Sâta a-o contegnûo

Campugexa

Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
44°04′35.7″N 8°11′42.66″E
Da Wikipedia
AR
 Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese
Campugexa
frasiùn geugrafica
Campugexa – Veduta
Campugexa – Veduta
A frasiùn dau derê da gêxa
Localizaçión
StâtoItàlia Itàlia
Región Liguria
Provìnsa Savuna
Comùn Arbenga
Teritöio
Coordinæ:44°04′35.7″N 8°11′42.66″E
Altitùdine28 m s.l.m.
Abitanti1 239[2]
Âtre informaçioìn
CAP17031
Prefìsso0182
Fûzo oràrioUTC+1
Nomme abitantiCampugexìn e Sanzorzin[1]
Sànto patrónSan Fabiàn e San Bastiàn
San Zorzu
Giórno festîvo20 zenà
Cartògrafîa
Màppa de localizaçión: Liguria
Campugexa
Campugexa
Wikidata · Info

Campugexa (scrìtu Campugeja segundu a grafìa du Gastaldi[3], in zenese Canpogéxa, in urmeàscu Cōmpugeis̅c̅ia, in italiàn Campochiesa) l'è ina frasiun de Arbenga, de 1239 abitanti, in ta pruvinsa de Savuna.

Geugrafîa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Campugéxa a se tröva inta zòna ciü a levante sa ciàna de Arbenga, cumme u sucedde pé e àtre frasiùi ingàune legermente in culìna, tantu da truvâse a 28 mêtri in sciu livellu du mâ. A l'è spartïa in diferenti regiùi, quarchedüna de ste chi cunfinante cun Sàlia e Léca.

San Zorzu

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Ina de lucalitài ciü impurtanti che furman Campugéxa a l'è quella de San Zorzu, custruìa aturnu a l'antîga gêxa ch'a porta u nùmme du santu, risalente au periudu fra l'VII e u X séculu.[4]

San Zorzu a l'è sede de 'na parocchia destacâ da quella du sentru de Campugéxa, ma e due e cundividdan in ünicu semité(r)iu, ch'u se tröva inte sta lucalitài chi.

Murteu

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Antigu grüppu de cà, ch'u se tröva a setentriùn de l'abitàu mudernu de Campugéxa, se ghe rîva da 'na stradda sterâ ch'u l'è u pruseguimentu da prinsipale stradda du burgu. Ancöi de l'abitàu restan pochi edifissi derucài, assemme a 'na gexétta dedicâ a San Bastiàn, risalente au XVI seculu, restruttü(r)à intu 2010 e cunsacrâ turna intu 2016.[5][6]

Stòia

[modìfica | modìfica wikitèsto]

E primme testimunianse de l'insediamentu inta zòna de l'udiernu burgu de Campugéxa e sun da riscuntrà intu XII seculu, quande di gruppi di Cavalié(r)i Templà(r)i se stabiliscian chi doppu avé cuntribuìu assemme aa gente du pòstu aa cunquista de Gerüxalèmme, düante e cruxàe.[7]

U pòstu u végne sernüu pé a sò pusisiùn fra a culîna e a ciàna ingàuna, stabilenduse chi pé sfrütà u terén cultivabile. Aturnu dunca ai òrti, sulu dòppu culegài sutta au pusedimentu de 'n apôxitu munasté se furman àtri edifissi, cun u svilüppu de quellu che vegne(r)à ciamàu Campus Ecclesiae.

Sta zòna chi a vegghe inti seculi tütta 'na sé(r)ie de avenimenti che a portan a espende e campàgne, cumme pa(r)eggiu u süccedde au burgu, tantu che u mantegne in iidentitài diferente dau restu da ciàna arbenganese, arménu fin au 1929, quande u ìntra a fà parte du cumün de Arbenga, pasandu da munisìpiu a frasiùn.[8][7]

Pòsti de interesse

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Architetüe religiuse

[modìfica | modìfica wikitèsto]

A livellu religiusu a frasiùn a fa parte da diocexi de Arbenga-Impeia, tütte e strütüe religiùse intu sò teritòiu e fan parte de dùi paròcchie distinte, a primma dedicà ai santi Fabian e Sebastìan, pé u sentru de Campugéxa e a segunda dedicà a San Zorzu, ch'a cröve San Zorzu, ciü e regiùi da Carenda e di Furtìn.

Gêxe de Campugéxa

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Paròcchia de Campugexa

[modìfica | modìfica wikitèsto]
A gêxa di Santi Fabian e Bastiàn, cun l'u(r)ato(r)iu
  • Gêxa paruchiâle di Santi Fabiàn e Bastiàn, inta ciassa, custruìa intu seculu XVII e inse(r)ìa fra l'u(r)atò(r)iu e a canònica. Daa faciâ a cabanna, marcâ da finte culònne e cun intu mezzu 'na grossa lünetta semireunda. Nasciüa in sustitusiùn da veggia gêxa paruchiâle, ancöi u(r)atò(r)iu, i travai i sun cumensài intu 1657 e i sun terminài intu 1665, ànnu da sò benedisiùn.[9] A ünica navâ, a cunserva l'atâ ch'u l'é(r)a stètu du Santua(r)iu de Puntelungu.[10]
  • U(r)atò(r)iu de San Giuvanni u Batìsta, ben ciü antìgu de l'udierna gêxa da paròcchia, ai inissi u l'é(r)a dedicàu ai Santi Fabian e Sebastian.[11] A primma sò atestasiùn a remunta au 1476. Inisialmènte au de sutta da gêxa de San Zorzu, u l'utegne u titulu de parocchia a partì dau 1616. Vista a necesitài de edificâ ina gêxa ciü grande u se trasfurma in u(r)atò(r)iu, cun l'intitulasiùn d'aù.[12]
A capella de San Bastian (Murteu)
  • Capelétta de San Bastiàn, inta lucalitài de Murteu, a vegne fâ versu a fìn du seculu XV, inisialmènte au de sutta da gêxa de San Zorzu. Se tratava du sèntru religiusu de Murteu, ben ciü antìga a zà atestâ aturnu au 1225.[13] Caütta in disüsu a seguitu de l'abandùn da burgâ, avegnüu a partì dau seculu XVI e ancù danegiâ a seguitu du teramòttu du 1887, a l'è stèta recüpe(r)â a partì dau 2009 e turna duvèrta au cültu dau 2016.[14]

Gêxe de San Zorzu

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Paròcchia de San Zorzu

[modìfica | modìfica wikitèsto]
A gêxa veja de San Zorzu
  • Gêxa veja de San Zorzu, a l'è a stò(r)ica paruchiâle da lucalitài, de antichìscima edificasiùn, pà che a remunte ai seculi VI e VII. Au prinsippiu da sò stò(r)ia priuràu au de sutta di benedetìn da Gainâ(r)a, du seculu XVII a l'a visciüu 'na fase de declìn, vista a scumparsa da ciü parte di vilaggi ch'i l'é(r)an sutta au sò cuntròllu. Vegnüa sutta aa parocchia de Campugexa, a l'è stèta trasfurmâ in gêxa semité(r)iâle. A strutü(r)a cumme a veghemmu ancöi a l'è de stîle rumanicu, a l'internu a cunserva di pregiài cîcli de afreschi, rizalenti au Quattrusèntu e au Sinquesèntu, fra tütti, quelli ispirài aa Divina Cumédia.[15]
A gêxa növa de San Zorzu
  • Gêxa növa de San Zorzu, a l'è a paruchiâle da lucalitè, averta a partì dai ànni 1960 pe' tütelà a cunservasiùn de quella veggia, a se tröva vixìn ae opere paruchiali, ti(r)àe sciü ascì ste lì intu mèximu periudu. Intu 1964 defèti San Zorzu a l'è turna vegnüa paròcchia, sepa(r)â da Campugexa pe' vuluntè du véscu Gilberto Baroni e pe' l'ucaxùn u l'è stètu benedìu u növu edifissiu, in stîle mudèrnu.[16]

Feste e fée

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  • Festival de San Zorzu: festival da cansun in léngua Ligüe, u se tegne intu teàtru Don Pelle de San Zorzu.

Âtre frasiui d'Arbenga

[modìfica | modìfica wikitèsto]

Nòtte

[modìfica | modìfica wikitèsto]
  1. ↑ Pé a lucalitài de San Zorzu, de vôte alternàu a sanzurzin o sanzorzesi
  2. ↑ (IT) A frasiùn de Campugéxa (Arbenga), in sce italia.indettaglio.it. URL consultòu o 4 arvî 2021.
  3. ↑ (LIJ, IT) Angelo Gastaldi, Nummi de sittè, paisi e lucalitè, in De tüttu in po', Arbenga, Edizioni del Delfino Moro, 1996, p. 119.
  4. ↑ (IT) A gêxa véïa de San Zorzu (Campugexa), in sce sangiorgioalbenga.it. URL consultòu o 7 novénbre 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 17 zenâ 2015).
  5. ↑ (IT) Inta capeletta de Murtéu in afréscu c'u mustra l'Arbénga medievâ, in sce ilvostrogiornale.it. URL consultòu o 7 novénbre 2021.
  6. ↑ (IT) A capeletta de San Bastian a Murteu a dröve turna au cültu, in sce diocesidialbengaimperia.it. URL consultòu o 7 novénbre 2021.
  7. ↑ 7,0 7,1 (IT) Aa descuvèrta de Campugexa, in sce iviaggiatori.com. URL consultòu o 13 novénbre 2021 (archiviòu da l'url òriginâle o 14 màzzo 2014).
  8. ↑ (IT) Decrêtu régiu n 653 du 28 màrsu 1929, in sce normattiva.it. URL consultòu o 13 novénbre 2021.
  9. ↑ (IT) Giorgio Lanteri, Campochiesa nel Settecento, in Campochiesa Terra di Templari, Arbenga, Edizioni Delfino-Moro, 2022, p. 98, ISBN 88-88-39770-1.
  10. ↑ (IT) Chiesa dei Santi Fabiano e Sebastiano (Campochiesa), in sce beweb.chiesacattolica.it. URL consultòu o 16 lùggio 2024.
  11. ↑ (IT) Oratorio di San Giovanni Battista (Campochiesa), in sce beweb.chiesacattolica.it. URL consultòu o 17 lùggio 2024.
  12. ↑ (IT) Giorgio Lanteri, Appendice. L'oratorio di San Giovanni Battista, in Campochiesa Terra di Templari, Arbenga, Edizioni Delfino-Moro, 2022, pp. 158-161, ISBN 88-88-39770-1.
  13. ↑ (IT) Giorgio Lanteri, Morteo. La prima sede degli abitanti di Campochiesa, in Campochiesa Terra di Templari, Arbenga, Edizioni Delfino-Moro, 2022, pp. 15-19, ISBN 88-88-39770-1.
  14. ↑ (IT) Morteo. Fondato nel 1200 circa il centro scomparve improvvisamente verso la fine del '500, in sce ortofrutticola.eu. URL consultòu o 16 lùggio 2024.
  15. ↑ (IT) La Chiesa Antica di San Giorgio, in sce sangiorgioalbenga.it. URL consultòu o 16 lùggio 2024.
  16. ↑ (IT) Storia della parrocchia, in sce sangiorgioalbenga.it. URL consultòu o 16 lùggio 2024.

Âtri prugètti

[modìfica | modìfica wikitèsto]
Estræto da "https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Campugexa&oldid=252944"