Cravaüna
AR
|
Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese |
| Cravaüna cumüna | |
|---|---|
 | |
| Localizaçión | |
| Stâto |  Italia
|
| Región |  Piemonte
|
| Provìnsa |  Cuneo
|
| Aministraçión | |
| Scindico | Paolo Ferraris (lista sìvica Insieme per credere in un futuro) da-o 31-5-2015 |
| Teritöio | |
| Coordinæ: | 44°07′N 7°57′E / 44.116667°N 7.95°E |
| Altitùdine | 959 m s.l.m. |
| Superfiçie | 11,5 km² |
| Abitanti | 94[1] (31-8-2020) |
| Denscitæ | 8,17 ab./km² |
| Fraçioìn | Càe Suttàne, Ciazzö(r)a, Pözzu (sede du cumün), Ruö(r)a |
| Comûni confinanti | Àutu, Aquila d'Aròscia (IM), Armu (IM), U Burghettu d'Aròscia (IM), Urméa, A Cêve (IM) |
| Âtre informaçioìn | |
| CAP | 12070 |
| Prefìsso | 0174 |
| Fûzo oràrio | UTC+1 |
| Còdice ISTAT | 004039 |
| Cod. cadastrâ | B692 |
| Targa | CN |
| Cl. sismica | zöna 3s (sismicitæ bàssa)[2] |
| Cl. climatica | zöna F, 3 498 GG[3] |
| Nomme abitanti | cravaünexi |
| Sànto patrón | Sant'Antunìn |
| Giórno festîvo | 2 de setembre |
| Cartògrafîa | |
  Cravaüna | |
 | |
| Scîto instituçionâle | |
Cravaüna (Cṛavaina in urmeàscu, in piemuntese Cravaun-a, in italiàn Caprauna) l'è in cumüne du bassu Piemunte, inta Pruvinsa de Cuni, cun 94 abitanti (dàtti agiurnài au 2020).
Geugrafìa[modìfica | modìfica wikitèsto]
Se tröva in Piemunte inta pruvinsa de Cuni e u fà parte da Valà du s-ciümme Pennavaire. L'è cun Àutu l'ünicu comün piemuntese cunpletamènte in tu versànte ligüe. Cunfìna cun: Àutu, Aquila d'Aròscia (IM), Armu (IM), Burghettu d'Aroscia (IM), Urméa, A Cêve (IM).
Stòia[modìfica | modìfica wikitèsto]
U teritòiu de Cravaüna u vegne citàu pé a primma 'otta inte l'IX seculu quande Bunifàssiu du Vastu và a inglubà in t'in unicu feudu queste zone, asseme au paìse de Àutu, anetendule au Marchesàu de Savuna, anche se inta valà du Pennavaire sun diferenti e "arme", grotte e ripài sutta in spuntun de ròccià, prubabilmente zà frequentae dau Paleuliticu, cun ascì dj insediamenti pre rumàni, de uìggine Ligüe. Particulare fra l'àtru l'uìgine du nomme, prubabilmente deivànte dau latìn "Clavis Una", c'u u vö dì "ésse fedeli a ün sulu", anche se segundu e legende lucali puéva ésse ligàu a "Capranica", antigu nòmme duveàu da di studiùsi pé indicà u postu.[4][5] Cun a mòrte di marchexi da famìa Clavesana quéste lucalitài e vegnan misse sùtta au duminiu di del Carretto, zà prupietài du Marchesàu de Süccaellu, chi i vàn a cuncedde u paìse de Cravaüna a a famìa di Cepollini de Arbenga, (anche se questi i l'axevan zà u cuntrollu da zòna dau 25 de lüggiu du 1320, in quantu infeudài sutta i marchexi Clavesana) cumme u l'avegne pé Autu e u sò castéllu, chi i mantegnan u feudu ascì dòppu a caütta di del Carretto, intu 1624. U mumentu c'u sancisce u "destaccamentu" da a Ligüia u l'è datàu 1736, ànnu du tratàu de Vienna, quande, primma de l'invaxùn de Napuleun, a famìa Savoia a rescatta u feudu de Àutu e de Cravaüna, pé avé di "avanposti" ciü vixini a a maìna.[6] Cun u tratàu de Vienna u pàssa in moddu definitìvu au Regnu de Sardegna, arvendu u caxu ünicu de cumün piemuntese cunpletamènte in sciü versànte marittimu de e Àrpi Ligüi (cunscideandu ascì Àutu).[7]
Dau 1861 u pàssa sutta u Regnu d'Italia, da l'ànnu 1946 cunusciüa cumme Repübbrica italiana. E ürtime mudifiche terituriàli e sun avegnüe intu XIX seculu e e riguardan e dispute cun Àutu pé a zòna caraterizà da a fùnte de San Bertumé e terén lì d'atàccu, situasiùn risòlta cunscideandu cumme cunfin a Ròcca Russa, inpurtànte falesia che ancù aù a segn u cunfìn frai dui cumüi.[8]
Abitanti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Evulusiùn demugràfica[modìfica | modìfica wikitèsto]
Abitanti censìi[9]
Minuànse furèste[modìfica | modìfica wikitèsto]
Segundu u ISTAT, a i 31 de dixembre 2014, a Cravaüna u gh'è 1 rexidente furèstu.
Pòsti de interesse[modìfica | modìfica wikitèsto]
Architetüe religiuse[modìfica | modìfica wikitèsto]
• Gexa da a parocchia de Sant'Antunìn, edificà intu XVIII seculu.[10]
• Gexetta de Sàn Roccu, intu burgu de Ruöa, cistruìa du XIX seculu.[11][12]
• Capeletta da a Vixitasiùn, se tröva in lucalitài Guarnéu.[13]
• Capeletta di Santi Fabiàn e 'Bastiàn.[14]
• Gexa de San Bertumé.[15]
• Capeletta de San Benàrdu.[16]
• Gexa e Santuàiu da 'Sunta, vixin a a stràdda pruvinsàle.[12]
Musei[modìfica | modìfica wikitèsto]
A Cravaüna se tröva u museu etnugrafegu dedicàu au paìse, c'u mùstra futugrafìe, atrèssi e àtri materiali chi riguardan a vìtta intu cumün a partì da a fìn de l'Öttusentu, avèrtu in tu 2000 in sce inissiàtiva da Pro Loco lucàle.[17]
Ecunumìa[modìfica | modìfica wikitèsto]
L'ecunumìa du paìse a l'è prinsipalmente ligà a l'agricultüa e a l'alevamentu, ma ascì au turismu, suviatüttu pé u trekking, e caminàe inti senté e e scalàte.
Cultüa[modìfica | modìfica wikitèsto]
Dialettu Cravaünese[modìfica | modìfica wikitèsto]
U dialettu parlau in tu paize l'è simile a quellu auteise, g'ha inflesciùi arbenganexi (Ligüe sentru-ucidentàle), e di dialetti de Castregiancu e Naxin, grassie ai culegamènti cun a rivea, ghe sùn ascì paòlle de derivasiùn urmeàsca. Nu se presentan inflesciùi piemuntexi.
Paragùi[modìfica | modìfica wikitèsto]
De seguitu in elencu de paragùi fra u dialettu de Cravaüna e quélli de Arbenga e Castregiàncu.[18]
| Cravaünese | Arbenganese | Castregianchìn |
|---|---|---|
| Brüs̅c̅iacafè[19] | Arbanella | Còrnu |
| Cafetêřa | Cafete(r)a | Cafete(r)a |
| Grattaia | Gratà(r)a | Grattai(r)a |
| Muřinettu | Maxinìn | Maxinìn |
| Rasc-cettu | Raspettu | Raspettu |
| Scrùs̅c̅e[20] | Scrùxe | Scrùxe |
Asuciasiùi[modìfica | modìfica wikitèsto]
A Cravaüna ghe sun diferenti asuciasiùi, fra queste e se veggan a Pro Loco de Cravaüna, c'a l'urganìssa e manifestasiùi intu paìse, l'asuciasiùn Amixi de Cravaüna, c'a se interessa de e tradisiùi lucàli e da valurisasiùn da sucietài du paìse.[21] Nu manca ascì l'urganisasiùn Isola di CapraUnica, pé a ripupulasiùn da burgà de Ruöa.[22]
Cüxina[modìfica | modìfica wikitèsto]
Tipica de questa lucalitài a l'è a "Ràva de Cravaüna", inseìa intu prugramma de tutela Slow Food da l'ànnu 2003, duveà pé diferenti piàtti da tradisiùn cumme i "S-ciancùi", particulàre genere de pàsta fresca prepaàu inta valà du Pennavaire.[23]
Feste e fée[modìfica | modìfica wikitèsto]
•Festa da Furmagetta e du pan de ca', ai inìssi de agustu.[24]
•Festa de e ràve, in utùbre.
•Feragustu cravaünese, sagra ai 15 d'agustu.
Aministrasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]
| Perîodo | Prìmmo çitadìn | Partîo | Càrega | Nòtte | |
|---|---|---|---|---|---|
| 14 mazzu 2001 | 30 mazzu 2006 | Rinaldo Arnaldi | Indipendènte | scéndegu | |
| 30 mazzu 2006 | 16 mazzj 2011 | Rinaldo Arnaldi | Lista sivica | scéndegu | |
| 16 mazzu 2011 | 27 zenà 2015 | Marco Mordeglia | lista sivica | scéndegu | |
| 17 frevà 2015 | 31 mazzu 2015 | Claudia Bergia | Cumisàiu prefetissiu | Scindico | |
| 31 de mazzu 2015 | in càrega | Paolo Ferraris | Lista sivica Insieme per credere in un futuro | scéndegu | |
Vie de Cumünicasiùn[modìfica | modìfica wikitèsto]
U teritòiu cumunale l'è culegàu cun Arbenga e Urmea grassie a a stradda pruvinsale SP216 (SP14 in tu tràttu savunese), c'a traversa tütta a valà du Pennavaire partendu da Arbenga pé culegàse cun a Còlla de Cravaüna e da chì a a stràdda statale 28, da còlla de Nava. U traffegu de e curiere u l'è servìu da l'asiènda de trasportu da Pruvinsa de Savuna, TPL linea.
Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]
- ↑ Dato Istat - Populasiùn rexidente au 31 de agustu du 2020 (dàttu provisòiu).
- ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
- ↑ Legge 26 agosto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di graddi/giórno di Comùn pe Region e Provinsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
- ↑ (IT) Cumün de Cravaüna, a stòia, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Cravaüna, u cumün de e ràve e de cràve, in sce reportingtheworldover.wordpress.com. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Cravaüna, fra a valà du Pennavaire e quella du Tànau, in sce valtanarolife.com. URL consultòu o 2]21-06-04.
- ↑ (IT) A stòia de Àutu, fra dispute e cuntruversie. Cun Cravaüna ünicu paìse "afaciàu in sce u mà" du Piemunte., in sce trucioli.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) A tupunumastica du cumün de Àutu, in sce storiapatriasavona.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ Statìstiche I.Stat - ISTAT; URL consultòu o 28-12-2012.
- ↑ (IT) Còse vegghe, Cravaüna, a géxa de Sant'Antunìn., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Còse vegghe, Cravaüna, a géxetta de San Ròccu., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ 12,0 12,1 (IT) Cravaüna, futugrafìe, in sce danilodelorenzis.altervista.org. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Còse vegghe, Cravaüna, a capeletta da a Vixitasiùn., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Còse vegghe, Cravaüna, a capeletta di Santi Fabiàn e 'Bastian., in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Còse vegghe, Cravaüna, a gexa de San Bertumé, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Còse vegghe, Cravaüna, a capeletta de San Benàrdu, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) U museu etnugrafegu de Cravaüna, in sce valtanarolife.com. URL consultòu o 4 zùgno 2021.
- ↑ (IT) Asuciasiùn Amixi de Cravaüna, in sce m.facebook.com. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
- ↑ Numme che u indica in moddu specificu u cuntenitù dunde u se mette u cafè maxinàu.
- ↑ Lische sutì de legnu, spessu de nissöa, duveàe pé a custrusiùn di cavàgni; i l'existan ascì di atressi chi i sèrvan pé cegà e metì assemme 'sti tòcchi, inta tradisiùn cravaünese ciamài "Piccascrus̅c̅e" o "Issascrus̅c̅e".
- ↑ (IT) Asuciasiùi e enti, cumün de Cravaüna, in sce comune.caprauna.cn.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
- ↑ (IT) U prugettu de l'ìsua de Cravaüna, in sce torino.repubblica.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
- ↑ (IT) A ràva de Cravaüna, scheda de descrisiùn, in sce fondazioneslowfood.com. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
- ↑ (IT) a fèsta da furmagetta e du pàn de ca' 2018, in sce piemontegiovani.it. URL consultòu o 5 zùgno 2021.
Àtri prugètti[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di inmàgine ò di âtri files in sce Cravaüna
