Sâta a-o contegnûo

Cravaüna

Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
44°07′N 7°57′E
Da Wikipedia
AR
 Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
Cravaüna
cumüna
Cravaüna – Stemma
Cravaüna – Veduta
Cravaüna – Veduta
U paìse de Cravaüna
Localizaçión
StâtoItàlia Itàlia
Región Piemunte
Provìnsa Cuni
Aministraçión
ScìndicoGiuseppe Ruaro (lista sìvica Insieme per credere in un futuro) da-o 20-9-2020
Teritöio
Coordinæ:44°07′N 7°57′E
Altitùdine959 m s.l.m.
Superfìcce11,5 km²
Abitanti94[1] (31-8-2020)
Denscitæ8,17 ab./km²
FraçioìnA Ciazöṛa, A Ruöia, E Cà Suttàne, E Cà Mezzane, U Pözzu (sêde da cumüna)
Comùn confinantiÀutu, Lâguia (IM), Armu (IM), U Burghettu (IM), Urméa, A Ceve (IM)
Âtre informaçioìn
CAP12070
Prefìsso0174
Fûzo oràrioUTC+1
Còdice ISTAT004039
Cod. cadastrâB692
TargaCN
Cl. scìsmicazöna 3s (sismicitæ bàssa)[2]
Cl. climàticazöna F, 3 498 GG[3]
Nomme abitantide Cravaüna
Sànto patrónSant'Antugnìn
Giórno festîvo2 de setembre
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión:
Cravaüna
Cravaüna
Cravaüna – Mappa
Cravaüna – Mappa
A pusisiun de Cravaüna inta pruvincia de Cuni
Scîto instituçionâle
Wikidata · Info

Cravaüna[n. 1] (Caprauna in italiàn) a l'è ina cumüna du bassu Piemunte, inta pruvincia de Cuni, cun 94 abitanti (dàti agiurnài du 2020).

Geugrafìa

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Panuṛàmma de Cravaüna dau Munte Dubàssu
A còlla de Cravaüna

Cravaüna a se tröva in Piemunte, inta pruvincia de Cuni, e a fà parte da valâ du sc-ciümme Pennavaire. Cun Àutu a l'è l'ünica cumüna piemuntese du tüttu intu versànte ligüre. A cunfìna cun: Àutu, Lâguia (IM), Armu (IM), U Burghettu (IM), Urméa e A Ceve (IM).

Stòṛia

[modìfica | modìfica wikitèsto]

U teritòṛiu de Cravaüna u vegne numinàu pe'a primma 'ôta inte l'IX seculu quande Bunifàssiu du Vastu, marchese de Savùna, u u pòrta sutta a 'n ünicu feudu assemme au paìse de Àutu. Du restu, inta valâ du Pennavaire sun diferenti e "arme" (grotte e repàṛi sutta e rocche), forscia zà frequentàe dau Paleuliticu, cun ascì di insediamènti di Ligüṛi antighi, avanti ch'i ghe vegnisse i rumài.

Particulare fra l'àtru l'uṛìgine du nomme, ch'u ne vegniṛea dau latìn Clavis Una, ch'u vö dì "êsse fedeli a numma che ün", ma dandu amentu e lezende lucàli puṛéva êsse ligàu a Capranica, antigu nòmme duveṛàu da di studiùsci pe' indicà u postu.[6][7] Cun a mòrte di marchesci da famìa Clavesana i sòi dumini i vegne messi sùtta au duminiu di Du Carettu, zà prupietàṛi du Marchesàu de Süccaṛellu, chi i vàn a cedde u paìse de Cravaüna aa famìa di Seullìn d'Arbenga.

Ciü intu detaju, sti chi i l'asceva zà u cuntrollu de ste parte dai 25 de lüju du 1320, scicumme ch'i l'eṛan stài incaregài sutta i marchesci Clavesana. Cumme avegnüu pe'Àutu e u sò castéllu, chi i mantegne u cuntròllu dòppu a caütta di Du Carrettu, vegnüa du 1624. U mumentu ch'u porta au destacamentu daa Ligüṛia u remunta au 1736, ànnu di acòrdi avanti du tratàu de Vienna, quande, aa fìn da guèra de sücesciun pulàcca, a famìa Savoia a rescatta u feudu de Àutu e de Cravaüna, pe'avê di dumini ciü viscin aa maṛìna.[8] Cun u tratàu de Vienna u paìse u pàssa du tüttu au Regnu de Sardegna.[9]

Dau 1861 u pàssa sutta au Regnu d'Italia, e da l'ànnu 1946 inta Repübbrica italiana. E ürtime mudifiche au teritoṛiu e sun avegnüe intu seculu XIX e e l'eṛan pe'e ratelle de cunfìn cun Àutu dae pàrte da fùnte de San Bertumé e i scìti lì d'atàccu, situasiùn ch'a l'è fenìa cunscideṛandu cumme cunfin a Ròcca Russa, impurtànte rocca che ancù aù a segna u cunfìn frai i dui cumüi.[10]

Abitanti

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Evulusiùn demugràfica

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Abitanti censìi[11]

Minuṛànse fuṛèste

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Segundu u ISTAT, ai 31 de discembre du 2014, a Cravaüna u gh'è 1 rescidente fuṛèstu.

Pòsti de interesse

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Cravaüna, a gescia de Sant'Antugnìn

Architetüṛe religiuse

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • Gescia da parocchia de Sant'Antugnìn, (cunusciüa ascì numma cumme "A gescia"), edificâ intu XVIII seculu.[12]
  • Uṛatoṛiu de San Bertumê, inta ciassa da paìse, d'ataccu aa gescia, u l'è du XVI seculu. Chi a gh'è a sêde da cungrega ch'a ne pòrta u nòmme.[13]
  • A Capella de Guarnê o da Viscitasiùn ascì, ch'a se tröva inta lucalitài de Guarnê.[16]
  • A Capella de San Bastiàn, inta burgâ da Ciazöṛa.[17]
  • Capeletta de San Benàrdu, pocu au de surva de cà du Pözzu.[18]
  • Gescia e Santuàṛiu da Sunta, ciamâ de suente dai abitanti du pòstu "A Capella", a se tröva da viscin au stradùn, muntandu versu a Colla.[15]
  • Capeletta de Cà Suttane, o da Madònna da Nêve, inta burgâ che ne pìa u nòmme.

Musei

[modìfica | modìfica wikitèsto]

A Cravaüna u se tröva u museu etnugraficu dedicàu au paìse, ch'u mùstra futugrafìe, atrèssi e arnesci da vìtta cuntadina du paìse, a partì daa fìn de l'Öttusentu. Stu chi u l'è stàu duvèrtu intu 2000 in sce l'inisiàtiva da Pro Loco lucàle.[19]

Ecunumìa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

L'ecunumìa du paìse a l'è pe'a ciü parte legâ a l'agricultüṛa e a l'alevamèntu, ma ascì au türismu, survatüttu pe'u trekking, e caminàe inti senté e e scalàe.

Cultüṛa

[modìfica | modìfica wikitèsto]
A ràva de Cravaüna

Dialettu de Cravaüna

[modìfica | modìfica wikitèsto]
U mèximu argumentu in detaiu: Dialettu arbenganese.

U dialettu parlau intu paise u se semeja a quellu de Àutu, e u g'ha de influense arbenganesci (Ligüṛe du sentru-punente), cumme ascì i dialetti de Castregiancu e de Nascin, grassie au forte ligamme ch'u gh'è cu'a Riveṛa. Gh'è ascì de paṛolle ch'i ne vegne da l'urmeàscu. De seguitu in elencu de paragùi fra u dialettu de Cravaüna e chélli de Arbenga e Castregiàncu.[20]

Cravaüna Arbenga Castergiancu
Brüsciacafè[n. 2] - Còrnu
Cafetêṛa Cafete(r)a Cafete(r)a
Grattaia Gratà(r)a Grattai(r)a
Muṛinettu Mascinìn Mascinìn
Rasc-cettu Raspettu Raspettu
Scrùsce[n. 3] Scrùsce Scrùsce

Asuciasiùi

[modìfica | modìfica wikitèsto]

A Cravaüna u gh'è diferenti asuciasiùi, cumme a Pro Loco, ch'a l'urganìzza e manifestasiùi intu paìse, l'asuciasiùn Amici di Caprauna, ch'a se interessa de tradisiùi lucàli e da valurisasiùn da sucietài du paìse.[21] Nu manca ascì l'urganisasiùn Isola di CapraUnica, pe'a ripupulasiùn da burgà da Ruöia.[22]

Cüscina

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Tipica de questa lucalitài a l'è a "Ràva de Cravaüna", inseìa intu prugramma de tutela Slow Food da l'ànnu 2003, duveṛâ pé diferenti piàtti da tradisiùn cumme i "sc-ciancùi", particulàre genere de pàsta fresca prepaṛàu inta valà du Pennavaire.[23]

Feste e féṛe

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • Festa da Furmagetta e du pan de ca', ai inìssi de aùstu.[24]
  • Festa de ràve, in utùbre.
  • Mezz'aùstu a Cravaüna, festa ch'a se tegne aa 'Sunta.

Aministrasiùn

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Periudu Primmu sitadìn Partìu Càrega Nòtte
14 mazzu 2001 30 mazzu 2006 Rinaldo Arnaldi Indipendènte scéndegu
30 mazzu 2006 16 mazzu 2011 Rinaldo Arnaldi Lista sivica scéndegu
16 mazzu 2011 27 zenà 2015 Marco Mordeglia lista sivica scéndegu
17 frevà 2015 31 mazzu 2015 Claudia Bergia - Cummisàriu prefetissiu
31 de mazzu 2015 20 setembre 2020 Paolo Ferraris Lista sivica
"Insieme per credere in un futuro" 		scéndegu
20 setembre 2020 in càrega Giuseppe Ruaro Lista sivica
"Insieme per credere in un futuro" 		scéndegu

Vie de Cumünicasiùn

[modìfica | modìfica wikitèsto]
A stradda pruvinsale a l'àrtessa da Còlla

U teritòṛiu da cumüna u l'è culegàu cun Arbenga e cun Urmea grassie a a stradda pruvinsale SP216 (SP14 in tu tràttu savunese), ch'a traversa tütta a valà du Pennavaire a partì d'in Arbenga pé rivà fin aa Còlla de Cravaüna e da chì aa stràdda statale 28, da Còlla de Nava. U traffegu de curiere u l'è servìu da l'aziènda de trasportu da pruvincia de Savùna, a TPL Linea.

Notte

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Notte au testu
  1. ↑ U se ghe disce [krava'yna], Cṛavaina in urmeàscu[4], Cravauna [kra'vawna] in zenese[5], Cravaun-a in piemuntese
  2. ↑ Nomme che u indica in moddu specificu u cuntenitù dunde u se mette u cafè maxinàu
  3. ↑ Lische sutì de legnu, de suvente de nissöřa, duveàře pé a custrusiùn di cavàgni; i l'existe ascì di atressi chi i sèrve pé cegà e metì assemme 'sti tòcchi, inta tradisiùn du paìse ciamài "Piccascruxe" o "Issascruxe")
Notte bibliugrafiche
  1. ↑ Dato Istat - Populasiùn rexidente au 31 de agustu du 2020 (dàttu provisòiu).
  2. ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
  3. ↑ Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
  4. ↑ (LIJ, IT) Giuseppe Colombo, Vocabolario Italiano-Ormeasco Ulmioscu-Italian, Cengiu, Litografia Fracchia, 1986.
  5. ↑ (LIJ, IT, EN) Deize: diçionäio italian-zeneise - Caprauna, in sce conseggio-ligure.org. URL consultòu o 18 màrso 2025.
  6. ↑ (IT) Cumün de Cravaüna, a stòia, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  7. ↑ (IT) Cravaüna, u cumün de e ràve e de cràve, in sce reportingtheworldover.wordpress.com. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  8. ↑ (IT) Cravaüna, fra a valà du Pennavaire e quella du Tànau, in sce valtanarolife.com. URL consultòu o 2]21-06-04.
  9. ↑ (IT) A stòia de Àutu, fra dispute e cuntruversie. Cun Cravaüna ünicu paìse "afaciàu in sce u mà" du Piemunte., in sce trucioli.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  10. ↑ (IT) A tupunumastica du cumün de Àutu, in sce storiapatriasavona.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  11. ↑ Statìstiche I.Stat - ISTAT;  URL consultàu u 30-12-2023.
  12. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, a gêxa de Sant'Antunìn., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  13. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, L'Uratoriu de San Bertumé, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  14. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, a géxetta de San Ròccu., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  15. ↑ 15,0 15,1 (IT) Cravaüna, futugrafìe, in sce danilodelorenzis.altervista.org. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  16. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, a capeletta da a Vixitasiùn., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  17. ↑ (IT) Côse da vegghe, Cravaüna, a capeletta di Santi Fabiàn e 'Bastian., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  18. ↑ (IT) Còse vegghe, Cravaüna, a capeletta de San Benàrdu, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  19. ↑ (IT) U museu etnugrafegu de Cravaüna, in sce valtanarolife.com. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
  20. ↑ (IT) Asuciasiùn Amixi de Cravaüna, in sce m.facebook.com. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
  21. ↑ (IT) Asuciasiùi e enti, cumün de Cravaüna, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
  22. ↑ (IT) U prugettu de l'ìsua de Cravaüna, in sce torino.repubblica.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
  23. ↑ (IT) A ràva de Cravaüna, scheda de descrisiùn, in sce fondazioneslowfood.com. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
  24. ↑ (IT) a fèsta da furmagetta e du pàn de ca' 2018, in sce piemontegiovani.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.

Àtri prugètti

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Cravaüna&oldid=256532"