Sâta a-o contegnûo

Cravaüna

Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
44°07′N 7°57′E
Da Wikipedia
AR
 Sta pagina chi a l'è scrîta de Craṿaüna
Craṿaüna
cumüna
Craṿaüna – Stemma
Craṿaüna – Veduta
Craṿaüna – Veduta
U paìse de Craṿaüna
Localizaçión
StâtoItàlia Itàlia
Región Piemunte
Provìnsa Cuni
Aministraçión
ScìndicoGiuseppe Ruaro (lista cìvica Insieme per credere in un futuro) da-o 20-9-2020
Dæta de instituçión1861
Teritöio
Coordinæ:44°07′N 7°57′E
Altitùdine959 m s.l.m.
Superfìcce11,5 km²
Abitanti80[1] (31-8-2020)
Denscitæ6,96 ab./km²
FraçioìnA Ciazöṛa, A Ruöia, E Cà Suttàne, E Cà Mezzane, U Pözzu (sêde da cumüna)
Comùn confinantiÀutu, Lâguia (IM), Armu (IM), U Burghettu (IM), Urméa, A Ceṿe (IM)
Âtre informaçioìn
CAP12070
Prefìsso0174
Fûzo oràrioUTC+1
Còdice ISTAT004039
Cod. cadastrâB692
TargaCN
Cl. scìsmicazöna 3s (sismicitæ bàssa)[2]
Cl. climàticazöna F, 3 498 GG[3]
Nomme abitantide Craṿaüna
Sànto patrónSant'Antunìn
Giórno festîvo2 de setembre
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión:
Craṿaüna
Craṿaüna
Craṿaüna – Mappa
Craṿaüna – Mappa
A pusiz̄iùn de Craṿaüna inta pruincia de Cuni
Scîto instituçionâle
Wikidata · Info

Craṿaüna[n. 1] (Caprauna in italiàn) a l'è ina cumüna du bassu Piemunte, inta pruincia de Cuni, cun 80 abitanti (dàti agiurnài du 2024).[1]

Geugrafìa

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • Ṿìsta de Craṿaüna dai Rucài
    Ṿìsta de Craṿaüna dai Rucài
  • A Colla de Craṿaüna dae Caṛanche da Guardia
    A Colla de Craṿaüna dae Caṛanche da Guardia
  • E Penne e A Stramuntina
    E Penne e A Stramuntina
  • L'Armetta ṿìstu dae Penne
    L'Armetta ṿìstu dae Penne

Craṿaüna a se tröṿa in Piemunte, inta parte ciü bassa da pruincia de Cuni, ṿescìn aa Ligüṛia, tantu che a cunfìna cun: Àutu, Lâguia (IM), Armu (IM), U Burghettu (IM), Urméa e A Ceṿe (IM). Faciâ in sciü u ṿersante maṛittimu, a l'è circundâ pe' trei quarti dai munti, fra tütti u Munte Armetta u l'è chélu ciü autu e u riṿa a 'n autez̄z̄a de 1740 metri de 'n sciü u mâ. Stu lì u resta dae parte ciü ṿèrsu Urméa, mèntre a punènte, in pocu ciü bassu, u gh'è u Munte da Guardia (1659 m), de longu a marcà u cunfìn da cumüna, che ṿèrsu 'n a ṿalle u se cega e u rìṿa dae parte da Rocca da Stramuntina (1501 m).

Passâ sta chi u gh'è u Penùn (1495 m), u cunfìn u ṿa de deré aa spartiz̄iùn fra e tre ṿalàe: du Pennavaire, de Ferraia e d'Aroscia. A ṿalâ de Ferraia, püṛ'essèndu bona parte de prupietàe de Craṿaüna a cazze pe' 'na parte ascì intu teritoṛiu de Lâguia e de Burghettu, e u cunfìn u prusegue passandu ancù pe'u Munte Bellu (1335 m) e u caṛa au Dènte. Turnandu a muntà, da leṿante, u se incontra u Garbu de Taṛambüghe, u se munta daa Galeṛia de Rocca Russa e u se prucedde ṿersu Munte Grossu. Ṿescìn a stu lì u se tröṿa i Sii (1311 m[n. 2]) e muntandu u gh'è San Bertumê (1493 m) e a z̄imma de Pezautu (1544 m). Fra Pezautu e l'Armetta u gh'è ancù U Ciàn e A Curma, tüttu drentu u cumün de Craṿaüna.

U paìse, du restu, u se tröṿa a 950 metri d'autez̄z̄a e u fà parte de l'auta ṿalâ du Pennavaire, ch'u u nàsce aa Funtana du Baggiu, in sciü a Colla de Craṿaüna (1337 m). U riàn u passa daa Cà du Buschettu e i se ghe cunzunze di autri riài maimàn ch'u caṛa a ṿalle. Ün di afluènti ciü grosci ch'i passa drentu u teritoṛiu da cumüna u l'è u Riàn du Crösu, ch'u nasce a l'Arma e u passa de là daa Ciazöṛa. Pöi u gh'è u riàn de Cà Mezzane, ch'u u nàsce sciü u Ruggiu, aa Ruöia, und'i pia l'aigua da beṿe, e u passa drentu u paìse.

U riàn di Torti (o de l'Isuṛa), u nasce dai Cuṛài, sutte l'Armetta e u se caccia intu Pennavaire sutta e Cà Suttane. Sutte Rocca Russa, d'entu Garbu de Taṛambüghe, u sciorte 'n autru riàn, ch'u se va a cacià apena lì sutta intu Pennavaire. In po' primma de Cà de l'Arma da Ṿia, u gh'è i cunfìn cun Àutu.

A furma du paìse a l'è tipica de muntagna, spartìu fra z̄inque difeṛènti burgàe, ch'i nu sun tantu distanti üna da l'autra, ma a ogni moddu bèn distinte, tra ste chi:

  • U Pözzu (Poggio in italiàn), a l'è a fraz̄iùn dund'u gh'è a gescia e a cumüna, ch'i dan sciü a ciaz̄z̄a ch'a l'è u cèntru du paìse. A se tröṿa a 950 metri d'autez̄z̄a e cumme u ne disce u nomme a se tröṿa in sciü in pözzu, giṛàu ṿèrsu E Penne; e a l'è a primma burgâ ch'a se incontra riṿandu d'Arbenga dau stradùn.
  • E Cà Mezzane (Case Mezzane), propiu atacâ au Pözzu, doppu a cumüna a se tröṿa a fraz̄iùn de Cà Mezzane, ciü picenina, ch'a l'è longu a ṿia ch'a porta ṿersu A Ciazöṛa, a se ciamma cuscì ṿìstu ch'a l'è intu mèzzu tra sta lì e U Pözzu, u ghe passa ascì in riàn, ch'u u ne pia u nomme.
  • A Ciazöṛa (Chiazzuola), ciü versu u bòscu rispettu a l'autre due, passâ a capélla de San Bastiàn, ch'a resta in sciü a ṿia du semiteṛiu.
  • A Ruöia (Ruora), menz̄iunâ inte carte antighe cumme Rovoira, a se tröṿa a 1042 m, surve au Pözzu e ae Cà Mezzane, a l'è sèmpre stâ a ciü pupulâ e a l'è a ciü auta de tütte, da ṿescìn u se ghe tröṿa a capélla de San Roccu.
  • E Cà Suttane, u se ghe riṿa dau biṿiu longu u stradùn pocu primma de riṿà au Pözzu, o senù da sta chi. A se ciamma cuscì perché a l'è a parte du paìse ch'a resta ciü a ṿalle, sutt'u Pözzu, a 'n'autez̄z̄a de quasci 850 m. Ṿescìn ae cà u gh'è a capélla da Madonna da Neṿe.

Stòṛia

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • Travaiu in cursu

Urìgine du nomme

[modìfica | modìfica wikitèsto]

L'urìgine du nomme du paìse a nu l'è bèn ciaia, dandu amèntu a carcün u ne ṿegniṛea dau latìn Clavis Una, ch'u aureṛeṿa dì "êsse fedeli numà a ün", ma du restu e primme testimunianz̄e scrîte dund'u cumpaṛìsce u nomme du paìse i mustra de furme cumme Caprania, Capraunia, Capravina e fina Capranica che ne ṿegniṛea tütte dau nomme da craṿa.[7][8]

Adiṛitüṛa inti papéi ciü antighi a cumpaṛisce a denuminaz̄iùn Cravaune, marcâ inte di atti du 1363, mèntre inti Statüti du 1550 truṿammu scritu Clavauna e ascì Cravauna, bèn ṿescine aa furma in dialettu, pe' fenî cu'a primma apaṛiz̄iùn da furma Caprauna ch'a ṿegne scrîta intu 1576.[9]

Etàe antiga

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Intu teritòṛiu de Craṿaüna u l'è stàu truṿàu ciü testimunianz̄e d'epuca rumana, tantu ch'u l'è stàu facciu di scaṿi ch'i l'han purtàu aa lüsce in z̄èrtu nümeṛu de tòcchi de tèracöccia, ch'i remunteṛeṿa au I seculu doppu Cristu. Sti chi i l'andaṿa a furmà cupette e autri strümènti de fabricaz̄iùn italica de chéi tèmpi, ch'i fan pensà ascì aa presènz̄a de ‘n sacraṛiu suttu u Castelà, pe'u Fasceu, truṿàu quande i l'han fàcciu u stradùn, scitu ünicu inte tütta a ṿalâ.[10] Du restu u l'è faz̄ile che inte sti posti chi l'òmmu u ghe fusse zà da prìmma, vistu ch'u gh'è tante arme, cumme chéla du Ciàn de l'Arma, dunde i l'han truṿàu ina cunchiglia garbâ du 10 000 a.C. Foscia ste chi i l'eṛa zà frequentàe dau Paleuliticu, e u se pènsa ascì ch'u ghe fusse di insediamènti di Liguṛi antighi, primma ch'u ṿegnisse i rumài.

Etàe de mèzzu

[modìfica | modìfica wikitèsto]

U teritòṛiu de Craṿaüna u ṿegne numinàu pe'a primma ota cumme parte du feudu de prupietàe di marchesci de Clavesana, de discendènz̄a aleṛamica, ch'i s'éṛa spartìi cu'i autri rammi da famìa i pusedimènti ch'i l'éṛa stài dunài da l'Impeṛatù Ottone I, primma cu'in àttu firmàu du 967[9] e pöi cunfermàu de doppu, tantu intu 1162 cumme intu 1226.[9] Pe' de mutiṿaz̄iùi nu bèn ciaie du feudu ghe fasceṿa parte ascì a cumünitàe de Àutu. Du restu, u se sa che aumenu a partì dau seculu XIII i Cepolla, 'na ricca famia d'Arbenga, i l'éṛa ṿegnüi scignuṛi du paìse, incaṛegài de longu dai Clavesana, cumme testimuniàu da 'n àttu di marchesci, firmàu ai 25 de lüiu du 1320, che i cuncedde cuscì u cuntrollu du feudu a Iacobino Cebulla.[11]

Zà da carche annu stu chi u l'aṿea cumenz̄àu a mette e màe intu paìse, tantu che u sò nomme u cumpaṛìsce du 1304 inte ‘n papé ligàu a quandu i l'han catàu ‘na burgâ picenìna, chéle che aù foscia i sun e Cà Mezzane.[12] In ciü pe' tüttu u Trescèntu u gh'è stàu de cuntese, cumme quandu i dusceṿa elez̄z̄e u pudestàe d'Arbenga, cu'i Cepollini a sustegnu di marchesci, facciu ch'u porta i Clavesana a dà turna u feudu inte màe de sta famìa chi.[9]

Cuscì, inti papéi dicci primma, ch'i ne mustra l'infeudamèntu di Cepollini, u marchese Federico de Clavesana u ṿa a cunfermà i diritti du cumitàu in sciü u castrum de Àutu e in sciü a ṿilla de Craṿaüna.[13] Cu'a mòrte di marchesci da famìa Clavesana i söi dumini i ṿegne purtài sùttu duminiu di Del Carretto, cun l'inṿestitüṛa de Aleramo Del Caretto aṿegnüa du 1355, faccia da l'impeṛatû Carlo IV, pianduse ascì in quartu da prupietàe du feudu. U rèstu, ch'u l'éṛa stàu spartìu tra i fìi du Iacobino, u passa ancù de man, fin ch'u vegne turna ünìa intu 1363, cu'in attu firmàu intu castéllu de Àutu.

Da fin du seculu u l'è pöi l'interṿèntu facciu daa Repübbrica de Zena, che, intu mezzu de lìti da famìa di Del Carretto, a catta a tèrz̄a parte di diritti in sciu feudu, pagandu ben 60 milla fiuṛìn d'oṛu, cu'in ciàn de espansciùn pulitica ben precisu. Du mèscimu annu a l'è ‘na nöṿa investitüṛa, de longu ai Cepollini e ai Del Carretto.[14] Cu'a morte du conte Zaccaria Cepollini, aṿegnüa du 1572, l'ereditàe a ṿegne spartìa fra i sei fìi, cuscì cumme i diritti in sciu feudu: cuscì i ṿegne inṿestìi daa Repübbrica de Zena quattru di neṿi du conte, fii de Marc'Antonio Cepollini (1592).[15] Intu fratèmpu, u pa che u marchese Scipione del Carretto de Z̄uccaṛèllu, du 1586 u se fusse pruṿàu a ṿènde u feudu, fascèndu a pruposta a Carlo Emanuele I de Savoia, scicumme ch'u l'aṿea puia ch'u ghe ṿegnisse purtàu ṿia, pe' ṿia de z̄erti acòrdi de prelaz̄iùn firmài cun Zena.

A pröa a nu porta a nièn, e cuscì intu 1589 i marchesci i perde dau tüttu u cuntrollu in sciü i dui paìsci.[15] Doppu ‘na seṛie de cuntese drentu aa famìa, u ṿegne conte Giacomo Cepollini, che, spusàu cu'a zenese Paola Maria Cicala, u speṛaṿa de fenì inte l'elèncu di patriz̄i de Zena, cosa ch'a nu l'è capitâ. Cun u Seiz̄èntu u se dröṿe ina nöṿa fase pe'u paìse, scicumme ch'u se fa ciü forte u besögnu d'espansciùn di piemuntesci, ch'i urganizza de spediz̄iùi contru u punènte ligure, tantu intu 1625 cumme intu 1672. Craṿaüna difatti a se truṿaṿa ai tèrmi di dumini zenesci, ai cunfìn cun Urmea, ch'a l'éṛa zà sutta ai Savoia.[16]

Zà de sti tempi a cumünitàe de Craṿaüna a l'aṿea ina z̄erta autunumia in sciü e decisciùi, tantu ch'u se sa ch'a se truâṿa suṿènte inta ciaz̄z̄a du paìse o fin inta gescia de Sant'Antunìn o inte l'uatoṛiu, mèntre che int'in ducümèntu du 1799 u se fa rifeṛimèntu a ‘na “Cà da Cumünitàe" e u se sa ascì che ṿersu a metàe du seculu XVIII i ṿegniṿa ascì elezüi duzze rapresentanti inte tüttu (tra sti chi u scéndegu e dui cunsuṛi). Cu'u tèmpu i l'éṛa stài duveṛài ascì di Statüti cumünali, cuscì cumme di registri, che u ciü impurtante u l'è u Libro degli Arrembi, ch'u l'ha funz̄iunàu fin au 1776, ànnu ch'u l'è riṿàu u primmu catastru.[17]

In seguitu au Tratàu de Utrecht, l'Impeṛatû Carlo VI u fenisce pe' strenze i cuntrolli in sciü i feudi impeṛiali, ch'u ghe cazze ascì Craṿaüna, cunscideṛâ peṛò de scarsu inteṛesse da Amedeo de Savoia, tantu ch'a cumpaṛìsce inta Nota dé Feudi Imperiali indifferenti a S.M., scicumme ch'a restaṿa föṛa man rispettu ai teritoṛi du regnu sabaudu de chéi tèmpi.[18]

De cuntru a Repübbrica de Zena, a se mustra inte ‘na fase de debulez̄z̄a. A situaz̄iùn a cangia de grossu intu Setez̄èntu, quandu a ṿegne cumbatüa a guèra de sucesciùn pulacca, ch'a porta intu 1735 aa firma de ‘n tratàu a Ṿiènna, ch'u permette ai Savoia in'espansciùn netta a meridiùn, tantu da piase 57 feudi impeṛiali, cumpresu chélu de Craṿaüna.[19]

Stu facciu chi u porta in sciü a fin au destacamèntu daa Ligüṛia, pe' fenì sutta au Regnu de Sardegna, nu senz̄a de pulemiche, scicumme che i zenesci i denunz̄ian aa curte franz̄ese e austriaca che u pasaggiu u nu l'éṛa in regula. Du restu, inte l'aùstu du 1736 i rapresentanti di feudi piài dai Savoia i sun ciamài a Cairu a züṛà fedeltàe au nöu padrùn e difatti carche dì prìmma u l'éṛa stàu püblicàu in edittu dau cavalier Passerini, ch'u custrenzeva i feudataṛi Pier Francesco Cevolino e Domenico Maria Accellino a prestà züṛamèntu.[20]

Cuscì inte chéli dì a cumünitàe du feudu a se mette asèmme, pruandu a rebatte e decisciùi piàe a Ṿiènna, mandandu in attu, registràu da ‘n nutaiu, dund'u se fa presènte che i dui paìsci i l'éṛa da tèmpu sutte Zena. U fa istessu u Conte, che d'in Àutu u manda in autru papé, dund'u se fa cunusce cumme feudataṛiu da Repübbrica Zenese, ma sènz̄a che a situaz̄iùn a cange. Inte stu moddu i piemutesci i se pìa di dumini ciü ṿescìn aa maṛìna, de impurtanz̄a pe' i traffeghi ecunomichi versu a Riṿeṛa.[21][22]

Dau 1861 u pàssa sutta au Regnu d'Italia, suttu u mandamèntu XIII, de Urmea, intu circundaṛiu de Mundeṿì, scancelàu du 1926 e pöi passàu sutta a chélu de Cuni, pöi ṿegnüu pruincia. Da l'ànnu 1946 u l'è inta Repübbrica italiana. U fa parte de Üniùn muntana Alta Val Tanaro.

Abitanti

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Evuluz̄iùn demugràfica

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Abitanti censì[23]

Minuṛànz̄e fuṛèste

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Segundu l'ISTAT, ai 31 de descèmbre du 2014, a Craṿaüna u gh'è 1 rescidènte fuṛèstu.

Pòsti de interesse

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Craṿaüna, a gescia de Sant'Antunìn

Architetüṛe religiuse

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • Gescia da parocchia de Sant'Antunìn, (cunusciüa ascì numma cumme "A gescia"), faccia intu seculu XVIII.[24]
  • Uatoṛiu de San Bertumê, inta ciaz̄z̄a da paìse, ataccu aa gescia, u l'è du seculu XVI. Chi u gh'è a sêde da cunfraternita ch'a ne pòrta u nòmme.[25]
  • A Capélla de Guarnê o da Viscitaz̄iùn ascì, ch'a se tröva inta lucalitàe de Guarnê.[28]
  • A Capella de San Bastiàn, inta burgâ da Ciazöṛa.[29]
  • Capeletta de San Benàrdu, pocu au de surva de cà du Pözzu.[30]
  • Santuàṛiu de l'Asunta, ciamâ de suènte dai abitanti du pòstu "A Capella", a se tröva versu u boscu, sutta aa via pruinciale, primma de Costabella.[27]
  • Capeletta de Cà Suttane, o da Madònna da Neṿe, inta burgâ che ne pìa u nòmme.

Musei

[modìfica | modìfica wikitèsto]

A Craṿaüna u se tröṿa u museu etnugraficu dedicàu au paìse, ch'u mùstra futugrafìe, atrez̄z̄i e arnesci da ṿìtta cuntadina de chéi tèmpi, a partì daa fìn de l'Öttuz̄èntu. Stu chi u l'è stàu duèrtu intu 2000 in sce l'iniz̄iàtiṿa di rescidènti.[31]

Ecunumìa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

L'ecunumìa du paìse a l'è pe'a ciü parte legâ a l'agricultüṛa e a l'alevamèntu, ma ascì au türismu, survatüttu pe'u trekking, e caminàe inti senté e e scalàe.

Cultüṛa

[modìfica | modìfica wikitèsto]
A ràva de Craṿaüna

Dialettu de Craṿaüna

[modìfica | modìfica wikitèsto]
U mèscimu argumentu in detaiu: Dialettu arbenganese.

A Craṿaüna u se parla in dialettu ch'u s'asemeia a chélu di autri paìsci da ṿalâ du Pennavaire, fra e difeṛènz̄e ciü impurtanti ch'i cangia dau parlà di figui[n. 3] u gh'è a presènz̄a marcâ di sòi [ts] e [dz], ch'i pia u pòstu da [s] e da [z] (se disce ciaz̄z̄a ['tʃats:a] e nu ciassa ['tʃas:a], pözzu ['pødz:u] e nu pöṡṡu ['pøz:u]), trattu ch'u se presènta ascì inte l'urmeàscu. Du rèstu a se fa cunusce ascì a prununz̄ia da r giasciâ, ch'a se tröva in genere fra vucâle e a l'è ben difeṛènte da chéla italiàna, ch'a gh'è ascì inte carcün de l'autri dialetti de l'entrutèra de stampu arbenganese. Autra difeṛènz̄a de contu a l'è ch'u manca a "x" che de suènte a marca u sòn da j franz̄ese, sustituìa da u sòn "sc" duz̄e (cumme in sösciüṛa), cuscì cumme a maneṛa de dì a "v" fra vucâle ch'a scumpaṛisce tostu e a se semeia a 'na ṿia de mèzzu fra a "v" e "u" (cumme inta paṛolla ciaṿe). In ciü u gh'è de paṛolle ch'i se semeia ai dialetti de Nascin e de Castergiancu, che presempiu i g'han u passaggiu de furme in -yt- a -c-, e ducca, u ghe se disce làcce e nu làite, nöcce e nu nötte, fenomenu ch'u se tröṿa ascì inte z̄erte furme di verbi, cumme "dicciu" o "facciu".

De seguitu in elencu de paragùi fra u dialettu de Craṿaüna e chélli d'Arbenga e Castergiancu.[32]

Craṿaüna Arbenga Castergiancu
Brüsciacafè[n. 4] - Còrnu
Cafetêṛa Cafete(r)a Cafete(r)a
Grattaia Gratà(r)a Grattai(r)a
Muṛinettu Mascinìn Mascinìn
Rasc-cettu Raspettu Raspettu
Scrùsce[n. 5] Scrùsce Scrùsce

Asuciaz̄iùi

[modìfica | modìfica wikitèsto]

A Craṿaüna u gh'è difeṛènti asuciaz̄iùi, cumme a Pro Loco, ch'a urganizza e manifestaz̄iùi intu paìse, l'asuciaz̄iùn Amici di Caprauna, ch'a se interessa de tradiz̄iùi du postu e da valurizaz̄iùn da sucietàe du paìse.[33] Nu manca ascì l'urganizaz̄iùn Isola di CapraUnica, pe'a ripupulasiùn da burgâ da Ruöia.[34]

Cüscina

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Tipica de ste parte a l'è a "Raṿa de Craṿaüna", inseṛìa intu prugramma de tütela Slow Food da l'ànnu 2003, duveṛâ pé diferènti piàtti da tradisiùn cumme i "sc-ciancùi", particulâre genere de pàsta fresca prepaṛàu inta ṿalâ du Pennavaire.[35]

Feste e féṛe

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • Festa da Furmagetta e du pan de ca', ai inìssi de aùstu.[36]
  • Festa de ràve, in utùbre.
  • Mezz'aùstu a Craṿaüna, festa ch'a se tegne aa 'Sunta.

Aministraz̄iùn

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Periudu Primmu sitadìn Partìu Càrega Nòtte
14 mazzu 2001 30 mazzu 2006 Rinaldo Arnaldi Indipendènte scéndegu
30 mazzu 2006 16 mazzu 2011 Rinaldo Arnaldi Lista civica scéndegu
16 mazzu 2011 27 zenà 2015 Marco Mordeglia lista civica scéndegu
17 freṿà 2015 31 mazzu 2015 Claudia Bergia - Cumisàṛiu prefetiz̄iu
31 de mazzu 2015 20 setèmbre 2020 Paolo Ferraris Lista civica
"Insieme per credere in un futuro" 		scéndegu
20 setèmbre 2020 in càrega Giuseppe Ruaro Lista civica
"Insieme per credere in un futuro" 		scéndegu

Vie de Cumünicaz̄iùn

[modìfica | modìfica wikitèsto]
U stradùn dau pàssu da Còlla

U teritòṛiu da cumüna u l'è culegàu cun Arbenga e cun Urmea graz̄ie au stradùn (SP216-SP14 intu tòccu sutta Saùna), ch'a traversa tütta a ṿalâ du Pennavaire a partì d'Arbenga pé riṿà fin aa Còlla de Craṿaüna e da chì passàu u Preàllu, u se riṿa Cantaraina, in sciü a statale da Còlla de Naṿa. U traffegu de curieṛe u l'è servìu da l'aziènda de trasportu da pruincia de Sauna, a TPL Linea.

Notte

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Notte au testu
  1. ↑ U se ghe disce [krawa'yna], mèntre in Riṿeṛa u ṿegne scricciu Cravaüna[4][krava'yna], Cṛavaina in urmeàscu[5], Cravauna [kra'vawna] in zenese[6], Cravaun-a in piemuntese
  2. ↑ L'autezza a se rifeṛisce au passu di Sii, e nu a tüttu u scitu, ch'u l'è ciü grossu
  3. ↑ Cun sta paṛolla chi u se intènde i ligüṛi da maṛina e pe' u ciü da ṿalâ d'Ineja, cunusciüi intu paìse perché i ṿegniṿa a ṿènde e fighe; de contru u l'eṛa solitu che chéli de Craṿaüna i caṛasse da ste parte lì (cumme au Burgumaṛu o a Pontedasce) pe' travaià inte l'uṛiṿe e inti gumbi. Dau nomme "figui" i seṛea da tiṛà föṛa e gènte de l'entrutèra arbenganese e da ṿalâ da Ceṿe.
  4. ↑ Nomme che u indica in moddu specificu u cuntenitù dunde u se mette u cafè maxinàu
  5. ↑ Lische sutì de legnu, de suvente de nissöřa, duveàře pé a custrusiùn di cavàgni; i l'existe ascì di atressi chi i sèrve pé cegà e metì assemme 'sti tòcchi, inta tradisiùn du paìse ciamài "Piccascruxe" o "Issascruxe")
Notte bibliugrafiche
  1. ↑ 1,0 1,1 Dato Istat - Pupulaz̄iùn rescidente ai 31 de discèmbre du 2024 (dàtu provisoṛiu).
  2. ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
  3. ↑ (IT) Tabella dei gradi/giorno dei Comuni italiani raggruppati per Regione e Provincia (PDF), Lézze 26 agósto 1993, n. 412, Al. A, Agenzia nazionale per le nuove tecnologie, l'energia e lo sviluppo economico sostenibile, 01-03-2011, p. 151. URL consultòu o 3 màzzo 2025 (archiviòu da l'url òriginâle o 1º zenâ 2017).
  4. ↑ (LIJ, IT) Angelo Gastaldi, Nummi de sittè, paisi e lucalitè, in De tüttu in po', Arbenga, Edizioni del Delfino Moro, 1996, p. 119.
  5. ↑ (LIJ, IT) Giuseppe Colombo, Vocabolario Italiano-Ormeasco Ulmioscu-Italian, Cengiu, Litografia Fracchia, 1986.
  6. ↑ (LIJ, IT, EN) Deize: diçionäio italian-zeneise - Caprauna, in sce conseggio-ligure.org. URL consultòu o 18 màrso 2025.
  7. ↑ (IT) Cumün de Cravaüna, a stòia, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  8. ↑ (IT) Cravaüna, u cumün de e ràve e de cràve, in sce reportingtheworldover.wordpress.com. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.1 Vicissitudini storiche, p.8
  10. ↑ (IT) Daniela Gandolfi e Lucia Gervasini, La Stipe votiva di Caprauna, Burdigheṛa, Istituto Internazionale di Studi Liguri, 1985, p. 92.
  11. ↑ (IT) Franco Noberasco, IV. Conscente nel Trecento e nel Quattrocento: la signoria dei Cepolla/Cepollini, in Conscente del Papa, Arbenga, Edizioni del Delfino Moro, 2001, p. 97.
  12. ↑ Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.4 Amministrazione civile e giuridica, p.31
  13. ↑ Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.1 Vicissitudini storiche, p.9
  14. ↑ Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.1 Vicissitudini storiche, p.11
  15. ↑ 15,0 15,1 Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.1 Vicissitudini storiche, p.12
  16. ↑ Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.4 Amministrazione civile e giuridica, p.17
  17. ↑ Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.4 Amministrazione civile e giuridica, p.32
  18. ↑ Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.4 Amministrazione civile e giuridica, p.19
  19. ↑ (FR) Dücàu de Savoia, Articles préliminaires de paix entre Sa Majesté le Roi de France, et Sa Majesté Impériale, in Traités publics de la royale maison de Savoie avec les puissances étrangères, depuis la paix de Cateau-Cambrésis jusqu'à nos jours, Tüṛìn, Imprimerie Imperial, 1836-1861, p. 467.
  20. ↑ Merlo, 2024, 2. Il feudo di Caprauna, 2.4 Amministrazione civile e giuridica, p.22
  21. ↑ (IT) Cravaüna, tra a ṿalâ du Pennavaire e chéla du Tàna, in sce valtanarolife.com. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  22. ↑ (IT) A stòṛia de Àutu, fra dispute e cuntruversie.Cun Craṿaüna ünicu paìse "afaciàu in sce u mà" du Piemunte., in sce trucioli.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  23. ↑ Statìstiche I.Stat - ISTAT;  URL cunsültàu u 30-12-2023.
  24. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, a gêxa de Sant'Antunìn., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  25. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, L'Uratoriu de San Bertumé, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  26. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, a géxetta de San Ròccu., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  27. ↑ 27,0 27,1 (IT) Cravaüna, futugrafìe, in sce danilodelorenzis.altervista.org. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  28. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, a capeletta da a Vixitasiùn., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  29. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, a capeletta di Santi Fabiàn e 'Bastian., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  30. ↑ (IT) Còse vegghe, Cravaüna, a capeletta de San Benàrdu, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  31. ↑ (IT) U museu etnugraficu de Craṿaüna, in sce valtanarolife.com. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  32. ↑ (IT) Asuciasiùn Amixi de Cravaüna, in sce m.facebook.com. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
  33. ↑ (IT) Asuciasiùi e enti, cumün de Cravaüna, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
  34. ↑ (IT) U prugettu de l'ìsua de Cravaüna, in sce torino.repubblica.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
  35. ↑ (IT) A ràva de Cravaüna, scheda de descrisiùn, in sce fondazioneslowfood.com. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
  36. ↑ (IT) a fèsta da furmagetta e du pàn de ca' 2018, in sce piemontegiovani.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.

Bibliugrafìa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Autri prugètti

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Cravaüna&oldid=258058"