Caffa: diferénse tra e verscioìn
m ò cangiòu o template (òua o l'é ciù precizo) |
Nisciùn ògètto de modìfica |
||
Lìnia 1: | Lìnia 1: | ||
{{ZeneizeU}} |
{{ZeneizeU}} |
||
{{Divisione amministrativa |
|||
|Nome = Caffa |
|||
|Nome ufficiale = Feodosia<br/>{{ru}} Феодосия<br />{{uk}} Феодосія<br />{{crh}} Kefe |
|||
|Panorama = THEODOSIA 01.jpg |
|||
⚫ | |||
|Stemma = Feodosia city COA2016.gif |
|||
|Stato = RUS |
|||
|Note stato = <br />{{UKR}}<ref name="De jure-De facto">''De iure''</ref> |
|||
|Grado amministrativo = 4 |
|||
|Tipo = [[città della Russia|città]] |
|||
|Divisione amm grado 3 = Feodosia |
|||
|Divisione amm grado 2 = Crimêa |
|||
|Divisione amm grado 1 = Meridionâle |
|||
|Amministratore locale = |
|||
|Partito = |
|||
|Data elezione = |
|||
|Data istituzione = |
|||
|Data soppressione = |
|||
|Latitudine decimale = |
|||
|Longitudine decimale = |
|||
|Latitudine gradi = 45 |
|||
|Latitudine minuti = 03 |
|||
|Latitudine secondi = |
|||
|Latitudine NS = N |
|||
|Longitudine gradi = 35 |
|||
|Longitudine minuti = 37 |
|||
|Longitudine secondi = |
|||
|Longitudine EW = E |
|||
|Altitudine = |
|||
|Superficie = |
|||
|Note superficie = |
|||
|Abitanti = 70043 |
|||
|Note abitanti = |
|||
|Aggiornamento abitanti = 31 dexénbre 2011 |
|||
|Sottodivisioni = |
|||
|Divisioni confinanti = |
|||
|Lingue = [[Lengua ruscia|Rùscio]], [[Lengua ucrainn-a|ucraìn]] |
|||
|Codice postale = 98100-98175 |
|||
|Prefisso = +380-6562 |
|||
|Fuso orario = +3 |
|||
|Codice statistico = |
|||
|Codice catastale = |
|||
|Targa = AК <small>(UKR)</small>; 82 <small>(RUS)</small> |
|||
|Nome abitanti = |
|||
|Patrono = |
|||
|Festivo = |
|||
|Mappa = Crimea-Theodosia locator map.png |
|||
|Didascalia mappa = |
|||
}} |
|||
[[Immaggine:Feodosiadf.jpg|thumb|400px|A çitæ de Feodòsia, l'antîga Caffa, a-a giornâ d'ancheu]] |
[[Immaggine:Feodosiadf.jpg|thumb|400px|A çitæ de Feodòsia, l'antîga Caffa, a-a giornâ d'ancheu]] |
||
'''Caffa''' (in ruscio: Феодосия; in ucrain Феодосія; In tatar: Kefe) nutta cumme '''Feodosia''', u l'é 'n porto e 'na lucalitæ de vilezatûa in Crimêa |
|||
⚫ | Pe çirca duì seculi, quella che inchö a l'è a çitæ [[Ucrainn-a|Ucraìna]] de Feodosia a l'è stæta unn-a de ciü impurtanti çitæ de l'[[Euròpa]] Mediterànea, ciamâ |
||
== Stöia == |
|||
⚫ | Pe çirca duì seculi, quella che inchö a l'è a çitæ [[Ucrainn-a|Ucraìna]] de Feodosia a l'è stæta unn-a de ciü impurtanti çitæ de l'[[Euròpa]] Mediterànea, ciamâ Caffa, rivandu anche demugraficamente ai livélli de 'na capitäle d'Imperu cumme [[Bisansiu]]. Täle 'mpurtansa a gh'è vegnüa da e attivitæ du mercantesä d'i Italliæn, p'ou ciü [[Zena|Zeneixi]], pé via d'a feliçe puxisiùn du portiu (insciâ grande via setentriunäle de cummerciu intra u [[Catài]] e l'oçidente europeu). |
||
A l'avisu d'u storicu Heyd, u l'è Mangu-Timur-Khan (Mongka-Temur) ch'u permétte ai mercanti Zeneixi d'occüpä e tære dunde poi a se svilüppiâ a çitæ de Caffa, mettìnduse d'acordiu con liätri pe ch'i puréssan custruìvighe de ca' e di fùndeghi pe-e mercansìe. |
A l'avisu d'u storicu Heyd, u l'è Mangu-Timur-Khan (Mongka-Temur) ch'u permétte ai mercanti Zeneixi d'occüpä e tære dunde poi a se svilüppiâ a çitæ de Caffa, mettìnduse d'acordiu con liätri pe ch'i puréssan custruìvighe de ca' e di fùndeghi pe-e mercansìe. |
||
Lìnia 15: | Lìnia 67: | ||
I cafioti cun a ciü gran sprescia i caccian i mòrti in mä, ma pe' ninte: e prüxe e a ''Yersinia pestis'' i 'ndiàn deré ai mercanti ch'i lascian u portiu in diresiùn du Punente, e qarcosa cumme a tersa pärte d'a gente d'Europa a ne muià. |
I cafioti cun a ciü gran sprescia i caccian i mòrti in mä, ma pe' ninte: e prüxe e a ''Yersinia pestis'' i 'ndiàn deré ai mercanti ch'i lascian u portiu in diresiùn du Punente, e qarcosa cumme a tersa pärte d'a gente d'Europa a ne muià. |
||
⚫ | |||
Sta pärte de l'imensu mundu de culónie zeneixi, du quäle Caffa a l'è stæta un di çentri ciäve, a l'avià fin sulamenti cun l'invaxùn türca ottumann-a: a flotta de Keduk-Ahmet-Pascià a intra inte Caffa, vendüa da u [[Cumüne]] de [[Zena]] (pin de puffi gestiunäli) a u [[Banco de San Zòrzo|Bancu de San Zorzu]] da oramäi inn-a vintenn-a d'anni (doppu u bloccu du [[Bosfuru]] ch'u n'è vegnüu da-a fin de l'[[Imperu Bisantìn]], intu 1453), u primmo de zûgnu du [[1475]]. |
Sta pärte de l'imensu mundu de culónie zeneixi, du quäle Caffa a l'è stæta un di çentri ciäve, a l'avià fin sulamenti cun l'invaxùn türca ottumann-a: a flotta de Keduk-Ahmet-Pascià a intra inte Caffa, vendüa da u [[Cumüne]] de [[Zena]] (pin de puffi gestiunäli) a u [[Banco de San Zòrzo|Bancu de San Zorzu]] da oramäi inn-a vintenn-a d'anni (doppu u bloccu du [[Bosfuru]] ch'u n'è vegnüu da-a fin de l'[[Imperu Bisantìn]], intu 1453), u primmo de zûgnu du [[1475]]. |
||
Lìnia 27: | Lìnia 78: | ||
Int'u periudu zeneize, sci cumme pói in te quellu türcu ottumàn, Caffa a l'è anche stæta sede de [[zécca]]. |
Int'u periudu zeneize, sci cumme pói in te quellu türcu ottumàn, Caffa a l'è anche stæta sede de [[zécca]]. |
||
== Nutte == |
|||
<references/> |
|||
== Atri progetti == |
== Atri progetti == |
Versción de 09:54, 24 lùg 2020
ZE-U
|
Questa pagina a l'è scrita in lengua zeneize segundo l'ortografia in u |
Caffa città | |||
---|---|---|---|
Feodosia (RU) Феодосия (UK) Феодосія (CRH) Kefe | |||
E miâge medievâli costruîte da-i zeneixi a Caffa | |||
Localizaçión | |||
Stâto | Rùscia Ucraìnn-a[1] | ||
Circondâio federâle | Meridionâle | ||
Sogètto federâle | Crimêa | ||
Rajon | Feodosia | ||
Teritöio | |||
Coordinæ: | 45°03′N 35°37′E / 45.05°N 35.616667°E | ||
Altitùdine | 50 m s.l.m. | ||
Superfìcce | 35,2 km² | ||
Abitanti | 70 043 (31 dexénbre 2011) | ||
Denscitæ | 1 989,86 ab./km² | ||
Âtre informaçioìn | |||
Léngoe | Rùscio, ucraìn | ||
CAP | 98100-98175 | ||
Prefìsso | +380-6562 | ||
Fûzo oràrio | Errore Lua in Modulo:Fûzo_orâio alla linea 42: bad argument #2 to 'format' (string expected, got nil). | ||
Còdice Rosstat | 0111600000 | ||
Targa | AК (UKR); 82 (RUS) | ||
Cartògrafîa | |||
Scîto instituçionâle | |||
Caffa (in ruscio: Феодосия; in ucrain Феодосія; In tatar: Kefe) nutta cumme Feodosia, u l'é 'n porto e 'na lucalitæ de vilezatûa in Crimêa
Stöia
Pe çirca duì seculi, quella che inchö a l'è a çitæ Ucraìna de Feodosia a l'è stæta unn-a de ciü impurtanti çitæ de l'Euròpa Mediterànea, ciamâ Caffa, rivandu anche demugraficamente ai livélli de 'na capitäle d'Imperu cumme Bisansiu. Täle 'mpurtansa a gh'è vegnüa da e attivitæ du mercantesä d'i Italliæn, p'ou ciü Zeneixi, pé via d'a feliçe puxisiùn du portiu (insciâ grande via setentriunäle de cummerciu intra u Catài e l'oçidente europeu).
A l'avisu d'u storicu Heyd, u l'è Mangu-Timur-Khan (Mongka-Temur) ch'u permétte ai mercanti Zeneixi d'occüpä e tære dunde poi a se svilüppiâ a çitæ de Caffa, mettìnduse d'acordiu con liätri pe ch'i puréssan custruìvighe de ca' e di fùndeghi pe-e mercansìe.
I Zeneixi i scéglian, vexin a-e ruvinn-e de l'antìga Theodosia, à burgä de Kafà, paiséttu de pescuèi de puxisiùn custiéra invidiabile.
A ciü pärte d'a storiugrafia a däta a fundasiùn zeneize de Caffa (che scinn-a a inchö a rèsta efetivamente oscüa) a nu primma du 1266, ben che qarche funte a riferisce de 'na presensa stabile zà diversi anni primma. A partî d'oua u nasce e u se svelüppa in müggiu d'ätre culónie zeneixi in tütta a Criméa, e a regiùn a riviâ a avèi, a sentî dî u Murzakevic, ben in miliùn d'anime.
A culònia, e, a röa, tütti i ätri insediamenti che pe' çirca 200 anni i gh'e orbitiàn in gìu, a l'aviâ avégniménti altèrni pe' acadimenti ciü o menu cunusciüi; mensiunemmu chi u mazzu du 1308, quande doppu 8 meixi de assediu da pärte de Toqtai Khan, i Zeneixi brûxan a çitæ pe' nu dâla in t'e man d'u suveràn tärtaru sö nemigu, e i scappan pe' mä, per poi turnä (nu tantu ciü tärdi) cu-u successure Uzbekh Khan.
Caffa, a "Reginn-a du Mä Grande", a l'è famusa anche pe i fünesti avegnimènti de'n'ätru assediu: cumme u l'a scrîtu Michel Balard, che rendemmu chi in tradusiùn zeneize, "a primma guæra biulògica a l'è nasciüa intra u 1346 e u 1347 sutta e miagge de inn-a culónia zeneize inscê rive du Mä Neigru". Difêti i sun i assedianti de Caffa, cun Jani Beg u sö cappu, che, pocu tempu primma d'êse custrèiti a levä l'assediu a-a çitæ, flagelæ da u morbu de prüxe pestìfere purtæ da l'estrêmu Levante ch'i an za taccô a Tann-a vegnìndune za da Sarai e Astracàn, i caccian cu e catapürte i sö surdatti mòrti appestæ indrentu a-e miagge da çitæ.
I cafioti cun a ciü gran sprescia i caccian i mòrti in mä, ma pe' ninte: e prüxe e a Yersinia pestis i 'ndiàn deré ai mercanti ch'i lascian u portiu in diresiùn du Punente, e qarcosa cumme a tersa pärte d'a gente d'Europa a ne muià.
Sta pärte de l'imensu mundu de culónie zeneixi, du quäle Caffa a l'è stæta un di çentri ciäve, a l'avià fin sulamenti cun l'invaxùn türca ottumann-a: a flotta de Keduk-Ahmet-Pascià a intra inte Caffa, vendüa da u Cumüne de Zena (pin de puffi gestiunäli) a u Bancu de San Zorzu da oramäi inn-a vintenn-a d'anni (doppu u bloccu du Bosfuru ch'u n'è vegnüu da-a fin de l'Imperu Bisantìn, intu 1453), u primmo de zûgnu du 1475.
Aministrativamente Caffa a dipendeiva da Pera e a l'æa guvernä da in cunsule zeneize faxente funsiuìn di cunsuli, puistae e capitagni du Populu de Zena in te in primmu mumentu, poi, cu a vegnüa di duxi perpetui, faxente in ta sustansia (sci bèn che nu in ta furma) e funsiuìn dügäli.
U se pö sensa puìa dî che, pe natüa de mercansìe, u nu ghe n'æa unn-a ch'a nu passesse pe u portiu de Caffa, ch'u l'ea ascì ün di ciü frequentæ pe cattä e vénde scciâvi.
Da u puntu de vista d'i investimenti de capitäli in palanche e beni, a çitæ a l'è stæta ün d'i empori cumerciäli ciü ricchi e vivi d'u tardu mediu evu cun in declìn ch'u cumensiä cun a framentasiùn pulìtica du Levante cuntinentäle e a mancansa de següessa d'i traspórti intra u Mä Grande (Mä Neigru) e a Cinn-a (u Gattäiu, o Catai, scinn-a a Canbalìg, saieva a dì Pechìn).
Int'u periudu zeneize, sci cumme pói in te quellu türcu ottumàn, Caffa a l'è anche stæta sede de zécca.
Nutte
- ↑ De iure
Atri progetti
- Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Caffa
Culegaménti esterni
Contròllo de outoritæ | VIAF (EN) 146645300 · LCCN (EN) n85132058 · GND (DE) 4016745-8 · BNF (FR) cb15106159d (data) · WorldCat Identities (EN) n85-132058 |
---|