœu. Scciupao a guæra da liga de Cognac, o Zane o fu creao cappo da fantaja italiaña. Chinao in Italia i lanzichenecchi, e penetræ into serraggio de Mantoa, o Zane o gh'impediva de passâ o Po a Borgoforte. S'inandiavan aloa verso Ostiggia, ma s'atrovavan sorvavançæ a Goernolo da-o Zane, ch'o miava a serrali fra o Po e e paludde de Mantoa, sença lasciaghe via de scampo. Senonchè o 25 novembre o Zane o cazeiva fejo da 'n corpo de farconetto do ducca de Feræa. Transportao a Mantoa a feria a s'incancrenì e lê o moì o 30 novembre 1526.

Peiva coscì l'unnico chi aviæ posciuo resolevâ e sciorte di arme italiañe dando vitta dueive a 'na fantaja italiaña de tiatoî no inferiô a quella spagnolla, e a 'na cavalaja precoritrixe da cavalaja moderna.

Atri progetti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæVIAF (EN67276483 · ISNI (EN0000 0000 6138 5443 · LCCN (ENn83048368 · GND (DE119462613 · BNF (FRcb144831707 (data) · BNE (ESXX1027318 (data) · BAV (ENIT495/32280 · CERL cnp00556391 · NDL (ENJA001165338 · WorldCat Identities (ENn83-048368