Sàn Pòulo

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in zenéize, segóndo a grafîa ofiçiâ

Pòulo de Tarso, nasciûo co-o nómme de Saulo e conosciûo cómme Sàn Pòulo pe-o cùlto a lê atriboîo (Tarso, 4 - Rómma, 64 ò 67 d.C.), o l'é stæto un di prìmmi sànti e màrtiri, conscideròu pægio a-i Apòstoli. O l'é stæto l'«apòstolo di Gentîli» (ἐθνῶν ἀπόστολος), perché o prinçipâ miscionâio de l'Evangêo do Gexù tra-i grêghi e-i români paghén (segóndo i Àtti di Apòstoli no o prìmmo).

Sàn Pòulo

Sàn Pòulo

Dæti personâli

Nàscita: Tarso, 4 d.C.
Mòrte: Rómma, 64 ò 67 d.C.

Âtre informaçioìn

Profesción: sànto

«No gh'é ciù giudêo ni grêgo; no gh'é ciù scciâvo ni lìbero; no gh'é ciù òmmo ni dònna, zaché tùtti viâtri seî un into Crìsto Gexù.»

(Pòulo de Tarso: Létia a-i Galati 3, 28)

Segóndo i tèsti bìblichi, o Pòulo o l'êa 'n ebrêo elenizòu, ch'o gödîva da çitadinànsa româna scìn da-a nasción. O no l'à mâi conosciûo diretaménte o Gexù e, cómme tànti conaçionâli, o s'opponéiva a-a Gêxa crestiànn-a ch'a l'êa apénn-a stæta fondâ, a-o pónto ch'o n'êa stæto 'n incagnîo persecutô. Ancón segóndo a naraçión bìblica, o Pòulo o s'é convertîo a-o crestianêximo quànde, aprêuvo a anâ da Geruzalèmme a Damàsco pe inandiâ a represción di crestién da çitæ, o l'é stæto a l'inprovîso atornòu da 'na lûxe fortìscima e-o l'à sentîo a vôxe do Gexù ch'a ghe dîva: «Saulo, Saulo, perché me perségoiti?». Vegnûo òrbo pe quélla lûxe divìnn-a, o l'é stæto condûto pe màn a Damàsco, dónde o no l'à mangiòu ni bevûo pe tréi giórni, e-o l'é stæto a-a fìn goarîo da-o càppo da comunitæ crestiann-a picìnn-a de quella çitæ, Anania. L'epizòdio, conosciûo cómme "conversción do Pòulo", o l'à dæto prinçìpio a l'òpia da seu evangelizaçión.

Cómme i âtri prìmmi miscionâi crestién, a-o coménso o l'à rivòlto a seu predicaçión a-i ebrêi, ma dapeu o s'é dedicòu sôviatùtto a-i "Gentîli". I teritöi ch'o l'à tocòu inta seu predicaçión itinerànte són stæti a-o prinçìpio l'Arabia (atoâle Giordania), pöi sôviatùtto l'Achaia (atoâle Grêcia) e l'Àzia Minô (atoâle Turchîa). O sucèsso de quésta predicaçión o l'à sponciòu a scontrâse con di crestién de òrìgine ebràica, che voéivan impónn-e a-i paghén convertîi l'òservànsa de l'intrêga lézze religiôza ebràica, màscime da circoncixón. Pòulo o s'é òpòsto forteménte a quésta pretensción e, co-o seu caràtere enèrgico e apascionòu, o l'à goâgnòu a bæga. O l'é stæto mìsso in prexón da-i români a Geruzalèmme con l'acûza de desturbâ l'órdine pùblico. Dòppo avéi fæto apéllo a-o giudìçio de l'inpeatô - cómme o l'êa o seu drîto, in quànte çitadìn româno - Pòulo o l'é stæto portòu a Rómma, dónde o l'é stæto costréito pe quàrche ànno a-i arèsti domiciliâri, ma o l'é ariêscîo intànto a continoâ a seu predicaçión. O l'é mòrto vìtima da persecuçión de Nerón into 64 ò fòscia into 67 d.C.: segóndo a tradiçión o l'é stæto decapitòu e no croxefìsso (cómme pe cóntra o l'é acapitòu a Sàn Pê) perché çitàdin româno.

L'infloénsa stòrica do Pòulo inte l'elaboraçión da teologîa crestiànn-a a l'é stæta enórme: méntre i Evangêi se òcupan ciò che âtro de narâ e pòule e-e òpie do Gexù, e létie de Pòulo definìscian i fondaménti dotrinâli do valô sarvìfico da seu incarnaçión, pasción, mòrte e resureçión - repigiòu da-i ciù insìgni pensatoî crestién di doî miléni aprêuvo. In particolâ, o Pòulo, inte seu mæxime létie, o mensónn-a ànche o fæto che di "super-apòstoli" (ὑπερλίαν ἀποστόλων) se rivolzéssan a-e mæxime nêuve comunitæ a-e quæ lê o predicâva, ma co-îna dortìnn-a divèrsa, un "Gexù divèrso" e ‘n "Evangêo divèrso" da quélli che lê o mostrâva (2Corìnçi 11,4-23).