Santuàiu da Madonna du Làgu

AR	Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese

U Santuàiu da Madonna du Làgu, Autu

U Santuàiu da Madonna du Làgu u l'è in santuàiu religiùsu e postu de interesse ch'u se tröva ad Àutu, inta valà du Pennavaire (entrutèra d'Arbenga), zà in Pruvinsa de Cuni, au cunfin cun a Ligü(r)ia.

Descrisiùn e stoia

U santuàiu u se tröva a 3 km dau paìse de Àutu e a strutüa udierna a l'è risalènte aa fìn de l'XIX seculu. Dedicâ aa Madonna da Vixitasiùn, a capeletta a pìa u numme dau laghettu ch'u se tröva lì de frunte, cun in diametru de 15 métri, furmàuse prubabilmente aturnu au XVII seculu, a càusa de di muvimenti franuxi. A questu a l'è ligâ a lezènda da sòa furmasiùn, perché segundu i abitanti du pòstu u saieva aparsu inaspetatamènte, a cauza de 'n cuntadìn ch'u l'axeva cuntinuàu a travaià a tèra, nunustante a giurnà de fèsta pè a dumenega.

A saeva dunca 'na punisiùn du Segnù, ch'u l'axeva fàu inabissà u sò teren (assemme a véllu e ae béstie) cun ina gràn bü(r)àsca. In epuca antìga difatti a zòna a vegnìva ciamâ da Madonna du Fô, propiu perché stu chi u l'è l'erbùu ciü presente fra a fàuna de l'àta valà du Pennavaire. Sta chì difatti a l'è versciùn ciü accredità au mumentu, cunfermâ ascì dau véscu de Arbenga Péu Francescu Còsta, vegnüu in vìxita pastu(r)àle aa Paròcchia de Àutu intu 1624-1625. Difatti intu Sacro, e vago Giardinello, l'òpea redatta dau sò cancelliére, u vegne mensciunàu sulu u santuàiu, sensa dà acennu a nisciün làgu.

Presedentemente aa fìn du XIX seculu a vegnìva duveâ pé e celebrasiùi religiùse l'àtra capeletta, che aù a l'è stâ restrüttüâ e scunsacrâ, difatti chi ancöi a g'ha a sò sede in usteìa. A strutüa da prìmma capella a saiéva uiginàia du 1600, poi rimanezâ ciü 'òtte pé ingrandìla e rendela adàtta a l'impurtansa da lucalitài. L'ürtimu adattamèntu u l'è stàu attuàu intu 1842, quarche ànnu primma da sòa dismisciùn.

A partì dau 1804 u santuàiu u pàssa da l'aministrasiùn da Diocexi de Arbenga a quélla de Munduvì, esattamente cumme l'éa avegnüu cun e àtre géxe de paròcchie de Àutu, Ci(r)ixöa, Cravaüna e Naxìn.

A partì dau 1900 e fin au 1912 a géxa növa a vegne restaurâ, grassie ascì a in impurtante finansiamentu da parte da famìa di Cepullìn de Arbenga, cun ascì u rinuvamèntu da pavimentasiùn interna. Drentu a sta chi a se tröva in pregiàu quaddru du XIX-XX seculu attribuìu au pitù Eugenio Arduino, rafigüante a Madonna cun u Fiö.

Cun a növa riurganisasiùn da diocexi, vusciüa intu 2019 dau véscu Egidio Miragoli, a fenisce inte l'Uniun pasturàle da valà du Tàna(r)u.

Ambiente natüale

Tütta a lucalitài da Madonna du Lagu a l'è parte du prugettu Natüa 2000, perché a zòna ch'a sircunda u làgu a raprezénta in véu fenomenu idrogeulogicu ünicu intu sò genere, grassie aa presensa de rariscime specie animali che inte àtre lucalitài aministrativamente piemuntesi e ligü(r)i, cumme u Pelodytes Punctatus (Pelotite in italiàn), ün di anfibi a ris-ciu de estinsiùn in Italia.

A stu anfibiu chi u se và a zunze, düante u periudu de riprudusiùn u bàggiu cumüne "Bufo Bufo", ma ascì u Tritùn Appenninicu (Triturus alpestris apuanus) du quale u rapresenta l'insediamentu ciü a punente. Cunfermà ascì a presensa da raina agile dalmatìna. Sti animali chi i sun prutètti ascì da a Cunvensiùn de Berna, ma particulare è l'atensiùn de l'istitüu IUCN, versu u Pelodytes.

Fra i insètti i se pònan vegghe ciü specie de libellule (màssaprèvi inta varietài castregianchìna) raprezentandu pé questu ün di insediamenti a quòtta ciü elevà da zòna (cunscideràndu che a lucalitài a l'è scituà a 1010 m s.l.m.)

In àtra paricularitài de stu laghettu a l'è l'asènsa de in emisàiu: difatti u vegne alimentàu da ina surgente cuntinnua, mèntre l'àiva da lì a defluìsce sùtta a tèra, inte falde suttutèra.

Ascì questu dettaiu u l'hà fàu pensà inti seculi anrìghi a in aparisiùn miraculusa, quande in realtà l'uìgine a l'è du tüttu natüale, prubabilmente ligà a in smuntamèntu a munte da zòna du Santuàiu, che a l'hà cauzàu poi a furmasiùn de stu chi la dunde primma u gh'éa in pràu. L'àiva a l'è sturbu(r)ia, cun in fundu fangusu e melmusu.

A mascima prufunditài de stu bacìn natüale a saieva de quaxi 3 métri, d'estai prinsipalmente inta superficie i se pònan truvà nifée e ascì quarche àlga.

Ativitài spurtìve

A zona a l'è frequentà anche grassie a üna lucanda li vixin , ma l'è ascì attressà pé pic-nic e l'è ideale pe u parapendiu, scalàe e camminàe inti senté: da chi e partan i percursi inti bòschi vèrsu a lucalitài de Ca' Funtàne, a tòstu vinti menüti de camìn dau làgu, famùza pé esse stà l'ürtima bàze du cumandante partigiàn Felìxe Casciùn (U Mégu), ben ricurdàu inta memòia lucàle. Sempre da chi se pò andà versu a Ròcca Asperiùsa o vèrsu u Munte Armetta (1739m) ascì. Nu mancan pòi senté versu Cravaüna, o versu a Còlla de San Bertumé d'Urmea.

Manifestasiùi

Celebrasiùi religiuse

A manifestasiùn prinsipàle a se tegne ai 2 de lüiu, in cuincidènsa cun i festezzamenti pé a Madonna da Vixitasiùn, aa quale u l'è dedicà u Santuàiu. Chi tütti u ànni a se tegne dunca a messa inta gexétta, presedüa da quella intu paìse, cun a prucesciùn di Crìsti atùrnu au làgu ascì cun a partecipasiùn de àtre cunfraternite da valà du Pennavaire ma nu sulu. A festa a reciamma in gràn numéu de persùne, propiu grassie aa belessa du paesàggiu natüale e ascì pé u cultu da Madònna, bén sentìu fra a génte lucàle.

Àtre celebrasiùi

Sempre d'estai a se tegne a cumemurasiùn de Felixe Casciùn "U Mégu", cun u radùn inter-regiunàle di Partigiài, urganisàu dai cumüi de Àutu e de Arbenga, cun a partecipasiùn da sesiùn de l'ANPI de Léca.

Curiuxitài

U laghettu e u santuàiu i sun stài inseìi inta clascìfica di Pòsti du Cö du FAI (Fundu Ambiente Italiàn), rivàndu au pòstu 860 inte l'ànnu 2020.

Galerìa futugrafica

• 
  U santuàiu du XVII seculu, aù scunsacràu
• 
  Vista fruntàle du növu santuàiu
• 
  Vìsta du làgu versu a zòna pic-nic, in sce u sfundu in funtanìn
• 
  U laghéttu cun in sce u sfundu u santuàiu veiu e a vegetasiùn sircustante
• 
  U santuàiu e u paesaggiu du làgu inta stagiùn invernàle

Vùxi Curelàe

• Àutu
• Felixe Casciùn

Àtri prugètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce santuàiu da Madonna du Làgu