Proa

UL	Šta pogina ṛ’ ê š-cṛiccịa ‘n ulmioš-cu, s’cundu a gṛafia d’ Marco Michelis

Pṛoa Fṛâziun
Pṛoa – Veduta Višta dâ fṛâʒiun d’l Pṛoa – Bulgô Meṛlî
Localizaçión
Stâto	Itàlia
Región	Piemunte
Provìnsa	Cuni
Comùn	Ulmea
Teritöio
Coordinæ:	44°07′04.19″N 7°54′17.68″E44°07′04.19″N, 7°54′17.68″E (Pṛoa)
Altitùdine	900 m s.l.m.
Abitanti	12
Âtre informaçioìn
CAP	12078
Prefìsso	0174
Fûzo oràrio	UTC+1
Cartògrafîa
Pṛoa

Pṛoa (Preallu in albenganese, Prale in italian) ṛê ina fṛâziun d’ Ulmèa, ch’ ṛô ‘ncù 12 abitonti (nüm’ṛi agiulnoi au 2019).

Geugṛâfia

A fṛâziun a s’ tṛöva a 900 (növ’zèntu) métṛi ‘ns’ u livellu d’l moa è ṛô divèlsè bulgoi, ’mbṛicoi ‘nsa muntô d’l Possu d’l Pṛoa (1260 m), ch’ l’è ‘nsl cṛinoa fṛa a vol Aroscia è a vol Tonno. A ciü’ gṛōssa ṛê qualla dî M’lî, ch’ a s’ tṛöva ‘ns’ in pöʒʒu ch’ u dà ‘ns’ ina guṛa š-cavô da l’èuva dû Rian dî P-ndoji, muntendu ‘d ‘n Contaroina ṛê a tèlza.

J’ oto bulgoi i sun: i Barotti (a Gollu), A Rōcca, i Bovi, i Luotti, èl Cà Suvṛone, i Licatti è a Caplatta (ch’ ṛê ‘nsa pṛuvincioa). I Batuu suvo i Bovi, lunde ch’ u j’eṛa ina vōta a ges̅c̅ịa paruchioa, è i Cöghi.

Èl cà i sun ‘n mèʒʒu ai pṛoi da š-cöa, lunde ch’è ina vōta i pultovo èl tonte vocche ch’ u j’ eṛa.

Štōṛia

U j’è pōche ‘nfulmaziui ch’ i poḷlo d’l Pṛoa. ‘M’ ascì p’l j’ oto fṛâziui d’Ulmèa, u s’ pō’ p’nsoa al pṛ’nzippi dû švilüppu d’l bulgoi d’ muntogna, ‘ntulnu al 1600. A paruchioa d’l Pṛoa r’ eṛa štô ch’m’zô ‘ntî pṛimmi oggni del 1800, quon’ ch’ u j’eṛa tonte gente ch’ i štas̅c̅èvo scilà.

Da dōppu a s’cunda guèra, èl gente j’han c’munzà a ‘ndosne dal fṛâziui è ascì èl Pṛoa l’ha c’munzà a špupulose. ‘Nt’ j’ ültimi oggni cōc cà ṛê štô arngịô è calcün l’è tulna muntà a vivo ‘n lù Pṛoa.

Pōšti d’ ‘nteṛesse

• 
  Ges̅c̅ịa d’Sèn Zan èl Batišta, ai M'lî
• 
  Cap’latta dâ Madōnna del Colmine, a 'l Cà Suvṛone
• 
  A Caplatta ‘nsâ Pṛuvincioa

• Ges̅c̅ịa d’Sèn Zan èl Batišta: a ges̅c̅ịa ch’ a s’ pō' vago zö ṛ’è štô tiṛô scịü n’mà a paltìa da èl 1749 ed inaugüṛô l’onnu dōppu. Pṛimma, defatti, a ges̅c̅ịa d’l Pṛoa a duèva tṛuvose lungu a štṛô ch’ dai Bovi a pultova a ‘l Cà Suvṛone fōsci, ‘nta 'nch'nscì diccia cušteṛa d’Tacò, anche s’u n n’è r'štà teštimunionza. A n’ è cioiṛa a mutivaziun ch’ ṛô pultà a tṛašfeṛia a sede religiusa, a ōggni mōddu l’è giüstu ascì p'nsoa ch’ j' abitonti dâ zōna i staiso,‘nti tempi d' š-c-oggni int' ina pus̅c̅iziun ciü' elevô ṛ' špettu al bulgoi d’ zö ō che ducca u i fusse ina necescità d’ vis̅c̅inonza. J’edifizzi i sun štoi benes̅c̅Î è auvelti al funziui ‘nt’ èl 1756. A paruchioa ṛ’eṛa stô foccia ciü gṛōssa ‘nti oggni, tontu ch’ nt’ el 1785 j' àn focciu a canugna, 'ncù ampliô 'ntl' 1874, mentṛe èl campanin u s'ṛà štà 'ncum'nzà d’l 1845. D'l 1896 i sun èl pitüṛe a fṛascu d' Geniu Alduin, lun' ch' i sun rafigüṛoi, a polte, i quottṛu Evangelišti è ascì a decapitaziun d’Sen Zan èl Batišta. Oto decuṛaziui d’dṛentu j' eṛo štoi afidoi al pitua d’Zevo Cilin, mentṛe l’autoa magiua, d'l 1748 'n molmu d’ Carara, l’eṛa štà 'catà da ṛa parōcchia a Finoa.

• Cap’latta dâ Madōnna del Colmine: cuštṛuìa a paltìa dal 1885, a s’ tṛöva a 'l Cà Suvṛone. U s’tṛotta d’ ina geis̅c̅ịatta polva vujiüa da dun Giuseppe Colombo, ch’ l’eṛa nasciü' ‘ntâ bulgô è chè lì l’eṛa štà p'l tontu tempu paricu. Dṛentu u j’è j’opeṛe d’Geniu Alduin, difatti ‘Nsâ vota dâ geis̅c̅ịa u s’ tṛöva in a fṛašcu dâ Madōnna ch’ ṛô a u ṛundu dis̅c̅ịöccịu ongio ‘n s’ in šfundu cèlèšte. S’cundu a tṛadiziun Alduin u s’ eṛa išpiṛà, p’l li muṛi, al mašnoi d’l padṛun dâ tèṛa lunde ch’ ṛê štô foccia a geis̅c̅ịa, cumme Geniu u fas̅c̅èva d’lungu, che suvenzi u piova špuntu dal gente ch’ u j’eṛa ‘nsl’ poštu. D’lungu d’l l’Alduin el dipintu suvo l’autoa, ch’ u muštṛa a Madōnna d’l Colmine cun 'n viṛu i sonti, fṛa aš-ci chizì, Sèn Giûs̅c̅èppu, Sèn Zan èl Batišta è Sont’Antōni. Au a u dì d’ ʒô i miṛogni i sun ‘nfiltṛoi da l’ ümidità, ch’ è s’ ‘n’ s’ faṛà nènte i ṛa faṛan caṛoa.
• A geis̅c̅ịa d’Giuanetta: faccia custṛuìa du 1909 p’l vuṛea dâ scignuṛa Anna Meṛlino (diccia Giuanetta). A s’tṛöva ai Meṛlî, ‘nsa via ch’a pōlta a 'l Ca Suvṛone. D' u lištessu onnu dâ geis̅c̅ịatta, u dipintu ṛealizà da Geniu Alduin, ch’u s’pō' vago d’suvo a l’autoa. Dōppu a Pṛimma guèṛa mundioa, c’me ṛingṛaziamentu d’esso tulnoi, Giovanni e Geṛvasio Meṛlino j’avevo cumisciunà a figüṛa dâ Madōnna ch’ a vaija ‘nsa batōja. C’me a capélla d’l Cà Suvṛone ascì assa lì ṛ’è 'ntitulô aṛa Madōnna d’l Colmine.
• J’olgi: divelsci e spantioi ‘n tütte èl bulgoi, ina vōta duvṛoi p’l lavoa a rōba, u i n’è ‘ncù divelsci: ai M’lî, ai Bovi, ai Luotti e ascì ai Licatti.

Vie di cumunicaziun

Èl Pṛoa u s’ tṛöva ‘nsâ via pṛuvincioa 216 ch’ a ṛu culega a est cun Cṛavaina e a ovest cun Contaroina. P’ṛ arivoa ‘nt Ulmèa venta caminoa cilca 6,8 chilometṛi.

Bibliugṛafia

• (IT) Tullio Pagliana, Chiese, piloni, cappelle di Ormea e frazioni, Monumenti di storia religiosa e popolare, Imperia, Dominici Editore, 1990.

Oci pṛugetti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Proa