Gêumo Særa

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

Gêumo Særa, òpera da litografîa do Nicolò Armanìn

Giœumo Særa (into zenéize de l'época Girœummo Serra, Girolamo Serra in italiàn, Zêna, 22 lùggio 1761 - 10 màzzo 1837) o l'é stæto 'n polìtico e stòrico lìgure, prescidénte do govèrno provizöio da Repùbrica de Zêna, a l'época dîta Repùbrica Zenéize, da-i 26 de arvî do 1814 a-i 7 de zenâ do 1815.

Vìtta

Apartenénte a-a famìggia de lignêua di Særa, o l'à fæto i sò stùddi a-o colêgio Theresianum de Viénna. Inpegnòu politicaménte za con l'Ancien Régime da repùbrica aristocràtica, o l'avéiva di inportànti ofìçi: colonéllo e comandànte militâre do Górfo da Spézza méntre o sò fræ Giàn Càrlo o favorîva a congiûra anti-òligàrchica; o se troviâ a Zêna into perîodo de rivòlte de màzzo do 1797 che àn portòu a-a chéita da repùbrica aristocràtica, avéndo 'n notévole ròllo inte tratatîve con l'anbasciatô françéize Faypoult de Maisoncelle.

Mandòu, insémme a Michelàngiou Cangiâxo e a Loîgi Carbonæa, da-o Bonapàrte, tra i 5 e i 6 de zùgno do 1797 o l'à stipolòu (ò ciù mêgio subîo) a Convençión de Monbèllo ch'a cangiâva a Repùbrica in democràtica, òtegnìndo 'n picìn anpliaménto teritoriâle con l'anesción di coscì dîti Féodi Inperiâli. Mandòu cómme raprezentànte da Napolión, o Særa o saiâ vìsto con sospètto da-i democràtichi ciù estremìsti, e dónca o rasegniâ e sò demiscioìn. Tornòu in pâtria inti ànni do consolâto, o faxéiva pàrte da Comisción de govèrno nominâ dòppo o blòcco de Zêna do 1800, co-o brêve contròllo oustrìaco da çitæ.

Costànte foutô de l'indipendénsa lìgure, o l'é stæto contrâio ségge a l'unión a-a napoliònica Repùbrica Italiànn-a che a l'òpriménte proteçión de Cristòffa Saliceti, inviòu da-a Frànsa a Zêna e pe voentæ do quæ o Særa o l'é stæto tenporaniaménte alontanòu da-o govèrno. Avegnûa l'anesción a-o Prìmmo Inpêro Françéize o l'é stæto ciamòu a prescjêde l'Universcitæ, intràndo inte l'Académia de scénse e létie, parteçipàndo in mòddo atîvo a-i sò travàggi. Dòppo l'òcupaçión de Zêna da pàrte do generâle ingléize lord Bentinck inte l'arvî do 1814, o l'é stæto ciamòu a êse a càppo do govèrno provizöio, metténdo ògni sò sfòrso con ferméssa d'ànimo e vîvo amô de pâtria into tentatîvo de ristabilî l'antîga Repùbrica, adatàndo o sò ordinaménto a-i nêuvi bezéugni e a-i ténpi nêuvi, de mòddo da òtegnî o riconosciménto da-e âtre poténse.

I sò sfòrsci són stæti però inùtili dæta l'òrmâi decîza anesción a-o régno de Sardégna e, pèrsa ògni sperànsa, lê e o govèrno de l'ùrtima naçión zenéize se demettiàn co-o nòbile proclàmma do 20 dexénbre. Dónca o Særa o se retiâ a-a vìtta privâ e a-i sò stùddi, refiàndose into 1821 de fâ pàrte da Zónta provizöia de Torìn, tentàndo sénsa sucèsso de riarvî pe-e vîe diplomàtiche a questión de l'indipendénsa lìgure. Divegnûo rè Càrlo Albèrto de Savöia o Særa o se troviâ in magiô acòrdo co-o nêuvo govèrno, diventàndo o prìmmo lìgure nominòu a fâ pàrte da rêgia deputaçión de stöia pâtria.

Òpere

• (IT) Gêumo Særa, La storia della antica Liguria e di Genova, vol. 1-4, 2ª ed., Capolago (d'ancheu Mendrisio), Tipografia Elvetica, 1835.
• (IT) Gêumo Særa e Pietro Nurra (a cûa de), Memorie per la storia di Genova: dagli ultimi anni del secolo XVIII alla fine dell'anno 1814, Zêna, Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pâtria, 1930.

Bibliografîa

• (IT) Luigi Tommaso Belgrano, Della vita e delle opere del marchese Girolamo Serra, Zêna, Co' tipi del R. I. de' sordo-muti, 1859.
• (IT) V. Palazzi, L'attività politica del marchese Girolamo Serra, in Il Risorgimento italiano, X, Rómma, Societa nazionale per la storia del Risorgimento italiano, 1917.
• (IT) Vito Vitale, Onofrio Scassi e la vita genovese del suo tempo (1768-1836), in Àtti da Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pâtria, LIX, Zêna, Socjêtæ Lìgure d'Istöia Pâtria, 1932.

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Gêumo Særa

Colegaménti estèrni

• (IT) Vito Antonio Vitale, SERRA, Girolamo, Enciclopedia Italiana, 1936. URL consultòu o 26 agòsto 2021.
• (IT) Sèrra, Gerolamo, Enciclopedia on line. URL consultòu o 26 agòsto 2021.
• (IT) Òpere de Gêumo Særa, in sce openmlol.it. URL consultòu o 26 agòsto 2021.
• (EN) Òpere de Gêumo Særa, in sce openlibrary.org. URL consultòu o 26 agòsto 2021.
• (FR) Jérôme, François, Lucien Serra, in sce www2.assemblee-nationale.fr. URL consultòu o 26 agòsto 2021.
• (IT) Papê do govèrno provizöio de Særa into 1814, in sce francobampi.it. URL consultòu o 26 agòsto 2021.