Casté
NV
|
Sta pàgina l'è scrita in nuvaize, ncu a variante dei Buighètu |
| Ei Casté frasción | |
|---|---|
 | |
| Localizaçión | |
| Stâto |  Itàlia
|
| Región |  Piemónte
|
| Provìnsa |  Lisàndria
|
| Comùn | Burghetu Burbaia |
| Teritöio | |
| Coordinæ: | 44°43′24.65″N 8°57′03.88″E |
| Abitanti | 55[1] |
| Sottodivisioni | Èrzi, Pernüssu |
| Âtre informaçioìn | |
| CAP | 15060 |
| Prefìsso | 0143 |
| Fûzo oràrio | UTC+1 |
| Nomme abitanti | Quèi dei Casté |
| Sànto patrón | Madòna dei Còrmu |
| Giórno festîvo | 16 'd lüju |
| Cartògrafîa | |
  Ei Casté | |
Ei Casté (Ę Kasté a Növe[n. 1], Castel Ratti o, pü antigamàinte, Castel De' Ratti in italiàn, Castrum Ratorum in latéin[2]) l'è 'na frasción dei cumüne dei Buighètu inta Val Burbàia. U gh'ò 'na pupulasión id 55 abitanti[1].
Geugrafìa
Ei Casté u s'tröva inta riva 'd mancéin-a dei Burbàia, "de lò da l'egua" i diza a-i Buighètu, inta pòrte pü bòssa da só vòlle, dedsutta ai bricchi ch'i la divida da-a Val Spìnti[3]. Ei paìze u l'è furmó, fö du só ciàintru, da-i burghè d'Èrzi e Pernüssu, inta strò per l'ei Veriàn e dedlò du riò ch'u scura tra iste e u rèstu da frasción.
Stória
-
A tòrga inta faciòta da géza dei Casté, ndé l'è minsunò a só fundasción -
'Na màpa dei 1702 ncu ei Casté e, a-a mancéin-a, i cunféin-i ncu a Repüblica 'd Zena
_-_t%C3%A0rga.jpg)
.jpg)
Ei Casté u l'ò pió u nume da-u só antigu casté, inchö destrütu, e da-a famìa di Ràti 'd Turtùn-a, sciùi d'istu paìze e da bòssa vòlle int'ei Médiu Evu[2]. Prima de 'ste mumàintu, zò da-i tainpi di rumâni de l'aràinte sitè 'd Libarna, a región l'éa ciamò Pobleto, ch'u vö dì "bóscu d'òrbue". Dópu a destrusión dl'abasìa 'd Vendèrsi ei Pobletu l'è stó regaló a-i véscuvu 'd Turtùn-a, e pöi pió da-i Bòrbarusa che paègiu u l'ò dó inderé int'ei 1164[4]. L'è pusibile che a-i prinsìpiu u gh'fisa zò ina paróchia inta riva 'd mancein-a de-i Burbàia, centrò inta géza vègia 'd San Steva a Serài, che pödòse ch'a rivàisa féin a-i Veriàn. Paègiu, a-i 1570 ista paróchia a n' gh'éa pü, dòtu ch'ei paìze l'éa sutta a-a géza de-i Buighètu e Serài ncu quèla 'd Pàrsi, ncu in lóngu caméin di paizài travèrsu ei fiüme pèr andò a sentì mèssa[4][5].
Int'ei 1575 u vizitatù apustólicu Gerolamo Ragazzoni u gh'ò dò ei permèssu a j-ómi dei Casté e 'd Serài id fabricò 'na só géza ma, pèr prublémi ncu i finànse, i lavùi i són finìi sulu int'ei 1654 pèr interèse dl'abòte Gio Batta Maiocchi, cügnó di Ràti da pòrte 'd sò sö. Pèr ista razón chi a famìa a gh'ò avüu asì u patrunòtu da géza dei Casté, che l'ònu dópu l'è stò destacò da-a paróchia dei Buighètu da-i véscuvu Carlo Settala, ncu prìmu pàricu Paolo Ferrarazzo, zò a Prarolo. E csì a géza d'Iüvé l'è stò lvò da-u Settaia a-a paróchia 'd Pàrsi e tacò a quèla növa dei Casté, intàntu ch'u l'ò destacó Serài, fazàndu paróchia a géza növa 'd San Steva[5][6]. Inte quèlu ònu ai Casté gh'éa tràinta famìe, pèr pü o ménu saintuquarànta persùn-e[7].
Ei paìze l'ò fòtu cumüne pèr cuntu só féin a-i 10 'd mòzu dei 1928, quande l'è pasó sutta a-i Buighètu ncu quèi dei Munesté e da Ture[8]. Prima d'ése tacó a-i Buighètu u cuntaiva séi frasción[3]: a pü grósa l'éa Serài[9] e pöi gh'éa quela 'd Muntèggiu e Iüvé pü Èrzi e Pernüssu, inchö burghè dei Casté[2].
Int'ei 1953 l'è stò inandió ei punte int'ei Burbàia, ch'u vò dai Casté a-a strò tra ei Buighètu e a Ture, da quèl mumàintu drubó ai póstu di gàampi ch'i s'drubaiva prima[5].
Pósti d'interèse
-
A géza dei Casté, dedicò a-a Madòna dei Còrmu -
Quèl ch'u rèsta dl'arturiètu 'd San Miché -
Na caplèta inta strò pèr Iüvé
_-_est%C3%A8rno_(1).jpg)
_-_ro%C3%ACnn-e.jpg)
_-_capel%C3%A9tta.jpg)
- Géza da Madòna dei Còrmu: a géza da paróchia 'd Iüvé e dei Casté, a só strutüa a l'è du XVII séculu[10], mumàintu du só destòccu da-a géza principòle dei Buighètu, ciamò dai paizài ai véscuvu inte l'ònu 1614[11]. A só strutüa l'è sàimplice e indràinta l'è furmò id 'na sula navòta, ncu due caplète duvèrte inte müròje lateròli. A vóta dl'àula l'è a butte e decurò ncu di pitüe; u tèciu, dai prufì a ciabótu, l'è 'd cuppi. Ei campanéin l'è inta muròja 'd drìta e u gh'ò 'na piànta quadròta[10][12].
- Santuòriu dei Bambéìn id Pròga: u s'tröva inta crèsta dedré ai paìze, ndé ch'u s'munta pèr 'na strò 'd tèra batüa. U santuòriu l'è stò tiò sü dai 1925 pèr vrài dei prevóstu Angelo Nicorelli e u gh'ò na fùrma rutunda, cu-in pórgu davànti ai purtò. A só vóta l'è a cupula e u gh'ò 'n campanéin a vàira[13][14].
- Arturiètu 'd San Miché: intu ciàintru da frasción, l'éa na strutüa tiò sciü tra u Seisàintu e l'Ötsàintu dai prufì a ciabótu e a navòta sàimpia. L'arturiètu, ch'u l'éa bèla che ruvinó da tanti òni[15], a-a féin l'è gnüu zü du tütu ch'u-n l'è guèi tantu.
- Rèsti dei casté: l'antìgu casté da frasción, ch'u gh'ò dò u nume, u s'tröva in t'ei cólle 'd Costalónga, ai mezdì dei paìze[2]. Dei casté, zò ruvinó du tütu inte l'Ötsàintu, u gh'è restò sulu còrche müròja[5][16].
Vìe 'd cumünicasión
Strè
Ei Casté l'è culegó int'ei quàtru diresión-i da strè antìghe: lóngu a rìva dei Burbàia gh'è quèla, inchö asfaltò, ch'a và a munte pèr Iüvé e Serài e, da l'òtra pòrte, a chéin-a zü a-i Veriàn e a-i Vgnöe. Vèrsu nórd gh'è a strò da Ture e dai Buighètu, da l'ònu 1953 dutò d'in punte int'ei Burbàia e, a-a féin, gh'è a strò 'd tèra batüa ai mezdì, ch'a vò pèr Grundùn-a[2].
Nóte
- Nóte au tèstu
- ↑ Ncu a grafìa du Natale Magenta
- Nóte bibliugràfiche
- ↑ 1,0 1,1 (IT) Ei Casté (Castel Dè Ratti), in sce italia.indettaglio.it.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 (IT) Goffredo Casalis, Castel De' Ratti, in Dizionario geografico storico-statistico-commerciale degli Stati di S. M. il Re di Sardegna, Turéin, G. Maspero, 1837, pp. 95-96.
- ↑ 3,0 3,1 (IT) Attilio Zuccagni-Orlandini, Castel De' Ratti, in Dizionario topografico dei comuni compresi entro i confini naturali dell'Italia, Firàinse, Societa Editrice di Patrii Documenti Storico-Statistici, 1861, p. 363.
- ↑ 4,0 4,1 Goggi, 1973, p. 116
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 (IT) Storia di Borghetto e delle sue frazioni, in sce comune.borghettodiborbera.al.it.
- ↑ Goggi, 1973, pp. 116-117
- ↑ Goggi, 1973, p. 117
- ↑ (IT) Regio Decreto 10 maggio 1928, n. 1182, in sce normattiva.it.
- ↑ (IT) Amato Amati, Castel De' Ratti, in Dizionario corografico dell'Italia, vol. II, Milàn, Francesco Vallardi, 1875, pp. 634-635.
- ↑ 10,0 10,1 (IT) Chiesa di Nostra Signora del Carmine, in sce beweb.chiesacattolica.it.
- ↑ (IT) Cornelio Desimoni, I cistercensi in Liguria, in Giornale ligustico di archeologia, storia e letteratura, vol. V, Tip. del Regio Istituto Sordo-Muti, 1878, pp. 226-227.
- ↑ (IT) Chiesa Nostra Signora del Carmine (Castello), in sce comune.borghettodiborbera.al.it.
- ↑ (IT) Santuario del Bambin di Praga, in sce beweb.chiesacattolica.it.
- ↑ (IT) Chiesa Santuario Bambin di Praga, in sce comune.borghettodiborbera.al.it.
- ↑ (IT) Oratorio di San Michele, in sce chieseitaliane.chiesacattolica.it.
- ↑ (IT) Attilio Zuccagni-Orlandini, Castel De' Ratti e Vignole, in Corografia fisica, storica e statistica dell'Italia e delle sue isole, Firàinse, Presso gli Editori, 1839, p. 932.
Bibliugrafìa
- (IT) Clelio Goggi, Storia dei Comuni e delle Parrocchie della diocesi di Tortona, 3ª ed., Turtùn-a, Litocoop, 1973.
Òtri prugètti
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Casté
Culegamàinti estèrni
- (IT) Ei Casté (Castel Dè Ratti), in sce italia.indettaglio.it.
- (IT) Quattro passi a Castel Ratti in Val Borbera, in sce storiediterritori.com.