Pê I de Ruscia

Da Wikipedia
ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745
Ritræto do Pê I de Ruscia

Pê I o Grande (ruscio Pëtr Alekseevič Velikij) impiao de Ruscia (Mosca 1672 - Peoburgo 1725).

Vìtta[modìfica | modìfica wikitèsto]

Figgio do zar Alescio Michajlovič e da so segonda moggê Natalia Kirillovna Naryškiña, o regnò da-o 1682 insemme a-o fræ Ivan, debole e mangragnao, sotto a rezença da zariña Sofia. Missa da parte quest'urtima (1689), pe atri dex'anni o Peo o lasciò a direçion da politica moscovita a-i boiæ da famiggia Naryškin.

A so pascion pe-i eserciççi militæ, e construçioin navæ e a navegaçion, l'immensa sæ de imprende e a decisa volontæ de fâ progredî a Ruscia segondo o modello de l'Ocidente, o sponcion a varcâ (1697), co-o nomme de Peo Michajlov, i confin da patria pe 'n longo viægio de studdio e d'agiornamento. Da-i cantê d'Olanda o passò in Inghiltæra, dov'o seguì un corso de construçion navâ; o se recò quindi in Pruscia, in Boemmia e a Vienna.

O l'ea a prœuvo a andâ a Veneçia quande 'na rivotta di strel′cy o reciammò precipitosamente a Mosca, dove de çentanæa d'apiccaxoin (sett.-ott. 1698) segnon o prinçippio do so duo regimme aotocratico.

O sforço espanscivo, in sce-o Baltico e in sce-o Mâ Neigro e verso i Balchen, e l'œuvia riformatrixe do Peo constitoiscian i aspetti conzonti de 'n unico sforço, diretto a mette a Ruscia in condiçion de reze a 'n confronto armao co-e possançe de l'Ocidente, quelle ciu progredie ascì. Piggiâ Azov (1696), o possesso da quæ o fu confermao co-a paxe de Costantinopoli (1700), o Peo, seguindo quella politica "pendolâ" ch'a divegniâ una costante inta stoia russa, o se voze' a-o Baltico, e (1700-09) o l'ariescì a batte a Sveçia, ocupando a Livonia, l'Estonia e quindi e prinçipæ çittæ da Carelia. Doppo o se giò contro a Turchia e, attoando pe-a primma votta inta stoia ruscia un conligamento co-i crestien ortodosci di Balchen, o mostrò de voeighe contende l'ereditæ bizantiña. A guæra do Prut a finì inte 'n desastro e co-a paxe omonima (1711) o Peo o perse Azov e o s'impegnò a restituî l'indipendença a-i Cosacchi.

Aliao co-a Danimarca, a Polonia, a Sassonia, a Pruscia e l'Hannover, o continuò a guæra contro a Sveçia, cegandola (1721) a-a paxe de Nystad, e ótegnindo o riconoscimento di possesci balteghi za conquistæ. Contemporaniamente (1723), doppo una guæra contro a Perscia, o l'ocupava e rive ocidentæ do Mâ Caspio.

Questo complesso sforço, ch'o conduxeiva a Ruscia a arvîse ampiamente in sce-o Baltico, e in parte in sce-o Mâ Neigro, inandiando i conligamenti co-i Slavi e i ortodosci di Balchen, o rapresenta o prinçippio da sucesciva tradiçionâ politica ruscia. Questo pœu êse consciderao, e tâ o l'ea in parte a-i œuggi do Peo, comme-o primmo banco de prœuva de radicæ riforme co-e quæ l'imperatô o vosse dâ a-o paise un aspeto moderno, ocidentâ, rompindo con de tradiçioin e di abitudine vege de secoli. E so primme cue fun pe l'esercito, che-o Peo o portò, con regolâ reclutamento, a 126 rezimenti de varie arme, creando da pœu 'na flotta ch'a-a so morte a contava, a parte i barchi minoî, 48 nave de linia.

Questo enorme sforço d'organizzaçion militâ o fu acompagnao, pe de exigençe de finançiamento ascì, da 'na completa riforma aministrativa, centrâ e locâ, distribuindo i fonçionai (valutæ pe-o so meito e no pe-a so nobiltæ) insce 14 graddi.

Abolio o patriarcato (1721), o feççe dipende a Gexa da-o Santo Scinodo, emanaçion diretta do sovran.

O l'organizzò di ofixiñe e fabbriche, specialmente d'arme e tescile, e sorvetutto de scœue d'ogni genere, a-e quæ o ciammò i zoeni de tutti i ceti, inviæ a instruise a l'estero pe êse doppo assonti a serviçio do stato; o l'inandiò a pubbricaçion da primma gazzetta ruscia, Vedomosti (Mosca, da pœu Peoburgo, 1703-27), da lê curâ personalmente.

Risurtao de questo spesso caotico susseguise de riforme, compie servindose de metodi aotocratichi e militareschi, a fu a formaçion de 'na classe intellettoâ e dirizente pe-i bezœugni e i exigençe de 'n stato mercantilista.

Into complesso l'œuvia do Peo a l'è stæta pe-a Ruscia un sforço gigantesco pe mettise a-o pâo de 'n Ocidente consciderao, inta sostança, comme 'n nemigo da-o quæ difendise.

O Peo o moì sença avei indicao un sucessô; so figgio Alescio (avuo da-a primma moggê Eudocia Lopuchina) o l'ea morto into 1718, foscia pe-e tortue subie durante un processo intentaoghe da-o poæ, ch'o l'aveiva constreito a renonçiâ a-i so driti a-o trono: a caosa de l'educaçion riçevua e do so spiito tradiçionalista, l'Alescio o l'aparse a-o poæ (ch'o l'aveiva inutilmente tentao de trâlo da-a so parte) quæxi l'incarnaçion do vegio mondo ruscio da lê combattúo.

Atri progetti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæVIAF (EN30329184 · ISNI (EN0000 0001 2126 3465 · SBN (ITBVEV067484 · LCCN (ENn80126171 · GND (DE118592955 · BNF (FRcb11945657h (data) · BNE (ESXX848404 (data) · ULAN (EN500288795 · NLA (EN35696628 · BAV (ENIT495/44247 · CERL cnp01261209 · NDL (ENJA00621325 · WorldCat Identities (ENn80-126171