Da Wikipedia
ZE-P
Sta paggina chie a l'è scrita in zeneize
co' ina grafia tipo quella do Prian do 1745

Fe' (prononçiâ co-a e averta e curta) ò fêde, credença piña e fiducioza ch'a procede da intima convinçion ò a se fonda in sce l'aotoritæ atrûi, ciu che in sce de prœuve ogettive ò logiche.

Descriçión[modìfica | modìfica wikitèsto]

Inta teologia catollica, a primma de virtù teologæ, definia «virtù sorvenaturâ pe-a quæ, con l’inspiaçion e l’agiutto da graçia de , credemmo ese vee e cose da lê rivelæ, no pe caoza da veitæ intrinsega de cose mæxime, scorta da-o lumme da raxon naturâ, ma pe l’aotoritæ do Dê rivelante ch'o no pœu inganâse ni inganâ».[1] Ogetto da fe' o l'è tutto ço che Dê o l'ha rivelao: ançitutto i misteii sorvenaturæ e no dimostrabbili[2] e, in segondo lœugo, e veitæ che a teologia catollica a ritegne dimostrabbile raçionalmente e che pu son compreize inta Rivelaçion (comme l’existença de Dê); quindi l'è ogetto de fe' ço che l'è contegnuo formalmente (ascì impriçitamente) into depoxito da fe', affidao a-a Gexa e da questa fedelmente e inalterabilmente custodio, proposto comme tâ da-o so magisteio, segge solenne segge ordinaio, e progrescivamente espliçitao.

Da parte do soggetto, l’atto de fe', essendo atto conoscitivo, o l'implica l’assenso de l'inteligença, o quæ però o no l'è dæto pe l’evidença intrinsega de l'oggetto (comme inta conoscença scientiffica), benscì pe a so evidença estrinsega ch'a se fonda in sce l'aotoritæ de Dê rivelante[3] Per ço mæximo, però, l'assenso o no l'è escluxivamente un atto de l'inteletto, ma o l'impegna tutto l’ommo, e ançitutto a so voentæ, a quæ a conduxe l'inteletto a dâ o so assenso, co-in giudiççio de credibilitæ, a l'ogetto da fe'. L’atto de fe' o l'è coscì atto libbero, in quant'o dipende da libbera scelta e libbero assenso, dæto a 'n oggetto da pe lê oscuo, no reduçibbile a sencia evidença raçionâ, ma no pe questo meno çerto fondandose insci-â viaxitæ de Dê rivelante; otr'a ço l’atto de fe', començo de vitta sorvenaturâ, o no se consumma tutto into sogetto, ma o se fonda primaiamente inta graççia diviña ch'a constituisce l'initium fidei infondendo int'o sprito un pius credulitatis affectus, predispoxiçion sogetiva a l'açetaçion de veitæ da creddise.

Queste complesse caratteristeghe de l'atto de fe', comm’o l'è concepio da-a teologia catollica, ne definiscian i caratteri êsençiæ, differençiandolo tanto da-o concetto protestante de fe' comme atto de confiança (fe', fiduciâ), pe-o quæ se credde che o l'aprichiâ a-o credente i meiti de Gexo Cristo giustificandolo di so peccæ, quanto da-e varrie conceçioin sccettamente sogettivisteghe da fe' che ne elimminan segge l’ogetto proppio segge i motivi formæ de credibilitæ: s'apense, prez., a-a fe' fondâ in sce di exigençe de raxon prattica (da-o kantismo a-o pragmatismo), ò in sce un senso squixiamente uman de caduçitæ e limitateçça ch'o fa sentî l’añima sogetta a 'na realtæ totalmente atra e infiniamente supeiô.[4]

Pe ese a fe' un rationabile obsequium, atto ch'o l'imprica l'adexon de l'inteletto e da voentæ a de veitæ no evidente da pe lô, ma fondæ in sciâ viaxitæ de Dê, nasce o problema, centrâ into pensceo crestian, do raporto tra fe' e raxon, ch'o l'è preliminâ a ogni speculaçion teologgica. Varri, storicamente e teoreticamente, i atezamenti front'a questo problema, ch'o se poze scin da-e primme generaçioin crestiañe. A poxiçion attoâ da Gexa catollica a se pœu scintetizâ co-e paole d'avertua de l'encicclica Fides et Ratio (1998) do Zane Paolo II: A fe' e a raxon son comme e doe ae co-e quæ o sprito uman o s’inarça verso a contemplaçion da veitæ. O l'è Dê a avei posto into cœu de l'ommo o dexideio de conosce a veitæ e, in definitiva, de conosce Lê perchè, conoscendolo e amandolo, o posse zonze ascì a-a piña veitæ sciu Lê mæximo.

Nòtte[modìfica | modìfica wikitèsto]

  1. Concilio Vatican I, sess. III, Constit. De Fide, 3
  2. Trinitæ, Incarnaçion, Redençion, Graçia, Sacramenti ecc.
  3. h'o l'è o motivo formâ da fe'.
  4. Da F. Schleiermacher a W. F. Otto.

Colegaménti esterni[modìfica | modìfica wikitèsto]

Contròllo de outoritæLCCN (ENsh85046928 · GND (DE4071867-0 · BNF (FRcb16163856z (data) · NDL (ENJA00571057