Barçellonn-a

ZE	Questa pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize

Barçellonn-a comûne
Barcelona
Localizaçión
Stâto	Spàgna
Comunitæ outònoma	Catalogna
Provìnsa	Barçellonn-a
Aministraçión
Alcalde	Ada Colau Ballano (Barcelona en Comú) da-o 13/06/2015
Teritöio
Coordinæ:	41°22′57″N 2°10′37″E
Altitùdine	9 m s.l.m.
Superfìcce	101,3 km²
Abitanti	1 664 182 (2020)
Denscitæ	16 428,25 ab./km²
Comûni confinanti	Sardañola del Vallés, Moncada y Reixach, Santa Coloma de Gramanet, San Adrián de Besós, Hospitalet de Llobregat, El Prat de Llobregat, Molins de Rey, San Feliú de Llobregat, San Justo Desvern, Esplugas de Llobregat, San Cugat del Vallés
Âtre informaçioìn
Léngoe	Catalàn
CAP	08001–08042
Prefìsso	93
Fûzo oràrio	UTC+1
Còdice INE	08019
Targa	B
Nomme abitanti	(es) barcelonés (ca) barceloní
Sànto patrón	Nòstra Scignôa da Mercede Sànta Eulalia
Comarca	Barcelonès
Nomiâgio	Ciudad Condal, Cap i Casal, Barna
Cartògrafîa
Barçellonn-a
Scîto instituçionâle

Barçelonn-a ([barse'luŋa]; ofiçialmente Barcelona, in catalàn [bəɾs̙əˈlonə] e in spagnòllo [baɾθeˈlona]) a l'è ûnn-a çitæ da Spagna de 1 664 162 abitanti (dæto do 2020, area metropolitann-a instituçionâle: 3 239 337 abitanti), capolêugo da Catalogna, ûnn-a comunitæ autónoma da parte de levante do Stâto, öltre che de l'ömònima provinsa e da Comarca del Barcelonès.

Sovianominâ Ciutat Comtal o Ciudad Condal (Çitæ di Cônti), a l'è a segonda çitæ da Spagna pe nùmero di abitanti dapêu da capitale Madrid e a déxima de l'Union Europea.

Giögrafîa

Panoràmma de Barçellonn-a da-o mónte Tibidabo.

A s'attrêuva insciâ còsta do Mâ Mediterraneo, a-o nòrd-òvest de Spagna, 120 km a-o sûd di monti Pirenei, insce 'na cianûa limitâ da-o mâ (a est), da-a Serra de Collserola (a òvest), o sciûmme Llobregat (a sûd) e o sciûmme Besós (a nòrd).

Clìmma

Barçelonn-a a l'ha ûn clima mediterraneo con quarche caratteristica atìppica pe questo génere de clima, comme ûnn-a quantitæ abastansa consistente d'ægoa in estæ e ûn mìnimo secondâio di preçipitaçioìn in invèrno. Questo perché Barçelonn-a, coscî comme tûtta a Catalogna, a risente d'a sêu poxiçión into Mediterraneo de ponente.

Zenâ e frevâ son i meixi ciû freidi; lûggio e agosto i ciû câdi. A ciû ærta tenperatûa mai registrâ inta çitæ a l'è stæta de +38,6 °C, o 12 de agosto do 2003, e a ciû freida i -7 °C de l'11 de frevâ do 1956. L'estæ do 2003, comme de résto in tûtta l'Euròpa de Ponente, a l'ha fæto segnâ o meize co-a tenperatûa media ciû ærta da quande o s'ha de registraçioìn (+27,8 °C comme media de agosto), mentre o frevâ do 1956 o l'è stæto o meize in media ciû freido do vintéximo secolo: 4,5 °C.

A poxiçión de Barçelonn-a tra a "Serra de Collserola" (no ciû elevâ de 516,2 metri) e o Mâ Mediterraneo, a fa sci che no ghe seggian grandi differense de tenperatûa tra o giorno e a nêutte inte tûtto l'anno. I fenòmeni de sòfoco, (afa in italiân, xafogor in catalân), son abastansa râri. De 'nvèrno, quande i sciûscian i venti de Maestrâle ò de Tramontann-a, a sensaçión de freido a pêu êse sentîa ciû viva.

E preçipitaçioìn son ben sparmæ inti tûtti i meixi e e stagioìn de l'anno, scibén se veddan de ciû in primmaveia e in ötûnno, ma e burrasche de stæ capitan de spesso ascî. Con tûtto che o gran freido o l'è còssa râra, quande e masse d'âia gelâ ôtrepassan o Gorfo de Lión portando o freido inscia Penixoa Iberica, scinn-a a Barçelonn-a a pêu vegnî a neie. A questo propòxito, o se ricòrda a neiadda do Denâ 1962, quande inscia çitæ i son cheiti 50 cm de neie into çentro e quaxi ûn metro inte artûe. Ciû de recente, de grandi neiadde son capitæ a novénbre do 1999 (mai coscî fîto scin da-o Seiçénto), a dexénbre do 2001 e into frevâ do 2018.

Stöia

Raprezentaçión de Barçellonn-a into 1563

Pòsti de interèsse

Architetûe religiôze

• Catedrâle da Sànta Crôxe e Sànt'Eulalia
• Baxìlica de Sànta Màia do Mâ
• Sagrada Família

Architetûe civîli

• Cantê navâle reâ de Barçellonn-a
• Casa Batlló
• Casa Milà
• Mercòu de La Boqueria
• Plaza de toros Monumental
• Palàçio da generalitæ de Catalogna
• Palàçio da Mûxica Catalànn-a

Architetûe militâri

• Castéllo de Montjuïc

Âtro

• La Rambla
• Plaça de Catalunya
• Plaça Reial
• Pàrco Güell
• Monuménto a Cónbo

Economîa

Into 1992 a l'è stæta sede di Zêughi Olimpici de stæ. Into 2004 o se gh'è tegnùo pe-a primma vòtta o Forum Universâle de-e Curtùe, a çitæ a l'ha öspitóu l'Espoxiçión internaçionâle do 1888 e quella do 1929, e a l'è a sede fissa do Congresso Mondiâle de Tecnologîa Mòbile (Mobile World Congress) e de l'Unión pe-o Mediterraneo. Povendo contâ inscio turismo, insce o sêu porto e inscia vixinansa co-a Fransa (160 km da Le Perthus), a çitæ a l'è o segondo ciù grande çentro industriâle e finançiaio da Spagna dòppo Madrid, pe de ciù a l'è anche o pòrto ciù inportante into ànbito comerciâle e turistico e ùn di maggiôi d'Euròpa.

Comunicaçioìn

Stràdde

A çitæ de Barçellonn-a a l'è servîa da-e segoénti outostràdde:

• A2: a colega a çitæ co-a capitâle spagnòlla, Madrìd
• AP-2: va aprêuvo a-a A-2 ma s'aferma a Zaragoza
• C-16 e AP-7: colegàn a çitæ co-a Frànsa; a prìmma atravèrso i Pirenæi, a segónda pasando lóngo a còsta.

Màppa da ræ da metropolitànn-a de Barçellonn-a.

Ferovîe e traspòrti pùblici

Barçellonn-a a l'è colegâ a-a ræ feroviària a âta velocitæ spagnòlla (AVE), che se ferman inta grànde staçión de Barcelona-Sants, gràçie a-i quæ gh'è di colegaménti dirètti co-o rèsto do pàize e co-a Frànsa.

O traspòrto pùblico o l'è garantîo da-a segónda metropolitànn-a ciù estéiza do pàize, formâ da 12 lìnie, pe 198 staçioìn, e lónga ciù de 160 chilòmetri. Se contàn ascì 6 lìnie de tranvài e 8 do servìçio feroviàrio urbâno (Cercanías Barcelona). Rigoàrdo a-o traspòrto pùblico in sce gómma inte gh'è 150 lìnie de coriêre urbâne e 53 èstra-urbâne.

Ariopòrti

A çitæ de Barçellonn-a a l'è servîa prinçipalménte da l'ariopòrto de Josep Tarradellas Barcelona-El Prat (còdice IATA "BCN") ma, pe de scèlte ciù low-cost, són adêuviæ ascì i ariopòrti de Girona-Costa Brava (còdice IATA "GRO") o quéllo de Reus (còdice IATA "REU").

Aministraçión

Distréiti

O teritöio de Barçellonn-a o l'è sudivîzo, da-o 1984, inti segoénti dêxe distréiti:

Ciutat Vella Eixample Sants-Montjuïc Les Corts Sarrià-Sant Gervasi Gràcia Horta-Guinardó Nou Barris Sant Andreu Sant Martí

Binelàggi

• Montpellier, da-o 1963
• Monzón, da-o 1969
• Tùnixi, da-o 1969
• Rio de Janeiro, da-o 1973
• Monterrey, da-o 1977
• Boston, da-o 1983
• Busan, da-o 1983
• Çitæ de Ho Chi Minh, da-o 1983
• Colonia, da-o 1984
• Montevideo, da-o 1985
• San Peoburgo, da-o 1985
• São Paulo, da-o 1985
• Kobe, da-o 1993
• L'Avann-a, da-o 1993

• Anvèrsa, da-o 1997
• Istanbul, da-o 1997
• Dublin, da-o 1998
• Gaza, da-o 1998
• Tel Aviv, da-o 1998
• Atene, da-o 1999
• Batumi, da-o 1999
• Sarajêvo, da-o 2000
• Shanghai, da-o 2001
• Valparaíso, da-o 2001
• Dubai, da-o 2006
• San Francisco, da-o 2010
• Kyoto, da-o 2016

Scìndichi de Barçellonn-a

1979-1983	Narcís Serra	PSC
1983-1987	Pasqual Maragall i Mira	PSC
1987-1991	Pasqual Maragall i Mira	PSC
1991-1995	Pasqual Maragall i Mira	PSC
1995-1999	Pasqual Maragall i Mira	PSC
1999-2003	Joan Clos	PSC
2003-2007	Joan Clos	PSC
2007-2011	Jordi Hereu	PSC
2011-2015	Xavier Trias	CiU
2015-atoâle	Anne Hidalgo	Barcelona en Comú

Galerîa d'inmàgine

• 

  Vìsta de pìsse da Sagrada Familia

• 

  A catedrâle da Sànta Crôxe e Sànt'Eulalia, costroîa in stîle gòtico.

• 

  O palàçio da generalitæ de Catalogna, in di ciù antîghi palàççi governatîvi ancón in fonçión.

• 

  A scainâ prinçipâ de pàrco Güell, pàrte do patrimònio de l'umanitæ de òpie de Antoni Gaudí.

• 

  A plaza de Cataluña.

• 

  A Casa Amatller e a Casa Batlló, pàrte do patrimònio de l'umanitæ de òpie de Antoni Gaudí.

• 

  O monuménto dedicòu a Cristòffa Cónbo.

• 

  L'intrâ da staçión de Barcelona-Sants

• 

  Vìsta aéria de l'ariopòrto de Barcelona-El Prat.

• 

  O Camp Nou, cànpo da balón do Barçelónn-a FC.

Âtri progètti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Barçellonn-a

Colegaménti estèrni

• (ES, CA, EN) Scîto ofiçiâ, in sce barcelona.cat. URL consultòu o 17 arvî 2021.