Bella de Toriggia
ZE
|
Sta pàgina a l'é scrîta in zenéize |
"A Bella de Turiggia che tütti voean e nisciün a piggia"
Dîtu diffüsu in tütta a Ligüria. Ma a Bella a nu l'è sulu in moddu de dî: cumme tütte e còse ligæ a-a tradisiùn pupuläre i sö cunturni se cunfundan.
Fêtu storicu e açertòu l'è quellu de Clementinn-a de Turiggia, amante de Scinibäldu Fieschi, cunte de Lavagna e padrùn du Feudu de Turiggia, da u quäle l'a avüu in figgiu natüräle, Cornelio, presente pói in t'u 1547 inséme a-u figgiu legittimu d'u Cunte, Gian Luigi, in t'a famusa congiüra di Fieschi ai danni d'u puæ. U magnificu Scinibäldu u l'a vusciüu cuscì bèn a-a sö bella da fäghe pittüä insciô suffittu du sö palassiu in Caignàn a Zena inn-a bussula cun l'âgùggia vers'a stélla ciü lüminüsa, Clementinn-a per l'appuntu.
A-a truvemmu pói a méitæ do 1800 cun u persunaggiu che ciü semeggia a-a tradisiùn de inchö, inna çerta Maria Traverso, belliscima dóonna che tütti vegnivan a amiä in Ciassa Fieschi. Ätri persunaggi femminili, cumme a famusa Gigìn, i se sun cunteisi u titulu in t'u 1900.
A Bella de Turiggia a l'a inflüensòu ascì l'ärte e a müxica. I camalli canterìn de Casaleggio i se reünivan in te n'a vêgia ostàia de Vico Rosa, in t'u çentru de Zena, dunde a l'è nasciüa a primma cantiléna insciâ Bella. In te l'ärte se cunuscian due pittüe d'a Bella, ün de'n çertu Traverso ch'u s'êa innamuòo cun gran scandalu de n'a bèlla minurenne, l'ätru d'u famusu Pietro Lumachi e ancun inchö espostu in te inn-a teca sutta l'archivortu d'a cà ch'u se pensa a l'êa d'a Bella.
Ghe son ascì trei âtri moddi de dî che fan riferimento a-a "Bella de Torriggia":
A bella de Turiggia cô çento galanti a l'é morta figgia.
A l'é a bella de Turiggia: tütti a vêuan e nisciûn s'a piggia, ma quando poi a s'é maiâ, tütti oreivan aveila sposâ.
A dixe a figgia de Turiggia: chi vêu troppo, ninte piggia.
Bibliografîa
[modìfica | modìfica wikitèsto]- (IT) Nelio Ferrando e Ivana Ferrando, I proverbi dei genovesi, Zena, Sagep, 1997, ISBN 8-870-58114-4.