Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra

Da Wikipedia
Sata a-a navegassion Sata a-a serchia
ZE
 Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize
AcLiBr.jpg

A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

RSS Azêra
Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra
(AZ) Азәрбаjҹан Совет Сосиалист Республикасы
(RU) Азербайджанская Советская Социалистическая Республика
RSS Azêra – BandêaRSS Azêra - Stémma
(detàggi) (detàggi)
Mòtto: (AZ) Bütün ölkələrin proletrarları, birləşin!
(RU) Бүтүн өлкәләрин пролетрарлары, бирләшин!
(Lavoratoî do móndo, unîteve)
Soviet Union - Azerbaijan SSR.svg
Dæti aministratîvi
Léngoe ofiçiæAzêro, Rùscio
Léngoe parlæAzêro, Rùscio, Armêno, Lezgi
ÌnnoInno da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra
CapitâleBaku
Dipendénte daUnion Sovietica Union Sovietica
Polìtica
Fórma de StâtoRepùbrica Socialìsta Soviética
Fórma de govèrnoRepùbrica a partîo ùnico
Càppi de stâtoElénco
PrescidéntiElénco
Òrgani deliberatîviConséggio di Comisâi do Pòpolo de l'Azerbaigiàn (1920-1921)
Comitâto Esecutîvo Centrâle (1921-1938)
Presidium do Suprêmo Soviet (1938-1991)
Nàscita28 arvî 1920
CòuzaProclamaçión da sò nàscita
Fìn30 agósto 1991
CòuzaDisoluçión de l'URSS
Teritöio e popolaçión
Baçî giögràficoCaucaso
Màscima estensción86.600 into 1989
Popolaçión7.037.867 into 1989
Economîa
MonæaRùblo Soviético (руб)
(SUR)
Vàrie
Prefìsso tel.+7 892/895
Evoluçión stòrica
Precedûo daFlag of Azerbaijan 1918.svg Repùbrica Democràtica Azêra
Sucedûo daAzerbaijan Azerbaijan
Artsakh Artsakh
Manuale

A Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (nómme ofiçiâ Азәрбаjҹан Совет Сосиалист Республикасы, prononçiòu [ɑzærbɑjˈd͡ʒɑn sɐˈvʲɛt sə(t)siɐlʲˈist rʲisˈpublʲikasə], in azêro, Азербайджанская Советская Социалистическая Республика in rùscio) a l'è stæta, tra-o 1922 e o 1991, 'na de chìnze repùbriche socialìste che faxevân pàrte de l'Unión Soviética.

Creâ a-i 28 de avrî do 1920, quànde co-a sò infloénsa inta región a RSFS Rùscia a l'ariêsciâ a portâ a-o potêre de figûe pro-soviétiche, dòppo dôi ànni de indipendénsa a l'intriâ a fâ pàrte da RSFS Transcaucasìca (desfâ into 1936) insémme a-a RSS Armêna e a-a RSS Giorgiànn-a, e dónca inte l'Unión. A sò capitâ a l'êa, coscì cómme into modèrno Azerbaigiàn, Baku.

Etimologîa[modìfica | modìfica wikitèsto]

O nómme "Azerbaigiàn" o vêgne da "A Tæra de Atropates", 'n rè Achemenide do perîodo Elenìco ch'o controlâva a región conpréiza inta pàrte de l'Azerbaigiàn e do Kurdistan d'ancheu in Iran, ciù a sùd de l'atoâle stâto de Azerbaigiàn[1]. A despêto de quésta diferénsa giögràfica, l'atoâle nómme o l'è stæto çernûo into 1918 da-o partîo do Musavat pe rinpiasâ i topònimi Trancaucasîa e Baku dêuviæ da l'aministraçión rùscia. A paròlla "Azerbaigiàn" in particolâ a vêgne da-o persiàn modèrno Āzarbāydjān, a sò vòtta derivòu da-e fórme ciù antîghe (da-a ciù recénte a-a ciù vêgia) Ādharbāyagān, Ādharbādhagān, Āturpātākān e Atropatkan.

Da-a sò fondaçión o pàize o l'êa ofiçialménte conosciûo cómme Repùbrica Socialìsta Soviética de l'Azerbaigiàn (ò Azêra), nómme pöi cangiòu, dòppo l'aboliçión da Repùbrica Socialìsta Federatîva Soviética Transcaucasìca, in Repùbrica Soviética Socialìsta de l'Azerbaigiàn, segóndo quànte scrîto inte Costituçioîn do 1937 e do 1978. Dòppo a ritrovâ indipendénsa, o Pàize o saiâ rinominòu into 1991 Repùbrica de l'Azerbaigiàn (ò Repùbrica Azêra), nómme divegnûo pöi ofiçiâ con l'adoçión da nêuva Costituçión de l'Azerbaigiàn into 1995.

Stöia[modìfica | modìfica wikitèsto]

Creaçión[modìfica | modìfica wikitèsto]

Paràdda militâre a Baku, 1919

A RSS Azêra a l'è stæta institoîa a-i 28 de avrî do 1920, dòppo a réiza do govèrno da Repùbrica Democràtica Azêra a-e locâli trùppe di Bolscevichi, goidæ da Davud Huseynov e da Nariman Narimanov, suportæ da l'11° Armâ de l'ezèrcito soviético[2].

A-i 13 de òtôbre 1921, e repùbriche soviétiche de Rùscia, Arménia, Azerbaigiàn e Giòrgia sotoscriviàn 'n tratâto co-a Turchîa, dîto o Tratâto de Kars, co-o quæ, óltre a 'n nêuvo asèsto di di confìn, a precedenteménte indipendénte RSS Nakhichevan a saiâ inclûza in quélla Azêra cómme RSSA de Nakhichevan[3].

In particolâ i confìn tra-a RSS Azêra e quélla Armêna saiàn ridisegnæ ciù vòtte, lasciàndo tùtte dôe e pàrte insodisfæte e creàndo i prezopòsti pe-i sucesîvi scóntri.

RSFS Transcaucasìca[modìfica | modìfica wikitèsto]

Màppa da RSFST do 1926

A-i 12 de màrso do 1922 i càppi de træ RSS Azêra, Armêna e Giorgiànn-a creiàn 'n unión tra lô dîta Repùbrica Socialìsta Federatîva Soviética Transcaucasìca (RSFST), ch'a saiâ o prìmmo tentatîvo de creâ 'n'unión de repùbriche socialìste, precedéndo de ciù ò mêno 'n ànno a creaçión de l'URSS. O Conséggio de l'Unión da RSFST o l'êa formòu da-i raprezentànti de træ repùbriche e, in particolâ, se pêuan aregordâ Nariman Narimanov pe-a RSS Azêra, Polikarp Mdivani pe-a RSS Giorgiànn-a e Aleksandr Fyodorovich Miasnikyan, pe-a RSS Armêna. Cómme Prìmmo Segretâio do Partîo Comunìsta da Transcaucasîa o vêgne dezignòu Sergo Ordzhonikidze.

Into dexénbre do 1922, insémme a Rùscia, Ucraìnn-a e Bielorùscia, a RSFST a saîa tra-i ménbri fondatoî de l'Unión Soviética, ch'a rexìstîa scìnn-a-o 1991. Pe cóntra a RSFST a duiâ pe relativaménte pöco ténpo, arivàndo a êse smantelâ into dexénbre de quatòrze ànni dòppo aprêuvo a l'inposcìbilitæ di leader de træ repùbriche a risòlve de dìspute in sce vàrri problêmi. Azerbaigiàn, Arménia e Giòrgia diventiàn dónca diretaménte di ménbri de l'URSS.

Economîa e svilùppo[modìfica | modìfica wikitèsto]

I prìmmi póssi petrolìferi, XIX sécolo

Inta primavéia do 1921 a fòrma de govèrno da RSS Azêra a vêgne progresivaménte cangiâ da 'n modéllo bazòu in scî Comitâti Rivoluçionâi (Revkom) e i Comitâti di Contadìn Pövei (Kombeds) a quéllo, za difûzo in Rùscia, di Soviet.

Pe favorî o svilùppo de l'indùstria petrolìfera azêra, da l'inportànsa stratégica, o Suprêmo Soviet de l'Economîa Naçionâle (BCHX) o deciddiâ gréndi investiménti inte quésto setô. Se aviàn di rizultâti inportànti ségge in cànpo agrìcolo, into quæ co-o svilùppo de 'n scignificatîvo scistêma de kolkhoz l'Azerbaigiàn o diventiâ o segóndo produtô de tê de l'Unión Soviética (dòppo a Repùbrica Socialìsta Soviética da Giòrgia), óltre che inte l'indùstria petrolìfera. Prezénpio saiàn avèrti i nêuvi inpiànti da Bâia de Ilyich, Qara-Chukhur, Lok-Batan e Kala, arivàndo coscì, a prodûe squæxi o 60% de tùtto o petròlio soviético. Pe quésta raxón, a-i 31 de màrso do 1931, a RSS Azêra a riçéiviâ o riconosciménto de l'Órdine de Lenin, ònorificénsa che a RSS Azêra a goâgniâ inte 'n'âtra òcaxón, ò sæ a-i 15 màrso do 1935, pe-a ricorénsa do sò 15° aniversâio[4].

A-a fìn do segóndo ciàn quinquenâle (1933-1937), a RSS Azêra a l'êa diventâ a tèrsa repùbrica de l'URSS pe volùmme de capitâli investîi.

Segónda Goæra Mondiâle[modìfica | modìfica wikitèsto]

L'anónçio de l'inìçio da Grànde Goæra Patriòtica a Baku

Into perîodo tra-i 17 de seténbre 1939 e o 21 zùgno 1941, gràçie a-o pàtto Molotov-Ribbentrop de no agresción, e relaçioîn comerciâli tra l'Unión Soviética e a Germània nazìsta continoiàn, co-o petròlio azêro ch'o l'êa 'na de esportaçioîn ciù inportànti.

Scitoaçión che però a cangiâ notevolménte co-a diciaraçión de goæra da pàrte tedésca do 22 zùgno 1941. In quésto moménto a produçión petrolìfera da RSS Azêra a l'ariviâ a-o sò màscimo storìco, pægio a 23,5 milioîn de tonêi[5]. A popolaçión locâle a saiâ in vàrri mòddi streitaménte coinvòlta inta goæra, ségge cómme volontâi e sordàtti regolâri de l'Armâ Róssa che coinvòlta inte ativitæ produtîve ligæ a-e produçioîn militâri, con di lavoratoî (spécce quélli de indùstrie petrolìfere) che ariviàn a alonghî i sò tùrni de lòu a 12 ôe, rinonçiàndo a giórni de ripözo, férie e vacànse scìnn-a-a fìn da goæra. Dæta l'inportànsa stratégica di póssi petrolìferi azêri, quésti diventiàn 'n di òbietîvi de l'òfenscîva tedésca ciamâ "Òperaçión Bleu", co-a quæ ariviàn scìnn-a-i mónti do Caucaso ma, aprêuvo a-a sconfìtta inta batàggia de Stalingràddo, saiàn costréiti a abandonâ zöna ch'aveivàn òrganizòu into coscì dîto Reichskommissariat Kaukasus.

Co-o decrétto do Suprêmo Soviet de l'Unión Soviética do frevâ 1942, 500 lavoratoî de l'indùstria petrolìfera azêra riçeiviàn de ònorificénse e promoçioîn. A popolaçión de l'Azerbaigiàn a paghiâ 'n prêxo asæ pezànte in tèrmini de vìtte umâne, con ciù ò mêno 290.000 pèrdie tra-i 600.000 òmmi mandæ a conbàtte.

Perîodo dòppo a goæra[modìfica | modìfica wikitèsto]

Panoràmma de Baku inti ànni '50

'N fæto particolarménte inportànte pe-e popolaçioîn azêre o saiâ l'òcupaçión soviética, inta stæ do 1941, da pàrte de l'Azerbaigiàn apartenénte a l'Iran. Quésta prezénsa militâre rùscia a sùd do sciùmme Aras a portiâ defæti a 'n resciuscitâ di sentiménti Pan-Azêri, ch'o portiâ ànche a 'na ripréiza de l'ûzo da léngoa azêra, incoragiòu da scritoî, giornalìsti e insegnànti proveniénti da-a RSS Azêra, a-o pósto do Persiàn.

Co-o supòrto de l'URSS, into novénbre do 1945 a saiâ creòu 'n aotònomo "Govèrno do Pòpolo Azêro", con sêde inta çitæ iraniànn-a de Tabriz e goidòu da Jafar Pishevari, o càppo do Partîo Democràtico Azêro. Into brêve perîodo de l'aministraçión soviética de l'Azerbaigiàn Iraniàn ghe sòn stæte de fòrti prescioîn a l'unificaçión di quéti dôe teritöi, favorîe da-a fondaçión di numerôze instituçioîn colturâli azêre. Quésta òcupaçión soviética de pàrte de l'Iran, a l'época aleòu co-e poténse Òcidentâli, a saià però a raxón de 'na fòrte tensción tra-i dôi blòcchi (fòscia tra-e càoze ch'àn inescòu a Goæra Fréida), con l'URSS ch'a saiâ a-a fìn òbligâ a retiâ e sò trùppe e o contròllo da zöna ch'o tornîa a-o govèrno de l'Iran a-a fìn do 1946. I prinçipæ leader Partîo Democràtico Azêro scapiàn dónca inte l'Azerbaigiàn soviético scibén che o Pishevari, do quæ Stalin no s'êa mâi fiòu ciù de tànto, o moiâ présto in de dùbie circostànse.

Inti ànni '50 saiàn avèrti i prìmmi póssi petrolìferi off-shore e, co-a fìn de polìtiche de stànpo ciù Stalinìsta, o l'incomensiâ 'n perîodo de megioaménto de condiçioîn de vìtta di çitadìn azêri, in particolâ inte l'instruçión e o stâto sociâle, co-in lèsto svilùppo de l'urbanizaçión e de l'indùstria. Pe cóntra, però, o govèrno centrâle o realiziâ de nêuve polìtiche de "Ruscificaçión" de vàrie repùbriche soviétiche, dîte de sblizheniye (riavixinaménto), con l'òbietîvo de unî tùtte e génti inta naçión Soviética.

Chéita[modìfica | modìfica wikitèsto]

Heydar Aliyev ch'o vixita 'n Kolkhoz inti ànni '70

Inti ànni '60 incomensiàn a aparî i prìmmi ségni de crîxi do scistêma Soviético, che no risparmiàn a RSS Azêra. Particolarménte colpîo o saiâ o setô petrolìfero do pàize, in pàrte aprêuvo a l'avertûa de nêuvi scîti estratîvi in âtre pàrte de l'URSS e in pàrte aprêuvo a-o progresîvo ezaoriménto di giaciménti acescìbili da tæra, co-a produçión off-shore ch'a no l'êa ancón consciderâ abàsta conveniénte into sò rapòrto cósti-ricâvi. Cómme rizultâto de quéste polìtiche l'Azerbaigiàn o l'aviâ o ciù bàsso tàscio de créscita tra tùtte e repùbriche soviétiche, co-a sôla eceçión do Tagikistàn, e, cómme consegoénsa da crîxi, torniàn a scciupâ de fòrti tenscioîn de tîpo étnico, spécce tra-i Armêni e i Azêri, che saiàn violenteménte represce da-e aotoritæ centrâli. Inte 'n tentatîvo de risòlve a sò crîxi struturâle, o govèrno de Mosca o nominiâ into 1969 Heydar Aliyev cómme Prìmmo segretâio do Partîo Comunìsta de l'Azerbaigiàn, ariêscìndo a afrontâ tenporaniaménte a grâve crîxi ch'a colpîva a RSS, adêuviàndose pe-a diverscificaçión de ativitæ econòmiche do pàize, con particolâ inpùlso a quéllo do cotón. O l'ariêsciâ ànche a consolidâ a clàsse polìtica da repùbrica, che co-e sò nòmine a saiâ conpòsta squæxi escluxivaménte da azêri, invertìndo o procèsso de ruscificaçión incomensiòu co-e lézze de sblizheniye. Into 1982 l'Aliyev o diventiâ 'n di ménbri do Politburo do Partîo Comunìsta de Mosca, poxiçión da-a quæ o saiâ costréito a alontanâse into 1987 da-o nêuvo leader de l'URSS Mikhail Gorbachev, dæta a sò òpoxiçión a-e polìtiche da coscì dîta Perestroika.

Francobóllo dedicòu a-i fæti do Zenâ Néigro.

A fìn di ànni '80, co-o govèrno de Gorbachev, a saiâ caraterizâ da 'na crescénte scitoaçión de dizórdine inte tùtto o Caucaso, e ch'a interesiâ a RSS Azêra sorviatùtto pe quànte o rigoardâ a controvèrsa questión do Nagorno-Karabakh. Quésti conflìtti étnici riveliàn quànte o Partîo Comunìsta o foîse òrmâi inadegoòu e inadàtto a garantî l'órdine e a tutelâ i interèsci naçionâli; scitoaçión che pe de ciù a saiâ conplicâ da-a nêuva polìtica da glasnost, ch'a portiâ a-a nàscita di prìmmi òrgani de informaçión e partîi polìtici indipéndenti. Tra quéste òrganizaçioîn a ciù inportànte a l'êa de segûo o Frónte Popolâre de l'Azerbaigiàn (Azərbaycan Xalq Cəbhəsi, AXC), aversâio dirètto di comunìsti a-o govèrno e tra-i prinçipæ inspiratoî do moviménto indipendentìsta azêro. Purtròppo a l'ariviâ présto a reaçión de l'Armâ Róssa, ch'a mettiâ tenporaniaménte a taxéi e richièste de indipendénsa co-ina violénta represción, inta quæ restiàn amasæ ciù de 130 persónn-e a Baku, conosciûa cómme o "Zenâ Néigro" (Qara Yanvar).

L'Azerbaigiàn o l'à parteçipòu ascì a-o referendum votòu da tùtta l'URSS pe decìdde se conservâ ò mêno l'unión, scibén con de rifórme, votaçión ch'a l'è stæta boicotâ da-a vìxinn-a RSS Armêna e inti teritöi da RSSA Nakhichevan[6]. I rizultâti ofiçiæ, anonçiæ con làrgo antìçipo e favorévoli a-a propòsta do govèrno centrâle a-o 93,3%, sòn stæti sùbito contestæ da-o Frónte Popolâre de l'Azerbaigiàn, segóndo o quæ sôlo o 15% da popolaçión avéiva pigiòu pàrte a-o referendum[7].

A fìrma do coscì dîto "Tratâto de l'Unión di Stâti Sovrén" a saiâ però òstacolâ da-o falîo cólpo de stâto, dîto o putsch de agósto, da pàrte di ménbri ciù conservatoî de l'URSS e da-a sucesîva aceleraçión de diciaraçioîn d'indipendénsa de vàrie repùbriche soviétiche[8]. In particolâ, l'Azerbaigiàn o diciariâ a sò indipendénsa a-i 30 de agósto do 1991[9], dónca quàttro méizi prìmma da disoluçión de l'URSS do 26 dexénbre, intràndo pöi a fâ pàrte da Comunitæ di Stâti Indipendénti (CSI) into seténbre do 1993. A-a fìn do 1991 i scóntri inta región do Nagorno-Karabakh sfociaiàn inte 'na goæra in vàsta scâ, conbatûa scìnn-a-o cesâ-o-fêugo do 1994, ch'o l'à rexistîo scìnn-a-o XXI sécolo e a-i recénti conflìtti do 2016 e do 2020.

Scìnboli[modìfica | modìfica wikitèsto]

Bandêa

A vêgia bandêa da Repubbrica Socialista Sovietica de l'Azerbaijan
Magnifying glass icon mgx2.svgO mæximo argoménto in detàggio: Bandêa da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra.

«A bandêa naçionâle da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra a l'è 'n riquàddro conpòsto da dôe bànde òrizóntali da-i segoénti colôri: a pàrte superiôre róssa, pægia a-i tréi quàrti da larghéssa, e quélla inferiô bleu, làrga ciù ò mêno 'n quàrto do totâle. Inte l'àngolo in âto a scinìstra da bànda róssa, da-o lâto de l'àsta, a se trêuva l'inmàgine de 'na mesoîa con martéllo da-o colôre indoòu, sôvia a-a quæ a gh'è 'na stélla a çìnque pónte de colôre rósso, incornixâ da 'n màrgine öo. O rapòrto tra larghéssa e longhéssa o l'è de 1:2[10].»

Enblêma

O vêgio enblêma da Repubbrica Socialista Sovietica de l'Azerbaijan
Magnifying glass icon mgx2.svgO mæximo argoménto in detàggio: Enblêma da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra.

«L'Enblêma de Stâto da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra o l'è l'inmàgine de 'na mesoîa con martéllo, 'na pertuzatrîxe pe-o petròlio sôvia a 'n sô ch'o leva, incornixâ da 'na corónn-a de gràn e cotón, co-e iscriçioîn inte léngoe azêra e rùscia: "Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra" e "Lavoratoî di tùtti i pàizi, unîteve!". In çìmma a l'enblêma a gh'è 'na stélla a çìnque pónte.»

(— Costituçión da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra (1937), Artìcolo 151[11])

Ìnno

L'ìnno da RSS Azêra
Magnifying glass icon mgx2.svgO mæximo argoménto in detàggio: Inno da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra.

Govèrno[modìfica | modìfica wikitèsto]

A-i 28 de avrî 1920 o Comitâto Rivoluçionâio Tenporànio o prendiâ o contròllo do Pàize, creàndo coscì ìn govèrno dîto Conséggio di Comisâi do Pòpolo de l'Azerbaigiàn. Dòppo l'aprovaçión, l'ànno dòppo, da nêuva Costituçión da RSS Azêra da pàrte prìmmo Congrèsso di Soviet de tùtti i Azêri o Comitâto Rivoluçionâio o vêgne estromìsso da-o potêre, co-a creaçión do Comitâto Esecutîvo Centrâle, divegnûo o màscimo òrgano legislatîvo da RSS[4].

Co-ina Costituçión (a quàrta), into 1937 o potêre legislatîvo inta RSS Azêra o pasiâ a 'n nêuvo òrgano, ò sæ a-o Suprêmo Soviet do Pàize[4].

Ayaz Mutallibov, ùrtimo prescidénte da RSS Azêra e prìmmo càppo de stâto da nêuva repùbrica de l'Azerbaigiàn

Càppi de Stâto[modìfica | modìfica wikitèsto]

Prescidénti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Prescidénti do Comitâto Esecutîvo Centrâle
Prescidénti do Presidium do Suprêmo Soviet
Prescidénti da Repùbrica Socialìsta Soviética Azêra

Fòrse armæ[modìfica | modìfica wikitèsto]

Màrcia militâre a Baku, 1960

Quànde o faxéiva pàrte da strutûa militâre de l'Unión Soviética l'Azerbaigiàn o l'òspitâva, scìnn-a pöco prìmma da sò indipendénsa, ciù de 60.000 òmmi de l'ezèrcito soviético, desccegæ inte tùtto o pàize e sudivîzi tra-i quàtro còrpi de Fòrse de Tæra, de Fòrse Aérie, de Fòrse Aérie de Diféiza e da Marìnn-a. A ciù inportànte conpagnîa de fòrse terèstri in Azerbaigiàn a l'êa a Quàrta Armâ, che l'avéiva o sò quartê generâle (óltre che vàrie unitæ de supòrto) inta çitæ de Baku. Inte quésta Armâ tra-e bregàdde che se pêuan aregordâ gh'êan quélle indipendénti de mìsili tæra-âia (SAM), quélle de l'artilierîa e de bregàdde SCUD. I còrpi armæ "tradiçionâli" ciù inportànti da Quàrta Armâ l'êan e bregàdde de fanterîa mecanizâ da 23°, de stànsa a Ganja, a 295° a Lenkaran, a 60° a Baku e a 75°, ch'a l'avéiva a sò bâze into teritöio conosciûo cómme Naxçıvan, breveménte (da-o 1920 a-o 1923) repùbrica sovietica indipendénte. Inportànte l'êa ancón o regiménto de elicòteri d'asâto de Ganja, equipagiòu con di Mil Mi-24 e di Mil Mi-8[12].

Inta RSS Azêra o gh'êa un sôlo cànpo de adestraménto pe-e trùppe de tæra, ò sæ a Schêua Superiôre de Comàndo de Àrmi Conbinæ de Baku (BVOKU). A lêva militâre a saiâ introdûta sôlo co-o pasàggio de l'aministraçión da RSS a-o dirètto contròllo Soviético, scibén che e persónn-e ciamæ a-e àrmi restiàn 'n nùmero ridûto[12].

Economîa[modìfica | modìfica wikitèsto]

De lóngo inti teritöi de l'Azerbaigiàn a l'è stæta praticâ in mòddo inténso l'agricoltûa, co-o 54,9% da sò superfìcce ch'a l'è coltivâ (pægia a ciù ò mêno 4.755.100 ètari). Asæ inportànte a l'è l'arecugéita e a lavoraçión do legnàmme, pægia into 2007 a 136 milioîn de métri cùbbi[13].

Conpletan o quàddro 'n setô de l'alevaménto do bestiàmme abàsta svilupòu e 'na fiorénte ativitæ de pésca into Mâ Caspio.

  • Manifèsti propagàndistici in scê polìtiche econòmico-sociâli

  • L'estraçión do petròlio, 1934

  • I progètti de arfabêtizaçión, 1936

  • Ética do lòu, 1936

  • A coltivaçión do cotón, 1937

  • L'economîa pianificâ, 1938

  • A polìtica finançiâia, 1938

  • E dònne azêre, 1939

  • Ferovîe de l'Azerbaigiàn, 1939

Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. ↑ (EN) Douglas S. Benson, Ancient Egypt's Warfare: A Survey of Armed Conflict in the Chronology of Ancient Egypt, 1600 BC-30 BC, 1995.
  2. ↑ (AZ) Institute of History of the Azerbaijan National Academy of Sciences, Azərbaycan Cümhuriyyəti (1918-1920) / Azerbaijan Republic (1918-1920) (PDF), Baku, Elm Publishing House, 1998, p. 295-300, ISBN 5-8066-0925-1.
  3. ↑ (EN) Treaty of Friendship between Turkey, the Azerbaijan Socialist Soviet Republic, the Socialist Soviet Republic of Armenia and the Socialist Soviet Republic of Georgia on one hand and Turkey on the other, concluded with the participation of the Russian Socialist Federative Soviet Republic, in Kars on October 13th 1921 (PDF), in sce azerbaijan.az. URL consultòu o 29 lùggio 2021.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 (AZ) Azerbaijan National Academy of Sciences, Azərbaycan tarixi (History of Azerbaijan), vol. 6, Baku, Jamil Guliyev, 2008, p. 134-135, 233-234, 257.
  5. ↑ (EN) Igor S. Zonn, Aleksey N Kosarev, Michael Glantz e Andrey G. Kostianoy, The Caspian Sea Encyclopedia, Berlìn, Springer, 2010, p. 68, ISBN 3-642-11523-3.
  6. ↑ (AZ) Azerbaijan National Academy of Sciences, Azərbaycan tarixi (History of Azerbaijan), vol. 6, Baku, Jamil Guliyev, 2008, p. 229.
  7. ↑ (EN) Süha Bölükbaşı, Azerbaijan: A Political History, I.B. Tauris, 2014, ISBN 0-755-60857-7.
  8. ↑ (EN) Zbigniew K Brzezinski, Russia and the Commonwealth of Independent States: Documents, Data, and Analysis, Routledge, 2016, ISBN 1-315-48147-2.
  9. ↑ (AZ) Diciaraçión d'indipendénsa de l'Azerbaijan, in sce myazerbaijan.org. URL consultòu o 30 lùggio 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 23 màzzo 2019).
  10. ↑ (RU) Конституция (Основной Закон) Азербайджанской Советской Социалистической Республики, принятая 21 апреля 1978 года внеочередной сессией Верховного Совета Азербайджанской ССР (PDF), Баку, изд-во Верховного Совета Азербайджанской ССР, 1978, p. 19. URL consultòu o 26 lùggio 2021.
  11. ↑ (EN) The national emblems of Azerbaijan SSR - Coats of arms, in sce azerbaijans.com. URL consultòu o 27 lùggio 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 1º seténbre 2017).
  12. ↑ 12,0 12,1 (RU) Stöia de fòrse armæ azêre, in sce armiya.az. URL consultòu o 29 lùggio 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 23 zenâ 2021).
  13. ↑ (EN) Agriculture in the Black Sea Region, in sce bs-agro.com. URL consultòu o 29 lùggio 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 27 seténbre 2013).

Bibliografîa[modìfica | modìfica wikitèsto]

Âtri progètti[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæVIAF (EN) 140653300 · ISNI (EN) 0000 0001 2309 1396 · LCCN (EN) n80089802 · GND (DE) 1023252-7 · WorldCat Identities (EN) n80-089802
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Repùbrica_Socialìsta_Soviética_Azêra&oldid=222441"