Barçelónn-a

ZE	Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno

Barçelónn-a comùn
(ES, CA) Barcelona
Barçelónn-a – Veduta
Localizaçión
Stâto	Spàgna
Comunitæ outònoma	Catalogna
Provìnsa	Barçelónn-a
Aministraçión
Alcalde	Jaume Collboni (PSOE-PSC) da-o 17-06-2023
Teritöio
Coordinæ:	41°22′57″N 2°10′37″E
Altitùdine	9 m s.l.m.
Superfìcce	101,3 km²
Abitanti	1 664 182 (2020)
Denscitæ	16 428,25 ab./km²
Comùn confinanti	El Prat de Llobregat, Esplugas de Llobregat, Hospitalet de Llobregat, Molins de Rey, Moncada y Reixach, San Adrián de Besós, San Cugat del Vallés, San Feliú de Llobregat, Santa Coloma de Gramanet, San Justo Desvern, Sardañola del Vallés
Âtre informaçioìn
Léngoe	Catalàn, Spagnòllo
CAP	08001–08042
Prefìsso	93
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice INE	08019
Targa	B
Nomme abitanti	(es) barcelonés (ca) barceloní
Sànto patrón	Nòstra Scignôa da Merçêde Sànta Eolàlia
Comarca	Barcelonès
Nomiâgio	Ciudad Condal, Cap i Casal, Barna
Cartògrafîa
Barçelónn-a
Scîto instituçionâle

Barçelónn-a ([barse'luŋa]; ofiçialménte Barcelona, in catalàn [bəɾs̙əˈlonə] e in spagnòllo [baɾθeˈlona]) a l'é 'na çitæ da Spàgna de 1.664.162 abitanti (dæto do 2020, ària metropolitànn-a instituçionâle: 3.239.337 abitànti), capolêugo da Catalògna, 'na comunitæ outònoma inta pàrte de levànte do régno, ciù che da provìnsa co-o mæximo nómme e da Comarca del Barcelonès.

Sovianominâ Ciutat Comtal o Ciudad Condal (Çitæ di Cónti), a l'é a segónda çitæ da Spàgna pe nùmero de abitànti dòppo a capitâle, Madrìd, e a décima de l'Unión Eoropêa intrêga.

Giögrafîa

Panoràmma de Barçelónn-a da-o mónte Tibidabo.

A s'atrêuva in sciâ còsta do Mâ Mediterànio, a-o nòrd-òvest de Spàgna, 120 km a-o sùd da cadénn-a di Pirenæi, in sce 'na cianûa limitâ da-o mâ (a levànte), da-a Serra de Collserola (a ponénte), da-o sciùmme Llobregat (a sùd) e da-o sciùmme Besós (a nòrd).

Clìmma

Barçelónn-a a l'à 'n clìmma mediterànio con quàrche caraterìstica atìpica pe quésto génere de clìmma, cómme 'na quantitæ tòsto conscisténte d'ægoa de stæ e 'n mìnimo secondâio di preçipitaçioìn in invèrno. Quésto perché Barçelónn-a, coscì cómme a Catalògna intrêga, a risénte da sò poxiçión into Mediterànio de ponénte.

Zenâ e frevâ són i méixi ciù fréidi; lùggio e agósto i ciù câdi. A tenperatûa ciù èrta mâi registrâ inta çitæ a l'é stæta de +38,6 °C, a-i 12 de agósto do 2003, e a ciù fréida i -7 °C a-i 11 de frevâ do 1956. A stæ do 2003, cómme do rèsto inte tùtta l'Eoröpa de Ponénte, a l'à fæto segnâ o méize co-a tenperatûa média ciù èrta da quànde o s'à de registraçioìn (+27,8 °C cómme média de agósto), méntre o frevâ do 1956 o l'é stæto o méize de média ciù fréido do vintêximo sécolo: 4,5 °C.

A poxiçión de Barçelónn-a tra a Serra de Collserola (ch'a no mónta a ciù de 516,2 mêtri) e o Mâ Mediterànio, a fà sci che no ghe ségge de grénde diferénse de tenperatûa tra o giórno e a néutte inte tùtto l'ànno. I fenòmeni de sòfoco (ciamæ xafogor in catalàn) són tòsto râri. D'invèrno, quànde i sciùscian i vènti de Maestrâle ò de Tramontànn-a, a sensaçión de fréido a peu êse sentîa ciù vîva.

E preçipitaçioìn són bén spantegæ tra tùtti i méixi e-e stagioìn de l'ànno, scibén che se véddan de ciù in primavéia e in ötûnno, ma e boràsche de stæ càpitan de spésso ascì. Scibén chò-u o gràn fréido o l'é 'na cösa râra, quànde e màsse d'âia ziâ pàssan o Górfo de Lión portàndo o fréido in sciâ Penîzoa Ibérica, scìnn-a a Barçelónn-a ghe peu vegnî a néive. A quésto propòxito, o se regòrda a nevàdda do Denâ do 1962, quànde in sciâ çitæ l'é chéito 50 cm de néive into céntro e quæxi 'n mêtro in scê artûe. Ciù de recénte, de grénde nevàdde són capitæ into novénbre do 1999 (mâi tànto prèsto scìnn-a da-o Seiçénto), into dexénbre do 2001 e into frevâ do 2018.

Stöia

Raprezentaçión de Barçelónn-a inte l'ànno 1563

Pòsti de interèsse

Architetûe religiôze

• Catedrâle da Sànta Crôxe e Sant'Eolàlia
• Baxìlica de Sànta Màia do Mâ
• Sagrada Família

Architetûe civîli

• Ciantê navâle reâ de Barçelónn-a
• Câza Batlló
• Câza Milà
• Mercòu de La Boqueria
• Plaza de toros Monumental
• Palàçio da Generalitæ de Catalògna
• Palàçio da Mùxica Catalànn-a

Architetûe militâri

• Castéllo de Montjuïc

Âtro

• La Rambla
• Ciàssa de Catalunya
• Ciàssa Reial
• Pàrco Güell
• Monuménto a-o Cristòffa Cónbo

Economîa

Into 1992 a l'é stæta a sêde di Zêughi Olìnpichi de stæ. Into 2004 se gh'é tegnûo pi-â prìmma vòtta o Forum Universâle de Coltûe, a çitæ a l'à òspitóu l'Espoxiçión Internaçionâle do 1888 e quélla do 1929, e a l'é a sêde fìssa do Congrèsso Mondiâle da Tecnologîa Mòbile (Mobile World Congress) e de l'Unión pò-u Mediterànio. Gràçie a-o turìsmo, o sò pòrto e a vixinànsa co-a Frànsa (160 km da Le Perthus), a çitæ a l'é o segóndo ciù grànde céntro industriâle e finançiâio da Spàgna dòppo Madrìd, pe de ciù a l'é o pòrto ciù inportànte inte l'ànbito comerciâle e turìstico e un di ciù gràndi de l'Eoröpa ascì.

Comunicaçioìn

Stràdde

A çitæ de Barçelónn-a a l'é servîa da-e outostràdde elencæ chi de sótta:

• A2: a conlîga a çitæ co-a capitâle spagnòlla, Madrìd.
• AP-2: a và aprêuvo a-a A-2 ma s'afèrma a Zaragoza.
• C-16 e AP-7: vàn da-a çitæ scìnn-a-i confìn co-a Frànsa; a prìmma pasàndo pe-i Pirenæi, a segónda lóngo a còsta.

Màppa da ræ da metropolitànn-a de Barçelónn-a.

Ferovîe e traspòrti pùblichi

Barçelónn-a a l'é conligâ a-a ræ feroviària a âta velocitæ spagnòlla (AVE), co-i sò trêni che s'afèrman inta grànde staçión de Barcelona-Sants, gràçie a-a quæ gh'é di ligàmmi dirètti co-o rèsto do pàize e co-a Frànsa.

O traspòrto pùblico o l'é garantîo da-a segónda metropolitànn-a ciù estéiza do régno, formâ da 12 lìnie, pe 198 staçioìn, e lónga ciù de 160 chilòmetri. Se cóntan 6 lìnie de tranvài e 8 do servìçio feroviàrio urbâno (Cercanías Barcelona) ascì. Pò-u traspòrto pùblico in sce gómma gh'é 150 lìnie de coriêre urbâne e 53 èstra-urbâne.

Ariopòrti

A çitæ de Barçelónn-a a l'é servîa sorviatùtto da l'ariopòrto de Josep Tarradellas Barcelona-El Prat (còdice IATA "BCN") ma, pe di xêui ciù low-cost, l'é dêuviòu i ariopòrti de Girona-Costa Brava (còdice IATA "GRO") o quéllo de Reus (còdice IATA "REU") ascì.

Aministraçión

Distréiti

O teritöio de Barçelónn-a o l'é spartîo, da-o 1984, inti dêxe distréiti elencæ chi de sótta:

Ciutat Vella Eixample Sants-Montjuïc Les Corts Sarrià-Sant Gervasi Gràcia Horta-Guinardó Nou Barris Sant Andreu Sant Martí

Binelàggi

• Montpellier, da-o 1963
• Monzón, da-o 1969
• Tùnixi, da-o 1969
• Rio de Janeiro, da-o 1973
• Monterrey, da-o 1977
• Boston, da-o 1983
• Busan, da-o 1983
• Çitæ de Ho Chi Minh, da-o 1983
• Colònia, da-o 1984
• Montevideo, da-o 1985
• San Peoburgo, da-o 1985
• Sàn Pòulo, da-o 1985
• Kobe, da-o 1993
• L'Avànn-a, da-o 1993

• Anvèrsa, da-o 1997
• Istanbul, da-o 1997
• Dublìn, da-o 1998
• Gaza, da-o 1998
• Tel Aviv, da-o 1998
• Atêne, da-o 1999
• Batumi, da-o 1999
• Sarajêvo, da-o 2000
• Shanghai, da-o 2001
• Valparaìzo, da-o 2001
• Dubai, da-o 2006
• San Francisco, da-o 2010
• Kyoto, da-o 2016

Scìndichi de Barçelónn-a

1979-1983	Narcís Serra	PSC
1983-1987	Pasqual Maragall i Mira	PSC
1987-1991	Pasqual Maragall i Mira	PSC
1991-1995	Pasqual Maragall i Mira	PSC
1995-1999	Pasqual Maragall i Mira	PSC
1999-2003	Joan Clos	PSC
2003-2007	Joan Clos	PSC
2007-2011	Jordi Hereu	PSC
2011-2015	Xavier Trias	CiU
2015-2023	Ada Colau	Barcelona en Comú
2023-in càrega	Jaume Collboni	PSOE-PSC

Galerîa d'inmàgine

• 

  Vìsta de pìsse da Sagrada Familia

• 

  A catedrâle da Sànta Crôxe e Sant'Eolàlia, costroîa in stîle gòtico

• 

  O palàçio da generalitæ de Catalogna, un di ciù antîghi palàççi governatîvi ancón in fonçión

• 

  A scainâ prinçipâ de pàrco Güell, pàrte do patrimònio de l'umanitæ de òpie de Antoni Gaudí

• 

  A ciàssa de Cataluña

• 

  A Câza Amatller e a Câza Batlló, pàrte do patrimònio de l'umanitæ de òpie de Antoni Gaudí

• 

  O monuménto dedicòu a Cristòffa Cónbo.

• 

  L'intrâ da staçión de Barcelona-Sants

• 

  Vìsta aéria de l'ariopòrto de Barcelona-El Prat.

• 

  O Camp Nou, cànpo da balón do Barçelónn-a FC.

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Barçelónn-a

Conligaménti estèrni

• (ES, CA, EN) Scîto ofiçiâ, in sce barcelona.cat. URL consultòu o 9 lùggio 2023.